Пму ф со 18. 2/05 Әдістемелік

Геометриялық ақпаратты түзетулерін енгізу станокты реттеу қателігі, кесу аспабының мүмкін тозуы, жылулық деформациялар және т.б. байланысты. Бұл жағдайда түзету өзімен аспаптың Х немесе Z координаталары бойынша программаланғандарға қатысты «+» немесе «–» белгімен қосымша орын ауыстыруларын көрсетеді.

Түзетуді енгізу L мекен-жайы мен екі дәрежелі санның көмегімен іске асырылады. Санның үлкен дәрежесі келесі мәндерге ие бола алады:

1. Түзетуді тек Х осі бойынша енгізу.

2. Түзетуді тек Z осі бойынша енгізу.

3. Түзетуді тек Х және Z осьтері бойынша енгізу.

Кіші дәреже басқару пультында түзетудің номерін атпайды. Түзетудің шамасы 0-ден ±99,99 дейінгі шектерде Z осі бойынша ондық қосқыштарда; және 0-ден ±49,995 дейінгі шектерде Х осі бойынша енгізіледі.

Түзетуді өңдеуден соң оны жою керек, яғни оны қарама-қарсы белгімен қайтадан өңдеу керек. Түзетуді жою G40 функцияның көмегімен түзетушінің номері мен Ғ берісті атаумен өткізіледі.

Зертханалық жұмысқа бастапқы мәліметтер №1 зертханалық жұмысты орындау кезінде алынған нәтижелер болып келеді. Технологиялық және өлшемдік ақпаратпен есептелген (таңдалған) өңдеудің құрылған графын ескере отырып қажетті:

– тетікті СББ Н22 – 1М құрылғымен жабдықталған жону 16К20Ф3 үлгідегі станокта өңдеу үшін ББ жасау;

– бағдарлама тасушы – перфолентаға ББ орналастыру;

– бағдарлама тасушының баптауын орындау.
3.4 Техникалық жабдықтау

1. СББ Н22 – 1М құрылғымен жабдықталған жону 16К20Ф3 үлгідегі станок.

2. УПДЛ түріндегі перфолентада мәліметтерді дайындау құрылғысы, немесе перфоратормен тоғысудағы компьютер.
3.5 Әдістемелік нұсқаулар мен жұмысты орындау реті

Басқару бағдарламасын жасау үшін бастапқы ақпарат №1 зертханалық жұмысты орындау кезінде алынған мәліметтер болып табылады.

ББ жасаған кезде әдістемелік нұсқауларда мазмұндалған программалау бойынша жалпы мәліметтермен ықыласты танысу.

ББ жасау үрдісінде келесі ретті ұстану керек:

1. Басқару бағдарламасы басында «%» символынан соң жұмыс органдарының нольдік күйінен бастапқыға орналасуын программалау қажет. Осы станок үшін нольдік күй құралкүймешіктің шеткі оң күйі мен күймешктің алдыңғы күйіне (3.2 сурет) сәйкес келеді. Бағдарламаның бұл бөлігі кез-келген тетікті өңдеу үшін стандартты болады да үш кадрдан тұрады:

%

N001 G27 F…. S…. T…. M104

N003 X + 000000 Z + 000000

ББ бірінші кадрымен координаттардың абсолюттік жүйесінде (G27) жұмыс белгіленеді, Ғ жылдамдатылған беріс, айналдырықтың қажетті аналу жылдамдығы S, бірінші әрекетті орындау үшін аспап номері орнатылады және айналдырықтың саға тілі бойынша айналуын қосуына команда М104 беріледі.

Жеке кадрмен нольдік жылжуы функциясы (G58) енгізіледі, ал үшінші кадрмен осы жылжудың геометриялық ақпараты енгізіледі. Жылжудың фактілі шамасы станокты баптау кезінде анықталады және СББ құрылғысының ондық қосқыштарында жиналады.

2. ББ негізгі бөлімін жасау өңдеу графының нольдік төбесінен бастап тікелей тетікті өңдеу бойынша ақпаратты енгізумен іске асырылады. Негізгі бағдарламаны блоктарға бөлуге болады, сонда әрбір блок бір әрекетті орындауға сәйкес келу керек. Осындай әрбір блоктың құрылымы бірдей деуге болады. Бірінші блоктың басында жеке кадрмен G26 функциясын енгізу керек, себебі барлық кейінгі программалау координаттардың салыстырмалы жүйесінде орындалады. Бұл жылжулардың есептелуі жұмыс органының бастапқы күйінен басталады, яғни координаттар жүйесінің центрі жұмыс органының бастапқы күйінде аспаптың төбесіне байланысқан және бұл жағдайда абсолютті жүйемен операция жасау қиын болады.

