Реферат тақырыбы: «Күн радиациясы»
жүктеу/скачать 306,31 Kb. Pdf көрінісі
|
Реферат та ырыбы «К н радиациясы»
|
1.3 Күн радиациясының таралуының географиялық заңдылықтары Жер бетіне күннен радиацияның келуі бірнеше ондаған кал / см2 минге жетуі мүмкін. Келесі тəуелділіктер байқалады. 1. Күннің биіктігі неғұрлым көп болса, шашыраңқы сəуле соғұрлым көп болады. 2. Атмосферада неғұрлым көп шашыраңқы бөлшектер болса, соғұрлым күн радиациясының үлесі соғұрлым көп болады. Демек, шашыраңқы сəуле ағыны атмосфераның лайлылығының жоғарылауымен жоғарылайды. 3. Шашыранды сəуле ағыны жақсы шашыраңқы ортаны білдіретін жеңіл жəне салыстырмалы түрде жұқа бұлттардың қатысуымен айтарлықтай артады. Күн сəулесімен жарықтандырылған бұлттардың əсері (Altocumulus, Cumulus) əсіресе үлкен. Осындай бұлттылықтың əсерінен шашыраңқы сəуле оның ашық аспанмен келуімен салыстырғанда 8-10 есе артуы мүмкін. Ортаңғы жəне əсіресе жоғарғы деңгей бұлтты болған кезде шашыраңқы сəуле ашық аспанға қарағанда 1,5-2 есе көп болады. Ашық аспанға қарағанда өте күшті бұлтты жəне жауыншашын болған кезде ғана шашыраңқы радиация аз болады. 4. Шашыранды радиацияның келуі белсенді беттің табиғатына, ең алдымен оның шағылыстырғыштығына байланысты, өйткені бетінен шағылысқан сəуле қайтадан атмосферада шашырайды жəне оның бір бөлігі қайтадан бетіне түседі, сонда ол бастапқы шашыраңқы сəулеге қосылады. Қар жамылғысы əсіресе шашыраңқы радиацияны айтарлықтай күшейтеді, оған тікелей жəне шашыраңқы сəулелердің 70-90% дейін түседі. Күннің биіктігі неғұрлым төмен болса, соғұрлым күшті шашыраңқы сəуле екінші реттік шашыраудың есебінен артады. Сонымен, қар жамылғысы шашыраңқы сəуле ағынын күн көкжиекке жақын болған кезде 65% -ға жəне 50 ° күн биіктігінде 12% -ға арттырады. 5. Биіктіктің жоғарылауымен ашық аспандағы шашыраңқы радиация азаяды, өйткені атмосфераның үстіңгі шашырау қабаттарының қалыңдығы төмендейді. Бірақ бұлттар болған кезде атмосфераның субкабатты қабатында шашыраңқы радиация биіктікке қарай артады. Бұлтсыз аспандағы шашыраңқы радиацияның тəуліктік жəне жылдық ағымы тікелей сəулелену ағымына параллель. Бірақ таңертең шашыраңқы сəуле тікелей сəулеленуге қарағанда ерте пайда болады. Содан кейін күн горизонттан көтерілген сайын ұлғаяды, максимум сағат 12-13-ке жетеді, содан кейін ол азая бастайды жəне ымырттың соңында нөлге айналады. 12 Жылдық курста ашық аспанмен шашыраңқы радиацияның максимумы шілдеде, ал минимумы қаңтарда байқалады. Үзіліссіз бұлт жағдайында шашыраңқы радиацияның жылдық жүрісі де қарапайым. Алайда, шашыраңқы сəулеленудің сипатталған тəуліктік жəне жылдық ауытқуы қатты бұзылады жəне құбылмалы бұлттылықпен күрделене түседі. Кез-келген уақыт кезеңінде жер бетіне түсетін шашыраңқы сəуле мөлшері тіркеуші құралдарды жазумен немесе жеке уақыттағы бақылаулардың нəтижелері бойынша есептеу арқылы анықталады. Шашыранды радиацияның тəуліктік мөлшері негізінен күннің биіктігі мен күннің ұзақтығына байланысты. Сондықтан олар ендіктің қысқаруымен жəне қыстан жазға дейін өседі. Шашыранды радиацияның келуіне ауаның мөлдірлігі мен бұлттылығы үлкен əсер етеді.[7] Көптеген мыңжылдықтар бойы адамдар Күннің толқын сəулесінің көрінетін бөлігін ғана қабылдады. Кейінірек Күннің көзге көрінетін жарық ғана емес, сонымен қатар көзге көрінбейтін, сонымен қатар зарядталған бөлшектер де шығаратыны анықталды. Күн радиациясы Жер атмосферасын өзгертуге жəне оның бетімен өзара əрекеттесуге қабілетті екендігі анықталды. Осы жұмыста қорытындылай келе, күн радиациясы Жерге тек күндізгі уақытта, əрине - Күн көкжиектен жоғары болған кезде қатты əсер ететінін атап өтуге болады. Сондайақ, күн радиациясы полюстердің жанында, полярлық күндерде, тіпті күн түн ортасында көкжиектен жоғары болған кезде өте күшті болады. Аспан денесі алатын сəулелену мөлшері планета мен жұлдыз арасындағы қашықтыққа тəуелді екендігі көрсетілген - қашықтық екі еселенгенде, жұлдыздан планетаға келетін сəуле мөлшері төрт есе азаяды (планета мен жұлдыз арасындағы қашықтықтың квадратына пропорционалды). Сонымен, планета мен жұлдыз арасындағы қашықтықтағы аз ғана өзгерістер (орбитаның эксцентриситетіне байланысты) планетаға енетін сəулелену мөлшерінің айтарлықтай өзгеруіне əкеледі. жүктеу/скачать 306,31 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|