Сабақтың тақырыбы: Менің отбасымның рухани құндылықтары

• Көне түркі халқы; Бумын қағанаты

• Жәнібек пен Керей хандардың ескерткіштері

• Қазақ хандығы; Бөгенбай батыр; Әлия Молдағұлова

• Қайрат Рысқұлбеков

2 минут

35 минут

Оқушыларды түгендеу,оқу құралдарын алып шығу.

Өлеңді тыңдаңдар: Бәрі маған «Отан» деп сыбырлаған

Мен оның түнін сүйем, күнін сүйем, Бәрі маған «Отан» деп сыбырлаған.

Ағынды өзен, асқар тау, гүлін сүйем, Жаным менің, кеудемді жарып шық та

Мен оның қасиетті тілін сүйем, Бозторғайы бол оның шырылдаған

Мен оның құдіретті үнін сүйем Отан! Отан! Бәрінен биік екен

Мен оны мәңгілікке сүйіп өтем!

(Мұқағали Мақатаев)

– Балалар, «Отан» сөзін естігенде, ойларыңа не келеді?

Оқушылар: кең-байтақ дала, Қазақстан, отбасы, туған-туыстар, өзіңнің үйің.

Мұғалім: Біздің Отанымыз – Қазақстан. Қазақ халқының мемлекет болып құрылуының тамыры тереңде жатыр. Жақында еліміз Қазақ хандығының құрылғанына 550 жыл толғандығын атап өтті.

Бүгін біз Қазақ хандығының қандай оқиғалардың нәтижесінде және неліктен құрылғанын білетін боламыз.

(Ж, Ұ) Сабақтың соңында нені білуіміз, нені үйренуіміз керек?

– Қазақ хандығының құрылу себептерін білеміз; Мұғалім толықтырады:

Шарықтау шегінде Керей мен Жәнібек сұлтандардың Әбілқайыр ханнан іргесін аударып, бөлек Жетісу өңіріне қарай бет алуы баяндалады.

Оқушыларға тапсырма: Өзіңді Керей немесе Жәнібек сұлтанның рөлінде елестетіп көр және көшпенді халықты өзіңмен ілесуге шақыратын үндеуді құрастыр.

Оқушылар Керей немесе Жәнібек сұлтандардың атынан былай деп үндеу құрастыра алады:

айтылым

тыңдалым

айтылым

– Әбілқайыр ханнан кетейік! Ол – қатал, дүниеқор, сараң хан. Билеуші ретінде ол өз халқын жаудан қорғай алмады. Ойратпен болған шайқаста жеңіліс тауып, қалада бас көтермей

жасырынып қалды. Ал жау болса, біздің үйімізді тонады, бүкіл малымызды айдап кетті. Енді келіп хан бізге салық төле деп отыр. Біз қалай төлейміз? Немен төлейміз?

– Әбілқайыр – рақымсыз хан! Ешкім оның қол астында жайбарақат, тыныш өмір сүре алмайды. Ол барлығымызды жылатты. Халықтың ешқайсысы өзін қауіпсіз сезінбейді. Биліктің жолында қаншама адамды қырғынға ұшыратты. Бізге ондай ханның керегі қанша?

– Бізге басқа жерге қоныс аудару керек. Өз мемлекетімізді құрамыз, тату-тәтті, бақытты өмір сүреміз. Бізге жани ашитын, біздің жағдайымызды ойлайтын әділетті ханды таңдап аламыз. Көшпенділер Керей мен Жәнібектің шақыртуына үн қатып, Жетісу жаққа қарай бағыт алады. Бірақ алда не күтіп тұрғаны белгісіз еді.

Оқулықтағы иллюстрациямен жұмыс.

Мына суреттен жат жерге көшіп бара жатқан Керей мен Жәнібек сұлтандарды көріп отырсың.

Олар бір-бірімен не жайында әңгімелесіп бара жатыр, қалай ойлайсың? Екі-екіден жұмыс істей отырып, екеуінің арасында болған сұхбатты құрастырып көріңдерші.

Оқушылардың жауаптары.

Болашақты болжау. Жағдай ары қарай қалай дамиды, оларды жат жерде қандай кездесу күтіп тұр. Болжамдарыңды айтыңдар.

Оқушылардың жауаптары:

– жаңа жерде оларды дұшпандықпен қарсы алуы мүмкін;

– оларды достық кездесу күтіп тұруы мүмкін.

Мұғалім: Сендердің болжамдарыңды тексеру үшін оқулықтағы мәтінді оқимыз. Шешімі:

көшпелілердің Есенбұға ханмен болған достық кездесуі, ханның оларға Жетісудың батысынан

жер бөліп беруі, Қазақ хандығының құрылуы.

Мұғалім: Осылайша Қазақ хандығы құрылды. Бұл оқиғаның халық үшін қандай маңызы

болды?

– бұрын қазақтар басқа мемлекеттердің құрамында өмір сүрді, ал енді олар өз алдына бір

мемлекеттің астына бірікті.

– халық өз билеушісін өзі таңдады. Хандар елдің шегарасын жаудың шабуылынан қорғады.

– Қазақ хандығы басқа елдермен байланыс орнатты.

– Қазақ хандығы құрылған соң, халықтың мәдениеті, дәстүрі мен салты гүлдене түсті.

тыңдалым

айтылым