Бірінші блоктың бірінші кадрында ББ кесу аспабы төбесіне күйіне түзету функциясын енгізу қажет. Сонда түзетуді жағдайлардың көбінде екі координаттар бойынша бірдей жоспарлау қажет. Кейін жұмыс органының графтың бастапқы аралас төбелері арасында орын ауыстыруын белгілейтін бірінші геометриялық ақпаратты енгізумен интерполяцияның қажетті функциялары мен беріс жылдамдықтарын енгізу керек. Келесіде бағдарламаның бір блоктағы шектерде әрбір кадрда геометриялық ақпараттың өзгеруімен қатарлас қажет жағдайда беріс жылдамдығы мен интерполяция функциясы өзгереді. Берістің үш функцияларын пайдалану ұсынылады: біреуі жұмыс жүрістерінің өздерін орындау үшін; екіншісі үлкен емес қашықтықтарға (аспапты жақындату – алыстату) бос жүрістерді орындау үшін және үшіншісі – үлкен қашықтықтарға (аспаптарды ауыстыру нүктесіне, өңдеу басына қайтару) бос жүрістерді орындау үшін тез жүрісті жылдамдық.

Бағдарламаның блок соңында G40 түзетуді жою, беріс функциясы енгізіледі, онда бұрын енгізілген түзетудің шамасын өңдеу жоспарланады.

Төменде әрекетті өңдеу үшін бағдарламаның мұндай блогының мысалы келтірілген.

N004 G26

N005 G01 L31

N006 F10600 X – 17800 Z – 0430

N007 F10200 X + 00800 Z – 00400

N008 Z – 02300

N009 X + 01000

N010 X + 01200 Z – 01500

N011 Z – 03800

N012 X + 01200

N013 F10600 X + 13400 Z + 12300

N014 G40 L31.

Аспапты ауыстыру үшін станоктың жұмыс органы бастапқы нүктеге апарылады, ал апарудан кейін осы аспаптың күйіне түзетуге жою программаланады.

Келесі блоктың құрылымы біріншінің құрылымын қайталайды, тек технологиялық және өлшемдік ақпарат қана өзгереді.

Бунақтарды өңдеу кезінде жұмыс жүрісін орындағаннан соң уақыт шыдамын программалау қажет. Кадрдың құрылымының осы жағдайда 3.2.7 бөліміне сәйкес келесі түрі болады

N028 G04 F10200 X + 02000

Шеңберлік интерполяцияның программалау кезіндегі кадрдың құрылымы 3.1 суретте көрсетілген.

Бұранданы кескен кезде кадрдың құрылымының түрі (3.2.6 бөлімді қараңыз) келесідей болады:

N043 G33 X + 000256 Z – 002500 D + 000200

G58, G25 және G33 функциялары ұзартылған форматтарды (6 дәрежелі) қолданады.

3. Бағдарламаның соңы стандартты түрі боалды. Өңдеудің соңында жұмыс органы нольдік күйге қойылуы керек, бұл екі кадрмен программаланады, осыдан кейін М02 «Бағдарлама соңы» функциясымен кадр жазылады.

N076 G25 X + 999999

N077 G25 Z + 999999

N078 M002.

X және Z осьтері бойынша координаттар геометриялық ақпарат алдын ала үлкенірек етіп енгізіледі, ол жұмыс органының нольдік күйде тоқталуы шекті қосқыштармен іске асырылатыны ескеріліп жасалады.

4. Зертханалық базаны бағдарлама тасушыны жасаудың техникалық құралдарымен жабдықтау кезінде зертханалық жұмыста ББ бағдарлама тасушыға оның кейінгі тікелей станокта баптауымен аударылуы ескеріледі. Мұндай құралдар болмаған кезде студенттерге станокта бапталған ББ өңдеуі көрсетіледі.
3.6 Есептің мазмұны

Есеп технологиялық құжаттаманың жазылған ББ түрінде көрсетіледі. Көрсетілген құжаттамада қандай да бір түзетулер жіберілмейді. Бланктік құжаттаманы дайындау кезінде мәтіндік құжаттарға сәйкесті талаптарды ұстану керек. Егер зертханалық жұмыс бағдарлама тасушыны жасау мен баптаумен аяқталса, онда есепке бағдарлама тасушы қосылады.

1. Қарастырылатын буындағы СББ құрылғысының сипатыт ерекшеліктерін атаңыз.

2. Импульстарда орын ауыстыру тапсырмаларының физикалық мәнін түсіндіру.

3. Қандай ақпарат ББ кадрына шеңберлік интерполяцияны программалаған кезде енгізіледі?

4. Қандай ақпарат ББ кадрына бұранданы кескен кезде енгізіледі?

