«Педагогикалық менеджмент» ОҚУ-Әдістемелік кешені

1. 
   Ақпараттық қамтамасыз етудің мақсатын түсіндіріңіз.
   
2. 
   Педагогикалық менеджментегі ақпарат ұғымын анықтаңыз.
   
3. 
   Ақпататтық қажеттілік дегеніміз…...
   
4. 
   Ақпараттық қамтамасыз етудің тиімділігін түсіндіріңіз.
   

1. 
   Баймолдаев Т.М. Педагогический менеджмент и современное управление школой.-А:2001г
   
2. 
   Бердалиев К.Б., Өмірзаков С.П., Есенгазиев Б.К., Ерғалиев Қ.Р. Басқару негіздері.-Алматы, 1997
   
3. 
   Бердалиева Н., Байболенова Л.А., Балошо Қ.Т. Ақпараттық менеджмент негіздері.-Алматы,2000
   
4. 
   Рахымбаев А. Б., Сабатаева Б.О. Меенджмент. Алматы,2006
   
5. 
   Бабаев С.Б, Оңалбек Ж.К. «Жалпы педагогика» Алматы 2006.
   

Психологияда қолайлы әлеуметтік-психологиялық климаттың басты көрсеткіштерін айқындау бағытында зерттеулер жүргізілуде. Бір жағдайларда көрсеткіш ерекшеліктері ретінде тұлғааралық, адамгершілік, сезімдік, құқықтық өзара қатынастар қарастырылса, ендігі бір жағдайларда ұжымдық әрекет тиімділігінің барынша жалпы сипатгамасына баса мән беріледі.

Ондай сипаттамаларға мыналар жатады:

ұжым мүшелерінің ұжымда болғанына, ондағы еңбек процесі мен нәтижесіне қанағаттануы;

ресми жөне бейресми жетекшілердің беделщ мойындауы;

ұжымдағы жарқын, көтеріңкі көңіл-күй;

ұжым мүшелерінің басқаруға және ұжымның өзін-езі басқаруға қатысуының жоғары деңгейі;

ұжым мүшелерінің топтасушылығы мен ұйымшыл-дығы;

сапалы тәртіп;

еңбектің өнімділігі;

кадрлардың тұрақтылығы.

Қолайлы әлеуметтік-психологиялық климаттың бұл белгілерін педагогикалық ұжымға баға беруде қолдануға болады.

Әлеуметтік-психологиялық климат қалыптасқан жағдайда ол ұжым мүшелеріне жағымды немесе жағымсыз ықпал жасайды. Өзара ақыл, ынтымақтастық қатынас біріккен ұжымда тәжірибелі немесе жас мұғалім бірлескен қуаныш табады. Ал немқұрайдылық, селқостык нсмесе қысым үстемдік еткен жағдайда ұжым мүшесі ұнжыргасы түсіп, қағажау көреді, бұл жағдай оның көсілтік қызмстінің існдеуіне, дау-жанжалдың пайда болуына, тіпті басқа ұжымға ауысуына апарьш соғады.

Кең квлемдегі кәсіптік-педагогикалық міндеттерін аткара жүріп мұғалім өзін және еңбегін жұртшылықтың бағалауын қажетсінеді. Педагогтар әсіресе беделді адамдар тарапынан, соның ішінде басшылар мен ата-аналар тарапынан берілғен бағаны түсінуте бейім. Жағымды баға педагоггы ынталандырады. Жағымсыз бага өзінің қызметін, кәсіптік позициясын. өзгелсрмен қарым-қатынасын қайта қараута негіз бплады. Сондықтан педагогикалық ұжымдағы қатынас өзара сынастық, принцииті, талапшыл және тілеулестік сипатта болуды талап етеді.

