4. Латынша атауы “carboneum” С –це таңбасы “карбонеум –көмір” деген сөзден алынған
ІІ. Периодты жүйедегі орны:
Химиялық таңбасы – С
Реттік нөмірі – 6
Салыстырмалы атомдық массасы 12
Период нөмірі – ІІ (кіші)
Топ нөмірі IV
Ar (С) = 12
М (С) = 12 г\моль
ІІІ. Атом құрылысы
Ядро заряды – +6
Электрон саны – 6
Протон саны –6
Нейтрон саны -6
Электрондық формуласы: 1s2 2s2 2p2
Графиктік формуласы:
Валенттік электрон саны – 4
Сыртқы қабаттағы электрон саны - 4
IV . Элементтің және оның қосылыстарының қасиеттері
Валенттілігі: ІІ, ІV
Тотығу дәрежелері: -4,+2,+4
Ұшқыш сутекті қосылысының формуласы СН4
Оксидтерінің формуласы –СО, СО2
Оксид қасиеті: СО2 –қышқылдық оксид
Гидроксидтерінің формуласы – Н2 СО3 –көмір қышқылы
V. Табиғатта таралуы:
Өсімдік пен жануар ұлпасында
Жер қыртысында – 0,1%
Атмосферада – СО2
Шалшықта – СН4 метан , шалшық газы
Менералдар мен тау жыныстары: -СаСО3әктас немесе бор, Mg CO3 –магнезит, СаСО3 Mg CO3 -доломит
VI. Аллотропиялық түр өзгерісі:
Алмаз – ең қатты зат, электр тогын өткізбейді, тығыздығы - 3,5 г\см3
Графит – сұр түсті, аздап жылтыр, қолға , қағазға оңай жұғады, электр тогын өткізеді, тығыздығы –2,17 –2,3 г\см3, 100 атмосфералық қысымда 37000 с балқиды.
Карбин – қара түсті, ұсақ кристалдық ұнтақ. ХХ ғасырдың 60-шы жылдарында табылған.
Фуллерен – синтез жолымен алынған. ХХ ғасыр 80 жыл
Көміртек атомдары бір –бірімен байланысып, тізбектер түзеді. Ерекше жағдайда алмазды ауа қатыстырмай қыздырғанда, 10000 С – та графитке айналады. Графит 30000С, жоғарғы қысым, өршіткі қатысында алмазға айналады.
Құрғақ айдау – таскөмірді, ағашты, сүйектіауа қатыстырмай қыздыру. Бұдан таза көміртек алынады.Ағаштықұрғақ айдаудан алынған көмірдің газ бен еріген заттарды сіңіргіштік қабілеті жоғары. Егер ондай көмірді алдын ала қыздырылған су буынан өткізсе, сіңіргіштік қасиеті жоғарылап, оны белсендірілген көмір деп атайды.
Адсорбция - көмірдің және басқа заттардың өзбетінде газдарды, буды, еріген заттардың бөліктерін ұстап қалу қабілеті.
Химиялық эксперимент. Сия ерітіндісіне ұсақ ұнтақталған көмір қосып, шайқап сүзгі қағаздан өткізсек түссіз сұйықтық қалады, себебі еріген сия молекулаларын көмір сіңіріп алады. Көмір –адсорбент, сия-адсорбант.
Қолданылуы: Газ тұтқыш
Орыс академигі Н.Д. Зелинский 1915жылы белсендірілген қайын көмірін газ тұтқышқа салып ауадағы зиянды қоспалардан тыныс алу мүшелерін сақтау үшін қолдануды ұсынған
VII. Қорытынды:
Көміртек – органикалық заттардың негізін құраушы бейметалл.
Бекіту:
І. Синквеин (5 жолды өлең)
Зат есім:
Сын есім:
Етістік:
Сөйлем:
Балама сөз:
ІІ. Инсерт кестесі
Білемін
Білдім
Жаңа ақпарат
ІІІ Ойлан тап:
Кейде тас тіледі, мықты боп болаттан да,
Кейде жұмсақ, қолға алсақ, қалар таңба.
Бар ма элемент осындай табиғатта,
Аташы тағы ойланып ұзақ таңға.
(С түр өзгерістері алмаз бен графит)
IV Тылсым сан шешу
6-1; д; 8-1; 10-1; 4-3; -5-1; ц; и; я.
(Адсорбция)
V Графикалық диктант
Көміртектегі электрон саны – 6
Көміртек металл.
Алмаз көміртектің түр өзгерісі
Графиттен бұрғы жасайды
Фуллерен – синтез жолымен алынған көміртектің түр өзгерісі.
Көміртектен күйе алынбайды.
Көміртек тас көмірден алынады.
Көмірді айдауға болмайды.
Белсенді көмір, көмірді ауа қатыстырмай қыздырғанда алынған көмір.
Көміртегінің топ номері ІІІ.
Адсорбция көмірдің газдарды еріген заттарды өз бойында ұстап қалуы.