5. Қандай тәсілмен түзету және оның физикалық мәні программаланады?

6. Өлшемдік орын ауыстыруларды программалаған кезде координаттардың салыстырмалы жүйесін артық пайдалануын түсіндіріңіз.
№4 Лабораториялықө жүмыс Н33 – 1М сандық бағдарламамен басқаратын қүрылғымен жабдықталған вертикаль-жоңғылайтын білдекке басқару бағдарламаны жасау

1. 
   Жүмыс мақсаты: Н33 – 1М сандық бағдарламамен басқаратын қүрылғымен жабдықталған вертикаль-жоңғылайтын 6Р13Ф3 білдекке тетіктерді өңдейтін басқару бағдарламаны жасаудан тәжірибе алу.
   

2. 
   Жалпы түсініктер
   

1. 
   Адрестер және сөз форматтары
   

N3 – басқару бағдарламаның қадрының номірі;

G2 – дайындау функциясы;

M2 – комекші функция,

F4 – беріліс жылдамдығы;

L3 – коррекция;

X6,Y6,Z6 - X,Y,Z остерге қатысты интерполяция параметрлары.

Осы лабораториялық жүмыста 6Р13Ф3 вертикаль – жоңғылайтын білдек қолданылады. Осы білдекте шпинделдің айналу жылдамдығы жене кесу қүралдар қолмен ауыстырылады сондықтан мүнда T және S адрестер қолданбайды.

2. 
   Дайындау функция
   

G01 – сызықты интерполяциялау режім;

G02,G03 – сағаттың жүру бағытымен және оған қарсы бағытта дөңгелек интерполяциялау режімдері;

G04 - өңдеу кезінде үақытша тоқтау (кідіріс);

G17,G18,G19 - XY,XZ,YZ өңдеу жазықтықтарды таңдау

G40 – коррекцияны тоқтату;

G41 – үзындыққа коррекция оң;

G42 - кесу қүралдың радиусына сағатжүру бағытымен оң;

G43 – кесу қүралдың радиусына сағат жүру бағытына қарсы оң;

G50 – эквидистанттық қарамнан тыс кеткенде, жоңғыш қүралдың радиусына коррекцияны есептеу функциясы (коррекцияны тоқтату)

G51 – үзындыққа коррекция теріс;

G52,G53 – кесу қүралдың радиусына сағаттың жүру бағытымен және оған қарсы бағытта теріс.

Барлық қолданылатын G функциялар үш топқа бөлінеді:

бірінші топ: G01,G02, G03;

екінші топ: G17, G18,G19;

үшінші топ:G40 – G43,G50 –G53.

Осы топтар мөлшерінде G функцияның келесі сол топтан G функция келмейінше әрекеті сақталады. G04 функцияның, басқару бағдарламаның бір кадры жүмысын аяқтағанша, әрекеті сақталады. G 17 – G19 функциялар доңгелек интерполяцияда қолданылады. Басқару бағдарламаның бір кадрында бірғана G функцияның болуы мүмкін.

3. 
   Көмек функция
   

М00 – шартсыз тоқтау;

М01 – расталатын тоқтау;

М02 – басқару бағдарламаның соңы;

М03 – шпиндельді жүмысқа қосу;

М05 – шпиндельді және суытқышты жүмыстан айыру;

М13 – шпиндель мен суытқышты жүмысқа қосу.

М00, М01 және М02 бүйрықтар жеке кадр ретінде еңгізіледі.

4. 
   Технологиялық мәліметтерді бағдарламалау
   

«0» - онда басқару бағдарламаның басында автоматтық түрде екпіндік не бағдарламаның соңында тежеу анықталады;

«4» - онда шартсыз бағдарламаның соңында тежеу 240 мм/мин жылдамдыққа дейін және келесі кадрде екпіндік бүрынғы жылдамдыққа дейін өзгереді беріліс коды болмаса.

Үшінші разряд ондық көбейткішті анықтайды, оның мөлшері үшесе көп берілістің (мм/мин) бүтін сандар санынан.екінші және бірінші разрядтар берілістің мантиссасын анықтайды.

Мысалы,

F0310 – беріліс саны 0,10 * 10^3-3 = 0,0 мм/мин;

F0718 – беріліс саны 0,18 * 10^7-3 = 1800 мм/мин.