Әлеуметтік-психологиялық климаттың тұлғаға ықпал жасауының механизмі еліктеуден - өзге адамдардың сезімін, ойларын тікелей қолдану, пайдаланудан тұрады. Педагогикалық қызмет барысында кейбір мұғалімдер өз әріптестерінің эмоциялық жағдайын түсінуге және оған төзуге қабілетті болса, екіншілері оньщ психологиялық жағдайына талдау жасап, өз сенімі, ықыласымен сәйкес келетін, келмейтіндігін салыстыруға бсйім. Үзақ уақыт бірлесе қызмет жасау, мүдде ортақтығы жағымды еліктеу процесін едәуір жеделдетеді. Өз өріптесінің сезімдік-психологиялық көңіл-күйін танып, оны түсіне алған педагог қалыптасқан жағдайдан шығудътң оңтайлы шешімін өз басынан іздестіреді.

Өзара әрекеттестіктен екінші жағы жеке тұлғаның ұжымдағы климатқа ықпалынан түрады. Обал, сауапты білетін, принципті, іске жауапкершілікпен қарайтын, төртіпті, кепшіл, қайырымды, әдепті педагогтар ұжымда жағымды климат қалыптастыруға елеулі ықпал жасай алады. Ал керісінше, тоғышар, әдепсіз, тәртібі тиянақсыз ұжым мүшесі жағымсыз климат орнықтыруға ықпал жасайды.

Ұжымның жалпы климаты оның мүшелерінің интеллектуалдық, сезімдік және мінездерінің жігерлілік елгілеріне тәуелді болып келеді. Жекелеген педагоггардың танымдық белсенділігі, өнер тапқыштығы ұжымды инновациялық қызметті дамытып, жаңа технологиялар іздестіруге үмтылады. Жігерлі педагог-жетекші соңынан өзгелерді ерте алады. Егер ұжым мүшелерінің ақыл-ойы, сезімі, ерік-жігері педагогикалық қызметке жұмылдырылса, одда табысқа жсту қиын емес.

Жеке адамның ұжымға және оның әлеуметтік-психологаялық климатына ықпал жасайтын негізгі әдістері — кезін жеткізу, сеңдіру, жске үлгі көрееіу. Көзіыжеткізу адамдардың бағасын, пікіріи, қалыптасқаи мінез-құқық нормалары мен ережелерін нақты адамнын - көз жеткізетін тұлғаның түсінігіне сәйкес өзгертуге бағытталады. Осы жағдайда көз жеткізуші факторлардың қуатын, қисыымен дәлелді пайдаланыя, тек ақыл-ойға ғаня емес, әңгімелесушінің сезіміне де әсер етеді. Сенліру процесінде бір адамның екінші адамға немесе түтас ұжыміа әсері ырықты немесе ырыксыз түрде іске асады, Сснтірудің көмегімен ііедагогикалық ұжымда көңіл-күй қальштасыя, мдеялар, педагогикалык құндылықтар эрнығіды. Үжнмдағы жағымды әлеуметтік-психологиялык климаттың қалып-тасуынз жеке тұлғаның жасайтын ыкдалыііьщ тиімді әдісі жеке үлгі көрсету болъш табылады, Ол үлгі адамішң ез еңбегіне, әрштествріне. ұжымдык пікірге қатынасы болуы мүмкін. Үлгі барлық кезде де нақты, ол ирекет пен мінез-қүлықтың үлгісін береді, көңілдегі мен өмірдегіні салыстыруға мүмкіңцік береді.

Жағымдн психологиялық климат қалыптастыруға кедергі жасайтын факторлардын катарына ұжымдағы келіспеушілікті немесе "климаттық ауытқуды" атауға болады. Әлеуметтік-психологиялык келіспеушілікті көптеген мамандар адамдардың тікелей қарым-қатынасы саласында пайда болатын карама-қайшыльщтын шиелешсіл кетуі ретіндв қарастырады. Педагогикалық ұжымда пайда болатын келіспеушіліктер өз табиғатында тұлғааралық келіспеушілік болып табылады. Ондай жағдайда адамдар іс-әрекеттің мақсатына келіспейді немесе оған қол жеткізудің әдістері мен қүралдары туралы әртүрлі пікірде болады.

Келіспеуиііліктер әртүрлі себептердің саддары болуы мүмкін. Педагогикалық ұжымдағы тұлғааралык келіспеу-шіліктер бірлескен педагогикалық әреқет процесінде орныққан өзара байланыстың бұзылуына бапланысты туындайды. Ол педагогикалық қызметке байланысты мұғалімдер, басшылар арасыңдағы іскерлік сипаттаіғы байланыс болуы мүмкін.

