Білімділік міндеттері:
Берілген материалды оқушылардың қабылдауын есте сақтауын қамтамасыз ету;
- оқушылардың білімді қабылдауына,алған білімнен қорытынды
шығаруға,жүйелеуге қажетті түрлі әдіс –тәсілдерді үйрету;
- оқушылардың білімді қайта жаңғырту әдістерін қабылдауы;берілген оқу материалын өз бетінше ұғынуға ,түсініктерді ,заңдарды, анықтамаларды философиялық тұрғыдан түсінуге көмек жасау.
Жаңа сабақ түсіндіру:
Электролиздің мәні:
Тәжірибе қарастырайық. U-тәрізді түтікшені алып оған мыс (ıı) хлоридінің ерітіндісін құйып, әрбір иілімге көмір электродын салып, сымдарды ток көзіне қосып, өтетін процесті бақылаймыз.Аздан соң бір электродта мыс, ал келесісінде газ бөлінгенін байқаймыз. Иісі және сары жасыл түсі бойынша біз мұның-хлор екенін біле аламыз.Қорытынды: электр тогының әсерінен жаңа заттар-мыс және хлор түзілді, яғни химиялық реакция жүрді.
Бұны қалай түсіндіреміз?
Кернеу жоқ кезінде бұл иондар ерітіндінің барлық көлемінде бейберекет қозғалыста болады,бірақ электродтарды ток көзіне қосқанда, электродтардың біреуі теріс (катод),ал екіншісі-оң (анод)зарядталады. Катодқа оң Cu2+ иондары, ал анодқа теріс Cl- иондары бағытталады. Cu2+ иондары катодқа жетіп, одан электрондарды қабылдап, тотықсызданады да Cu атомдары электродтың бетіне қонады:
Cu +2e ------Cu катод мыс қабатымен қапталады
2Cl-2e-------Cl2 хлорид - ионы, анодқа, керісінше, электронды береді, тотығып атомға айналады.Соңғылары екі екіден қосылып молекула түзеді.
Электролиздің жинақталған теңдеуі:
CuCl2 ------Cu + Cl2
Электролит балқымасы немесе ерітіндісі арқылы тұрақты электр тогы өткенде электродтарда жүретін тотығу-тотықсыздану реакцияларын электролиз деп атайды.
2.Катодтық және анодтық процестер (кестеде)
Катодтық процесстер
Катодта иондардың тотықсыздану реті олардың стандарттық электродтық потенциалдар қатарындағы орнына тәуелді.Мұнда үш жағдай болуы мүмкін
|
Анодтық процесстер
Анодта жүретін реакциялардың сипаты су молекуласының қатысуына және анодтың қай заттан жасалуына тәуелді болады.Әдетте, анодтар еритін және ерімейтін деп екіге бөлінеді.Біріншісі-көмірден,графиттен, платинадан, екіншісі мыстан,күмістен,мырыш тан,кадмийден,никельден және басқа металдардан жасалады.
|
1.сутекке қарағанда үлкенірек стандарттық электродтық потенциалы бар катиондары электролиз кезінде катодта іс жүзінде толықтай тотықсызданады; (Cu2+-тан Au3+-ға дейін)
Ме + п е---------Ме
2. кішірек стандартты электродты потенциалы бар катиондары катодта тотықсызданбайды, олардың орнына су молекуласы тотықсызданады; (LI+-мен Al3+-ті қоса)
2 Н2О +2е ----Н2 + 2ОН
3.сутекке қарағанда стандарттық электродтық потенциалы аздау, бірақ алюминийден потенциалы үлкендеу (Al3+-ден H+-ке дейін) металдардың катиондары электролиз кезінде катодта су молекуласымен бір уақытта тотықсызданады: «Li. K. Na… Al» «Mn. Zn… H»
«Cu. Ag… Au.»
|
1.Ерімейтін анодта аниондардың немесе су молекуласының тотығуы жүреді.
S2-.I-.Br-.Cl-. SO2-4.NO3-.CO2-3.PO3-4 Ғ
иондардың тотығу реті
ерітіндіде оттекті қышқылдардың аниондары болса, онда анодта бұл иондар тотықпай су молекуласы тотығып оттекті бөліп шығарады.
2.Еритін анод өзі электролизденеді.
|
3.Мысалы:
************** Калий иодидінің KI ерітіндісі:
КАТОД АНОД
------------------- K + + I- -------------------
H2O
------------------- Н+ + ОН- --------------------
2Н2О +2е-----Н2 +2ОН- 2 I- -2е ------ I2
Жинақталған теңдеуі:
2К I + 2Н2О ------ H2 + I2 (крахмалмен дәлелдеу) + 2 КОН (фенолфталиенмен дәлелдеу)
----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Калий иодидінің балқымасы KI
КАТОД АНОД
------------------- K + I -------------------
К +е-----К 2 I -2е ------ I2
Жинақталған теңдеуі:
2К I (балқымасы) ----- 2K + I2
----------------------------------------------------------------------------------------------------------
КАТОД АНОД
------------------- Na + SO4 -------------------
------------------- H2O --------------------
4НОH +4е-----2Н2 +4ОН 2НОН +4е--------О2 +4H+
тотықсыздану тотығу
Жинақталған теңдеуі:
2НОН------2 H2 + О2 ___________________ ___________________
4.Қолданылуы: кітаппан өз бетінше жұмыс- 141 бетті оқу.
Бұйымдарды электролиз әдісі арқылы металдармен қаптау тәсілі гальваностегия деп аталады (грекше «стеге»-қаптау).
Электролиз көмегімен кез келген дененің металдық көшірмесін алуға болады.Электрохимияның бұл саласын гальванопластика деп атайды.Бұл әдіспен баспаға арналған клише пластинкалар, радиотехникалық сұлбалар және т.б. жасайды.
Еритін аноды бар тұз ерітінділерінің электролизі кезінде анод материалының тотығуы (оның еруі) және анодтан катодқа металдың ауысуы бірге жүреді.Бұл қасиет металдарды электролиздік рафинирлеу (тазалау), металдардың бетін электрлік тегістеу осылай жүргізіледі.
| 