Қолданылатын берілістердің мәндері 4.1 кестеде көрсетілген.
4.1 кесте - Беріліс мәндері

Беріліс өзгерісінің ауқымы	Дискреттік	Көбейткіштің коды	Мантисса өзгерісінің шектері
0,0 – 0,9	0,1 арқылы	3	10,20,30....90
1 – 0,9	0,1 арқылы	4	10,11,12,...98,99
10 – 99	1 арқылы	5	10,11,12......98,99
100 -999	10 арқылы	6	10,11,12......98,99
1000 - 2400	100 арқылы	7	10,11,12......98,99

Шектеулер

Бірмезгілде үш координатпен жүмыс жүрсе онда беріліс 800 мм/мин аспаукерек, екі координатпен жүмыс атқарылса онда беріліс 1200 мм/мин аспау керек.

Тез қозғалыстың жылдамдығы 2400 мм/мин.

5. 
   Геометриялық мәліметтерді программалау
   

Әр жазықтықта шеңберлік интерполяцияны программаласа мыналар ескерілу керек:

• 
  басқару бағдарламаның бір кадрында шеңбердің төрттен бір бөлігінен артық программалауға болмайды;
  
• 
  текқана қатыстық координат жүйесі ғана қолданылады.
  

• 
  өңдеу жазықтық G17, G18, G19;
  
• 
  интерполяцияның түрі G02, G03 (әрбір жазықтықта G – функцияны беру , 4.1 суретте көрсетілген);доғаның ортасына қатысты сол доғаның бастапқы нүктесінің оң бағытттағы I,J,K координаттары (интерполяция параметрлері, 4,2 сурет);
  
• 
  координаттардың өсуі X, бағыттарын ескерілуімен (4.2 сурет).
  

4.1 сурет

Вертикаль-жжоңғылайтын Н33-1М сандық бағдаламамен басқаратын жүйелермен жабдықталған білдектерде басқару бағдарламаға геометриялық мәліметтерге түрлі коррекциялар еңгізуге толық мүмкіншіліктер бар. Онда технологиялық мүмкіншіліктер, өңдеу әдістер, тетіктердің қүрылым ерекшеліктері ескерілген. Кесу қүралдың қозғалыс траекториясының коррекциясы L адреспен және үш белгі кодты санмен жүзеге асырылады.

4.2 сурет

Коррекцияны қайтаруға , яғңи остерге қатысты бағыт белгілерн, G40 функциясын еңгізіп сонымен қоса L коррекцияны кайтару функциямен бірге.

Теңқашықтық қарамда жүмыс жүргізіпсе онда коррекцияны қайтару ішкі не сыртқы қарам ба белгіленеді сонымен қоса G50 функция еңгізіледі.

G40 – G43, G50 – G53 дайындау функциялар көмегімен кесу қүралдың үзындығына на радиусына коррекцияны берілуі мүмкін. Бүнда басқару бағдарламаға координаттық қозғалыстар тетіктің номиналды өлшемдеріне тең еңгізіледі (яғни сызба боынша), коррекция мөлшерікесу қүралдың радиусына тең және корректорда + белгімен теріледі (яғни импульстар санымен). Мүндай усаныс басқару бағдарламана жүмыс атқарғандатеңқашықты қарам автоматты түрде есептеледі, сондықтан алдына ала R радиусқа қатысты есептеу қажет емес.

G40 – G43, G50 – G53 функциялармен дүрыс қолдану үшін олардың физикалық мағнасымен және олардың атқаратын міндеттерімен танысу керек..

G41 функция – кесу қүралдың үзындығына оң коррекция, G51 функция – теріс коррекция, олар оң не теріс белгіні коррекция шамасына орнатады корректорда терілген белгіге қарамастан. Коррекция өткізілгенде программаланған қозғалыс шамасымен коррекцияның шамасы алгебралық түрде қосындыланады («+» және «–« белгілерді еске ала отырып). 4.2 суретте көрсетілгендей А нүктеде қозғалыс программаланған, В нүктеде қозғалыстың шамасы коррекцияланаған.

G42 функция -радиусқа оң коррекция, G52 функция - теріс коррекция, бүлар шеңбердің төрттен бір бөлгін сағаттын жүру бағытында өңдегенде қолданылады.Яғни, өңдеу доғаның нақты радиусы сызбадағы тетіктің радиусымен R жонғыштың радиусының қосындысына тең (4.2 сурет).

G43;G53 функциялар G42,G52 функцияларға үқсас тек доңгелек коррецияны сағаттың жүру бағытына кері бағытта қолданылады.

G42 - G43, G52 - G53 функцияларды қолданғанда L адрестең кейіңгі түрған санның үлкен дәрежесі екі санда ғана болады «1» не «2». «1» сан болса онда G19(XY) және G18(XZ) жазықтықтарда программаланған бастапқы түзетілетін i координатқа, ал G19(YZ) өңделу жазықтықта j координатқа сәйкес. «2» сан болса онда G17(XY) жазықтықта түзетілетін бастапқы j координатқа және G18(XZ), G19(YZ) өңделу жазықтықтарда k координатқа сәйкес.