Педагогикалық ұжымда орын алатын келіспеу-шіліктің негізгі үш тобын бөліп көрсетуге болады. Бірінші топ - кесіптік-педагогикалық әрекетті максатқа жетуге крдергі келтіретін, іскерлік бай/ганыстардың бүзылуынан іуындайтын кәсіптік келісігеушіліктер. Бұндай келіспеу-шіліктер жұмыстағы ынтасьтздықтан, мүгалімдердің әрекет мақсатын түсінбеуінен және өз ісін жете білмеуінен тур-тндайды. Екінші топ - дедагог мінез-құлқының өзара қатынас нормііьіна сай келмеуіне, сол сияқты мінез-қүлық псн іс-әрекеттің ұжым мүшелерінің оір-бірінен күткен талаптарына сай келмеуінен туындайды. Ол педагогтың өз әріптестеріне жене оқушыларға көрсеткен әдепсіздігі, көсіптік этика нормаларының бүзылуы, ұжым талабын орындамау және т.б. түрінде көрініс береді. Үшінші топ — педагогикалық процестерге қатысушылардың мінез бен темпераменттік ерекшеліктері негізінде тұлғалық сәйкессіздіктен туындайтын келіспеушіліктер. Бұл топты негізінен ұстамдылық, өзіне деген бағасы мен пікірінің аса жоғары болуы, эмоциялық түрақсыздығы, шамадан тыс өкпешіддігі сияқты сапалар қүрайды.

Келіспеушілікті реттеу мынадай қисынды әрекеттер-ДІҢ бірізділігінен түрады: келіспеушіліктің алдын алу; пайда болған жағдайда келіспеушілікті үйлестіру, жою; келіспеушілік ахуалды шешудің ең оңтайлы шсічімін қабылдау; келіспеушіліктің түйінін шешу. Келіспеушілікті алтын алу кезінде сол адамның неге осылай жасағандығын анықтаудың маңызы зор. Мектеп басшысы қалыптасқан келіспеушілік ахуалға немқұрайлы карамауы ткіс, сондықтан ол ксліспеуші жақтарды ашық әңгімеге тартып қальштасқан жағдайды бірге талдап, талқылауы тиіс. Келіспеушілікті басқару кезеңінде басшы жеке әңгімелесіп, келіспеуші жақтарды алдағы кездесуге, араласуға психологиялық тұрғыдан дайывдауы тиіс.

Егер келіспеушілікті бастапқы кезеңінде келістіру мүмкін болмаса, онда оны шешудің тактикасы мен стратегиясы жасалуы керек. Оны мектеп директоры немесе оның орынбасарлары іске асырады, қажет болған жағдайда ұжымдық шешім қабылданады. Ол бойынша келіспеуші ұжым мүшслеріне біршама уақыт бір-бірімен араласпау немесе ол араласуды чгектеу туралы шарт қойылуы мүмкін. Кәсштік келіспешшіліктер енбек жағдайын, оқу-тәрбие процесін өзгерту, .мектеп жұмысының тәртібіне түзету енгізу арқылы реттеледі. Ая тұлғальтк сәйкессіздіктен туындаіан келіспеушілікті жою күрделі сииаг алады. Бұндай жағдайда басшы келіспеуші жақтарға өзге де пікірлердін өмір сүруін мойындататындай шеяіім қабылдайды.

Сұрақтар мен тапсырмалар:

1. 
   Әлеуметтік- психологиялық климат дегеніміз…...
   
2. 
   Педагогикалық ұжым анықтамасын жасаңыз.
   
3. 
   Тұлғалараралық қатынастардың оқытушылар қызметіне, оқу –тәрбие үрдісіне әсері дегенді түсіндіріңіз.
   
4. 
   Педагогикалық ұжымдағы түсініспеушіліктер және оны шешу жолдарын атаңыз.
   

Мақсаты: пән бойынша лекциядан алған білімдерін бекіту, тереңдету және кеңейту.

