Релятивистік қозғалыс.
Релятивистік механика –– жылдамдығы жарық жылдамдығына шамалас денелердің қозғалысын сипаттайтын механика. Дененің жарық жалдамдығынан кіші жылдамдықта қозғалуын классикалық механика зерттейді.
Релятивистік жылдамдық –– арнайы салыстырмалылық теориясында жорылған эффектілер анық байқалған кездегі, вакуумдағы жарық жылдамдығына жақын, бөлшек қозғалысының жылдамдығы.
Релятивистік жылдамдықпен қозғалған дененің массасы өседі, яғни
(2.6)
мұндағы m0 ‒ тыныштықтағы масса.
Сәйкесінше релятивистік импульс: (2.7)
Релятивистік динамиканың негізгі теңдеуі. (2.8)
Релятивистік кинетикалық энергия. (2.9)
Толық энергия E = Eк + E0 осыдан Eк = E - E0
Масса мен энергия арасындағы байланыс.
- тыныштықтағы дененің энергиясы.
Жарық жылдамдығына жуық жылдамдықпен қозғалған дененің ұзындығының қысқару формуласы
(3)
мұндағы l0 ‒ тыныштықтағы санақ жүйесіндегі (СЖ) дененің бастапқы ұзындығы; υ ‒ дене жылдамдығы; ‒ жарық жылдамдығы
Релятивистік жылдамдықпен қозғалған дененің уақыт аралығының ұзақтығының формуласы.
(3.1)
мұндағы Δt0 ‒ тыныштықтағы санақ жүйесіндегі (СЖ) уақыт аралығы.
Жылдамдықтарды қосудың релятивистік заңы
(3.2)
мұндағы υ1 – дененің қозғалыстағы СЖ-гі жылдамдығы; υ2 – қозғалған СЖ-нің тыныш тұрған СЖ-ге қатысты жылдамдығы; υ – дененің тыныш тұрған СЖ-мен салыстырғандағы жылдамдығы.
Қорытынды
Денелердің немесе материалдық нүктелердің арасындағы әсерлесу Ньютонның үшінші заңымен анықталады. Ньютонның үшінші заңы оның екінші заңын толықтыра түседі және денелердің қозғалыс күйлерін өзгеріске ұшырататын өзара әсер екендігін көрсетеді.
Релятивистік механика –– жылдамдығы жарық жылдамдығына шамалас денелердің қозғалысын сипаттайтын механика. Дененің жарық жалдамдығынан кіші жылдамдықта қозғалуын классикалық механика зерттейді.
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Ақылбаев Ж.С., Гладков В.Е., Ильина Л.Ф., Тұрмұқанбетов А.Ж. Механика: Оқулық. - Астана: Фалиант баспасы, 2005. - 464 бет.
2. Әлжанов Қ.З., Құсайынов Қ.Қ., Мүсенов К.Қ., Дәрібеков С.Д. Молекулалық физика: Оқулық. Қарағанды: ҚарМУ баспасы, 2001. 529 б.
3. Ақылбаев Ж.С., Ермағанбетов Қ.Т. Электр және магнетизм: Оқулық. 1-б. - Қарағанды: ҚарМУ баспасы, 2003 - 487 б.
Достарыңызбен бөлісу: |