3. 
   Лабораториялық жүмысқа тапсырма
   

• 
  Н33 – 1М сандық бағдарламамен басқаратын қүрылғымен жабдықталған 6Р13Ф3 білдекке тетікті өңдейтін бағдарламаны жасау;
  
• 
  бағдарламаны бағдарлама тасмалдаушқа – бағдарлама таспасына аудару,
  
• 
  бағдарлама тасмалдауышты реттеу.
  

1. 
   Техникалық жабдықтар
   

1. 
   Н33 -1М сандық басқару қүралмен жабдықталған 6р13Ф3 вертикаль-жонғылайтын білдек.
   
2. 
   УПДЛ тәрізді перфотаспаны дайындайтын қүрылғы.
   

5. 
   Әдістемелік нүсқаулар және жүмысты орындау реті
   

1. 
   білдектің жүмыс мәрімдерінің бағдарламамен басқарылуы олардың нөл орындарынан басталады, яғни бастапқы нөл және нөл нүкте бір орында орналасады. Айналдырық басшаның нөл күйі ең жоғарғы күфге сәйкес, үстөлдің нөл күйінде оның ортасы шпиндельдің осімен сәйкес.
   
2. 
   басты қозғалыстың жылдамдығы – шпиндельдің айналыс жиілігі және кесү қүралдың ауысымы қол мен жасалады сондықтан олар программаланбайды. Тек М03 функция мен шпиндельдің айналуы қосылады.
   
3. 
   Басқару бағдарламаны жасағанда геометриялық мәліметерді коррекциялаудың толық мүмкіншілігін қолдану керек. Z осінің коррекциясы кесу қүралды өңделіп жететін өлшмнің дәлдігін реттеуге ; мысалы кілтек ойықтын тереңдігі, қолданылса ; сондай қарамды саусақты жонғышпен жонғанда жонғыштың кесу жиегінің тозуын коррекциялауға қолданылады. Коррекция түрін басқару бағдарламаның бас жағында жазу керек және Z оске қатысты қозғалыстар бағдарламанатын жақта.
   

N003 G01 Z-005000 L401

1. 
   X және Y остеріне қатысты түзету (коррекция) есептеу нөлді ығыстыруға қолданылады, есептеу нөлді ығыстыру себебі шпинделдің оснің үстөлдің ортасымен дәл келмеуі. Ондай дәлсіздік айлабүйымның білдектің үстөлінде, өңделетін тетіктің айлабүйымда қондырылу қателіктерінен түындайды. Түзетулер Z осне қатысты түзету секілді еңгізіп -шығару. Егер X жәнеY остерінде қозғалыстар болмаса онда түзетілу нөл қозғалыстарын бағдарлағанда еңгізіледі( 4.3 сурет).
   

N005 X+000000 L117

N006 Y+000000 L218 – түзету еңгізу

__________________

N096 G40 X+000000 L117

N097 G40 y+000000 L218 – түзетуді шығару

2. 
   X және Y остеріне қатысты қозғалыстарға түзету G41 және G51 дайындау функциялармен кесу қүралдың теңқашықтық қарамға шығуын бағдарлағанда қолданылады. G41 - G43 және G51 - G53 дайындау функциялар тік төрт бүрышты және оның қүрамында шеңбердің бір квадрантындағы доғасы бар тетіктерді өңдейтін кесу қүралдың радиусына түзету еңгізуге қолданылады (4.4 сурет). Мүнда деп аталатын теңқашықсыз (безэквидистантное) бағдарламаны жазу орын алады; яғни бүл кекзде басқару бағдарламаға нақты қарамның өлшемдері еңгізіледі; кесу қүрал теңқашықтықпен қозғалу үшін кесу қүралдың радиусының өлшеміне тең . X және Y остеріне қатысты түзетулер еңгізіледі.Сондықтан алдын ала теңқашықтықтың өлшемдерін есептеу қажет емес.
   

Теңқашықтыққа шығу 1 – 2 нүктелер (4.4 сурет) .

4.4 сурет

N004 G51 X+005000 F0680 L114

14 түзеткіште (корректорда) R_ф = 15 мм жонғыштың радиусы (оның диаметрі 30 мм болса) теріледі.

2 – 3 нүктелер арасында

N005 G41 Y+020000 L214

3– 4 нүктелер арасында

N006 G41 X+002000 L115

15 түзеткіште 2 R_ф = 30 мм теріледі, өйткені 3 – 4 нүктелердің арасындағы қозғалыс нақты қарамнан 2 R_ф ке өлшемі көп.