Семинар сабағы – дәрісте алған білімді студенттің өздігінен оқып, талқылап, меңгеруіне арналады. Семинар сабағы кезінде студенттің сабаққа белсенді қатысуы, сабақта тәртіп сақтауы, сабаққа толық даяр болуы жалпы курс бойынша студенттің қорытынды рейтинг бағасына ықпал ететіндігін ұмытпаңыз.

Семинар сабағына даярлық:

- Семинар сабағынан қалмаңыз.

- Семинар сабағына толық даярлықпен келіңіз.

- Семинар сабағында дәріс дәптерлерін пайдаланыңыз.

1. Менеджмент ғылымы қашан пайда болды?

2. Ғылыми менеджмент мектептерін атаңыз.

3. «Менеджмент» ұғымына берілген анықтама түрлерін жинақтаңыз.

4. Пән бойынша глоссарий жасаңыз.

Әдебиеттер:

1. 
   Бердалиев К.Б., Өмірзаков С.П., Есенгазиев Б.К., Ерғалиев Қ.Р. Басқару негіздері.-Алматы, 1997
   
2. 
   Бабаев С.Б, Оңалбек Ж.К. «Жалпы педагогика» Алматы 2006.
   
3. 
   С.Ш. Әбенбаев, А.М. Құдиярова, Ж.Ә. Әбиев «Педагогика» Астана 2003.
   
4. 
   История менеджмента / Под ред. Д. В. Валового. М., 1997.
   
5. 
   Американские буржуазные теории управления (критический анализ) / Под ред. Б. З. Мильнера, Е. А. Чижова. М., 1978.
   

1.«Педагогикалық жүйе» түсінігінің мəнін ашып беріңіз.

2.Педагогикалық жүйелерді басқарудың ерекшеліктері неде?

3.Білім беру жүйелерін басқарудың негізгі принциптерін атап беріңіз.

4.Білім беру мекемесін басқарудағы жүйелілік бағыт мəнін қалай түсіндіресіз.

Әдебиеттер:

1. 
   Бердалиев К.Б., Өмірзаков С.П., Есенгазиев Б.К., Ерғалиев Қ.Р. Басқару негіздері.-Алматы, 1997
   
2. 
   Бердалиева Н., Байболенова Л.А., Балошо Қ.Т. Ақпараттық менеджмент негіздері.-Алматы,2000
   
3. 
   Рахымбаев А. Б., Сабатаева Б.О. Меенджмент. Алматы,2006
   
4. 
   Бабаев С.Б, Оңалбек Ж.К. «Жалпы педагогика» Алматы 2006.
   
5. 
   С.Ш. Әбенбаев, А.М. Құдиярова, Ж.Ә. Әбиев «Педагогика» Астана 2003.
   

Білім беру мекемелерін басқару қағидалары. Білім бері мекемелерін басқару функциялары (мақсаттылығы және жоспарлау, үйлестіру және реттеу, мекеменің жұмысын есепке алу, жұмысыты бақылау және талдау жасау). Басқару әдістері: психологиялық- педагогикалық, ұйымдастыру-ұйғарымдық, экономикалық.

Білім беру мекемелерін басқарудың құрылымы. Басқару құрылымын модельдеу. Білім бері мекемелерін басқару құрылымын анықтайтын факторлар.

Сұрақтар мен тапсырмалар

1.Педагогикалық жүйе сипатындағы мектептің негізгі белгілерін атаңыз.

4. Басқару қызметтерінің түрлері қандай?

5. Мектеп педагогикалық жүйесін басқару принциптерін атаңыз.
4-Тақырып: Нарықтық экономика жағдайындағы оқу орындарының даму стратегиясы.

Мақсаты: Білім беру мекемелері қызметін таңдау жолдарымен танысу. Білім беру мекемелерінің стратегиялық даму жоспарларымен танысу. Нарықтық экономика жағдайындағы оқу орындарының даму стратегиясымен таныстыру.

Негізгі ұғымдар: Стратегия, даму жоспарлары, маркетингтік зерттеулер.

Жоспары: Білім беру мекемелері қызметінің басымдық бағыттарын таңдау. Білім беру мекемелерінің стратегиялық даму жоспарларын жасау. Оқу орындарының стратегиялық дамуына сыртқы ортаның әсері. Білім беру мекемелерінің стратегиялық даму жоспарын айқындаудағы маркетингтік зерттеулердің рөлі.