5 – 6 нүктелер арасында

N008 G51 X+008000 L115

5 – 6 нүктелер арасындағы қозғалыс қарамның осы нүкетелер арасындағы өлшемнен 2 R_ф ке кем.

8 – 9 нүктелер арасында

N011 G42 J+006000 X+006000 Y+006000 L214

Теңқашықтықтан шықанда түзетүді алып тасту үшін теңқашықтыққа кірген дегі қолданылған функцияға қарсы функция қосылып беріледі.

3. 
   3 нүктелер сондай
   

1. 
   Күрделі теңқашықтық қарамдардарға бағдарлама жазғанда жонғыштың радиусына түзету еңгізгенде ішкі және сыртқы қарамдар белгілерін қолдану керек. Ішкі және сыртқы белгілерді қолданғанды қарамның түрімен байланыстырмай мынадай қасиет еске түтылады. Егер жонғыштың диаметрі үлғайғанда қозғалыстың өлшемі де өссе онда ол сыртқы қарам болып есептеледі. . Егер жонғыштың диаметрі үлғайғанда қозғалыстың өлшемі азайса онда іщкі қарам. Әтине кей кезде осындай белгілерді еске ала отырса қарам виртулды болуы мүмкін (4.5 сурет).Осы суретке сәйкес; егер теңқашықтыққа 0 нүктеден 1 нүктеге шықса онда қарам ішкі болады; ал егер траектория 0 – 2 – 3 нүктелерден өтсе онда қарам сыртқы болады.
   

Тік сызықты интерполяцияны қолданылатын кадрларда жонғыштың радиусына түзету енгізу қажет емес; себебі жонғыштың диаметрінің өзгеруі қозғалыстың мөлшеріне әсері жоқ.. Аталған себептерді еске алсақ онда 4.5 сурете көрсетілген тетіктің өңдейтін басқару бағдарламаның кейбір кадрлары мынадай түрде жазылады.

1 нүктеден 2 нүктеге эквидистантаға шығу

N008 G01 Y+002000 L813

2 2 – 3 нүктелер арасындағы қозғалыс

N009 G02 X-008500 Y+008500 J+008500 l013

3 5 – 6 нүктелер арасындағы қозғалыс

N012 G02 X+024200

4 6– 7 нүктелер арасындағы қозғалыс

N013 G02 X+000800 Y-000800 I-000800 l0137

Тетікті өңдеп болғаннансоң теңқашықтықтан шығар кезде түзетуденде шығу керек. Оныскері қарамды қолданып не G50 функцияны қолданып жасауға болады.

N023 G02 Y-002000 L013

N023 G50 Y-002000 L813

4.5 сурет

6. 
   Тапсырылатын жаэбаның мазмүны
   

1. 
   Тексеру сүрақтар
   

1. 
   Z осне қатысты түзету қандай қателікті қайырады.
   
2. 
   X және Y остерге тқатысты түзетүлер қандай қателіктерді қайырады.
   
3. 
   Жонғыштың радиусына қатысты түзету қандай қателік түрін қайырады.
   
4. 
   Сандық бағдарламамен басқаратын қүралдың теңқашықсыз бағдарламаны жасауға қандай мүмкіншіліктері бар.
   
5. 
   Жонғыштың радиусына түзету еңгізгенде ішкі және сыртқы қарамдар қалай анықталады.
   

№5 Лабораториялық жүмыс 2Р22сандық бағдарламамен басқаратын қүрылғымен жабдықталған жону білдекке басқару бағдарламаны жасау

1. 
   Жүмыс мақсаты: 2Р22 сандық бағдарламамен басқаратын қүрылғымен жабдықталған жону білдекке тетіктерді өңдейтін басқару бағдарламаны жасаудан тәжірибе алу.
   

2. 
   Жалпы түсініктер
   

1. 
   Адрестер және сөз форматтары
   

А11- таза өңдеу әдіп, конусты бүранданың еңкіштігі, Z оске қатысты бунақ өлшемі;

D043 – үқытты төзу (өңдеуді кідірту);

Е – тез қозғалу;

Н3 – бағдарламаның белгіленген бөлігін қайталау саны;

L2 - өңдеу түрақты цикл;

М2 – көмек функция;

N3 – басқару бағдарламаның кадр нөмірі,

Р11 – кесу тереңдігі, бунақ кескіштің ені;

Q+043 – ойыңды өңдеу,

R+043 – шеңбер доғасын өңдеу;

G2 – дайындау функция;

S1 – 4 – басты қозғалыстың жылдамдығы;

T2 – кесу қүралдың функциясы;

U+043 - өсімшемен бағаланатын X осіне қатысты қозғалыс (қатысты координаттық жүйе);

W+043 - өсімшемен бағаланатын Z осіне қатысты қозғалыс;

X+043, Z+043 – X,Z остерге қатысты қозғалыстар(абсолюттік өлшем);

F – Беріліс функціиясы.
2Р22 сандық бағдарламамен басқарылатын қүрылғыда түрақты циклдарды программалағанда бекітілген пішімдер, өзгермелі үзындықты кадрлар (тек түрақты циклдарсыз) қолданылады. Сөздер орналасулары әр түрлі (тек түрақты циклдарсыз).

Сандық мәліметтерді жазғанда маңызсыз нөлдерді көрсетпеуге болады. Санның бүтін жағын үсақ жақтан бөлетін бөлгіш түрақты қолданылады.

2. 
   Дайындау функция
   

G0ғ5– кадр жүмысының соңында тежеу болмауы (берілісті бәсенндету);

G10 - өңдеу диаметрдің өзгергенде түрақты кесу жылдамдығын автоматты реттеу,

G11 - G10 функцияның әрекетін тоқтату.

3. 
   Көмекші функциялар
   

М00 – шартсыз тоқтату;

М01 – нақтыланып тоқтау;

М02 - басқару бағдарламаның соңы;

М08,М09 – суықтаушы сүйықты қосу, ажрату;

М17 – L08, L09, L10 түрақты циклдарға тетіктің қарамын сипаттау соңы;

М18 – L11 циклмен қайталанатын бағдарламаның бөлігінің соңы;

М20 – басқаруды роботқа тапсыру.

4. 
   Технологиялық мәліметтерді бағдарламалау
   

F023 сөздің пішімін үстанса онда максималды бағдарламау беріліс 99.999 мм/об, әрине бүл сан білдектің техникалық сипатта масындағы шамадан едәуір көп.

Берілістің шектелген сандары

• 
  бойлық беріліс – 0,01 – 40 мм/об;
  
• 
  көлдене беріліс – 0,005 – 20 мм/об.
  

1. 
   12 – 318 об/мин;
   
2. 
   30 – 875 об/мин;
   
3. 
   80 – 218 об/мин.
   

«+» - шпиндел сағат бағытында айналуын көрсетеді («+» белгіні жазбауға болады);

«-» - шпиндел сағат бағытынан кері айналады.

«+» және «-» белгілердең кейінгі төрт дәрежелі сан бір минутта жасалатын айналым санын анықтайды.

5. 
   Геометриялық мәләметтерді бағдарламалау
   

• 
  қиықжиектің өлшемі оның алдындағы өңделетін беттің өлшеміне кіреді;
  
• 
  қалай да болса С адрестең кейіңгі белгісі X координаты бойынша қиықжиек өңделгендегі қозғалыс бағытымен сәйкес болады (5.1 сурет).
  

• 
  қйыңдының өлшемі оның алдындағы өңделетін беттің өлшеміне кіреді;
  
• 
  қалай да болса Q адрестең кейіңгі белгісі X координаты бойынша қиықжиек өңделгендегі қозғалыс бағытымен сәйкес болады,
  
• 
  ойыңды өңдегенде Z координаты бойындағы қозғалыс тек қана теріс бағытта беріледі.
  

Егер қисықсызықты өңделетін бет радиусы R шеңбердің доғасымен берілсе онда басқару бағдарламаның кадрынына мынадай мәліметтер еңгізіледі:

• 
  доғаның соңғы нүктесінің X,Z координаттарын не доғаның соңғы нүктесіне дейінгі U,W қозғалыстардың шамасын бағыт белгісімен,
  
• 
  R адрес, доғаның радиусының өлшемі және бағыт белгісі. R адрестең кейін бағыт белгісі оң болады егер кесу қүралдың қозғалу бағыты сағаттың жүру бағытымен бірдей болса, ол бағыт кері болса онда белгі де теріс болады.
  

N1 F0.2 S2810 T2

N2 X0 E

N3 Z-24 E

N5 X21.817 W-7 R12

N6 X38 W-36 R75

N7 X32.114 W-25 R75

N8 X25 W-20 R-58

N9 X27.51 W -12 R-58

3. 
   Лабораториялық жүмысқа тапсырмалар
   

• 
  2Р22 қүрылғысымен жабдықталған 16К20П жону білдегінеи тапсырылған тетікті өңдейтін басқару бағдарламаны жасау. Басқару бағдарламаны жасағанда түрақты циклдарды және қозғалыстарды есептеу кестедегі мәліметтерді қолданбау керек.
  
• 
  басқару бағдарламаны сандық бағдарламамен басқаратын қүрылғының жадына басқару аспапбетінен еңгізу керек.
  