Сұрақтар мен тапсырмалар:

1.Білім беру мекемелерінің стратегиялық даму жоспарларын жасау мақсатын түсіндіріңіз.

2. Оқу орындарының стратегиялық дамуына сыртқы ортаның әсерін длелдеңіз.

3. Маркетингтік зерттеулердің рөлі қандай?

Педагогикалық кадрларды аттестациялау. Ұстаз еңбегін бақылауға қойылатын жалпы талаптар. Ұстаз еңбегі бағалаудың дараландырылған көрсеткіштері. Педагогикалық кадрларды аттестациялау технологиялары.

7. 
   Басқарудың ғылыми-теориялық негіздері және басқарудың әдіснамасы.
   
8. 
   Сапа менеджменті жүйесі дегеніміз....
   
9. 
   СМЖ ны жоспарлауға, басқаруға, білім бері нәтижелерінің сапасын бағалауға ендіру қажеттілігін түсіндіріңіз.
   
10. 
    Педагогикалық кадрларды аттестациялау қалай жүзеге асады?
    
11. 
    Ұстаз еңбегін бақылауға қойылатын жалпы талаптарды анақтаңыз.
    
12. 
    Біліктілік арттыру және өздігінен білімін жетілдіру жрлдарын атаңыз.
    

1. 
   Менеджмент в управлениии школой. Уч.пос / под.ред Т.И.Шамовой – М:2000г
   
2. 
   Бердалиев К.Б., Өмірзаков С.П., Есенгазиев Б.К., Ерғалиев Қ.Р. Басқару негіздері.-Алматы, 1997
   
3. 
   Бердалиева Н., Байболенова Л.А., Балошо Қ.Т. Ақпараттық менеджмент негіздері.-Алматы,2000
   
4. 
   С.Ш. Әбенбаев, А.М. Құдиярова, Ж.Ә. Әбиев «Педагогика» Астана 2003.
   

5. 
   Ақпараттық қамтамасыз етудің мақсатын түсіндіріңіз.
   
6. 
   Педагогикалық менеджментегі ақпарат ұғымын анықтаңыз.
   
7. 
   Ақпататтық қажеттілік дегеніміз…...
   
8. 
   Ақпараттық қамтамасыз етудің тиімділігін түсіндіріңіз.
   

1. 
   Бердалиев К.Б., Өмірзаков С.П., Есенгазиев Б.К., Ерғалиев Қ.Р. Басқару негіздері.-Алматы, 1997
   
2. 
   Бердалиева Н., Байболенова Л.А., Балошо Қ.Т. Ақпараттық менеджмент негіздері.-Алматы,2000
   
3. 
   Бабаев С.Б, Оңалбек Ж.К. «Жалпы педагогика» Алматы 2006.
   
4. 
   С.Ш. Әбенбаев, А.М. Құдиярова, Ж.Ә. Әбиев «Педагогика» Астана 2003.
   

1. 
   Әлеуметтік- психологиялық климат дегеніміз…...
   
2. 
   Педагогикалық ұжым анықтамасын жасаңыз.
   
3. 
   Тұлғалараралық қатынастардың оқытушылар қызметіне, оқу –тәрбие үрдісіне әсері дегенді түсіндіріңіз.
   
4. 
   Педагогикалық ұжымдағы түсініспеушіліктер және оны шешу жолдарын атаңыз.
   

1. 
   Баймолдаев Т.М. Педагогический менеджмент и современное управление школой.-А:2001г
   
2. 
   Менеджмент в управлениии школой. Уч.пос / под.ред Т.И.Шамовой – М:2000г
   
3. 
   Бердалиев К.Б., Өмірзаков С.П., Есенгазиев Б.К., Ерғалиев Қ.Р. Басқару негіздері.-Алматы, 1997
   
4. 
   Рахымбаев А. Б., Сабатаева Б.О. Менеджмент. Алматы,2006
   
5. 
   Бабаев С.Б, Оңалбек Ж.К. «Жалпы педагогика» Алматы 2006.