4. 
   Әдістемелік нүсқаулар және жүмысты орындау реті
   

1. 
   Басқару бағдарламаны жасағанда тетіктің тікелей сызбасымен және бүрын салынған графты қолдану керек.Есептелген қозғалыстар кестенің қажеттілігі мүнда жоқ.. Себебі сандық бағдарламамен басқаратын қүрылғының дамуы бағдарламанын жасап жазуын жеңілдетеді әсіресе дайындалу кезін.
   
2. 
   Басқару бағдарламаны тікелей сызбадан жасалу мүмкіншілігінің мынадай ерекшеліктері бар:
   
   • 
     сөздің иілгіш пішімі, маңызсыз нөлмен «+» белгіні жазбауға болады;
     
   • 
     сандық мәліметтер бірнеше адрестардан кейін тікелей өлшемдері не код белгілері бар және сандар бүтін жағын бөлетін бөлгіштері бар;
     
   • 
     абсолюттік жүйеден қатысты жүйеге және кері ауысу X,Z,U,W адрестарды қолданылуымен жеңілдетілген;
     
   • 
     қиықжиек пен ойың ды өңдеу тиісті адрестарды қолданып өңдеу бағдарламаларын жасауға болады;
     
   • 
     интерполяцияның параметрі ретінде шеңберлі траекторияның радиусын бағдарламандыруға болады.
     
3. 
   Басқару бағдарламаның жалпы қүрылымы өзгермейді. 2Р22 сандық бағдарламамен басқарылатын қүрылғыда нөлді ығыстыру қажет емес, оның себебі білдектің басқару бағдарламамен жүмыс істелуі бастапқы нүктеден басталады.Бастапқы нүктені тағайындау ережелері өзгермейді. Басқару бағдарламаның соңында жүмыс мәрімнің нқл нүктеге кайтуын бағдарламауға да мүмкіншілік бар.Сондықтан басқару бағдарламаның бірінші кадрларында тек технологиялық мәліметтерғана бар.
   
4. 
   Басқару бағдарламада түзетулерде еңгізіліп кіргізілмейді. Оның себебі түзетулер геометриялық есептерден терминалдық есептерге ауыстырылған , сондықтан аталған түзетулер басқару аспапбетінен еңгізіледі білдекті реттеген кезде.
   
5. 
   Кесу қүралды ауыстырғанда жүмысмәрімнің бастапқы нүктеге қайтарылуы басқару бағдарламада жазылмайды , себебі жүмыс мәрім Т – кесу қүралды ауыстру бүйрықпен өзі орнына қайтарылады.
   
6. 
   Басқару бағдарлама и жазылып болғаннан соң тексеруден өтеді.
   

5. 
   Тексеру сүрақтар
   

1. 
   Қиықжиекті өңделуі қалай бағдарланады
   
2. 
   Ойың өңделуі қалай бағдарланады
   
3. 
   Абсолютті координат жүйесінен қатысты жүйеге жәнеткері қалай ауыстырылады
   
4. 
   Басқару бағдарламаны тікелей тетік сызбасынан жасауды қалай түсінесіз
   
5. 
   Кесу жылдамдығын қалай түрақты түрде үстауға болады және ол басқару бағдарламада қалай жасалады.
   

1. 
   Проскуряков А. Ф., Никитина О.В. Геометрическая задача ЧПУ. Учебное пособие. Павлодар , 2005 – 235 б.
   
2. 
   Проскуряков А.Ф., Никитина О.В. Логическая и технологическа задачи ЧПУ. Учебноөметодическое пособие. Павлодар, 2007 – 159 б.
   
3. 
   Гжиров Р.И.,Серебреницкий П.П. Программирование обработки на станках с ЧПУ. Справочник. Ленинград: Машиностроение, 1990 – 592 б.
   
4. 
   Сосонкин В.Л. Программное управление технологическим оборудованием. М.: Машиностроение, 1991 – 510 б.
   
5. 
   Проскуряков А.Ф., Никитина О.В. Терминальная задача ЧПУ. Учебное пособие. Павлодар, 2006 – 222 б.
   

1. 
   Маталин А.Н., Дашевсий Т.Б., Княжицкий И.И. Многооперационные станки. М.: Машиностроение,1974 – 320 б.
   
2. 
   Автоматизированная подготовка программ для станков с ЧПУ. Справочник. / под ред. Р.Э. Сафрагана. Киев. Техника, «ұү,.
   
3. 
   Српавочник технолога – машиностроителя / Под ред. А.Г. Косиловой; Р.К. Мещерякова. М.: Машиностроение, 1986. Т1. -656 б.
   
4. 
   БалакшинБ.С. Основы технологии машиностроения. М.: Машиностроение, 1982 -559 б.
   

бүйіршіктейтін кескіш – подрезной резец