Еңбек қауіпсіздігінің психофизиологиялық негіздері

Апаттар мен апаттардың себептері арасында ұйымдастырушылық және психологиялық себептер маңызды орын алады. Оның ішінде жиі болып табылатындары:

- қауіпсіздік мәселелері бойынша кәсіби дайындықтың төмен деңгейі;

- тәрбиенің жеткіліксіздігі, тәртіпсіздік, қауіпсіздік талаптарына немқұрайлы қарау;

- жарақат алу қаупі жоғары адамдарды жұмысқа рұқсат беру;

- адамдардың шаршау жағдайында болуы немесе қызметкерлердің сенімділігін төмендететін басқа психикалық жағдайлар.

1. Эргономика - бұл:

А. оқу процестерін зерттейтін білім саласы;

В. адамдардың мінез-құлқын зерттейтін білім саласы;

С. адамның еңбек қызметін зерттейтін білім саласы;

Д. экономикалық процестерді зерттейтін білім саласы;

Е. ауыл шаруашылығын зерттейтін білім саласы.

2. Эргономиканың мақсаты:

А. қоршаған ортамен үйлесімділік құру;

В. техникамен үйлесімділікті құру;

С. табиғатпен үйлесімділік құру;

Д. еңбек процестерінің заңдылықтарын зерттеу;

Е. жаңа өсімдік дақылдарын өсіру.

3. Эргономиканың қандай факторы машинаның (құралдардың, жабдықтың) дизайны мен жұмыс орындарын ұйымдастырудың топтық өзара әрекеттесу сипаты мен дәрежесіне сәйкестігін болжайды?

А. әлеуметтік-психологиялық;

В. антропометриялық;

С. гигиеналық;

Д. физиологиялық;

Е. биохимиялық.

4. Эргономика бірқатар ғылымдармен тығыз байланысты. Төмендегі тізбеден эргономикамен тікелей байланысты емес ғылымды табыңыз:

А. гигиена;

В. физиология;

С. анатомия;

Д. психология;

Е. астрономия.

5. Еңбек физиологиясы, физиологияның саласы болып табылады және зерттеумен айналысады:

А. сандық бағдарламалық басқару (СББ) машина операторларының зат алмасу ерекшеліктерін;

В. жұмыс ортасының сипаттамаларын (жарық, діріл, кедергі және т. б.);

С. қауіпсіздік мәселелері бойынша кәсіби дайындық деңгейі;

Д. адам ағзасының функционалды жағдайы, оның жұмыс белсенділігінің әсерінен және жұмыс процесін ғылыми ұйымдастырудың физиологиялық негіздемесі, бұл адамның жұмыс қабілеттілігін жоғары деңгейде ұзақ уақыт сақтауға ықпал етеді;

Е. ұжымдағы стресстік жағдайлардың ерекшеліктері.

Сұрақ №7

V1

Адамның мекендеу ортасы, оның денсаулығына, көңіл-күйі мен жұмыскерлік қабылетіне пайдалы және қолайсыз әсер етуі мүмкін. Ағзадағы жылуды реттеу жүйесінің қолайсыздығы мен кернеулігін болдырмайтын оңтайлы заталмасуды негіздейтін қоршаған орта ауа микроклиматының параметрлері, ыңғайлы немесе оңтайлы деп аталады. Қоршаған орта ағза бөліп шығаратын жылуды толығымен сіңіріп және жылуды реттеу жүйесіне күш түсірмейтін аймақ, жайлылық аймағы деп аталады. Зиянды факторлардың адамға әсері денсаулықтың нашарлауымен, кәсіби аурулардың пайда болуымен және кейде өмір сүрудің қысқаруымен қабаттас жүреді. Көбінесе зиянды факторлар адамға өзінің кәсіби қызметіне байланысты әсер етеді, сондықтан жайлылықты қамтамасыз етудің барлық әдістері (желдету, жылыту, жарықтандыру және т.б.) ең алдымен оны жұмыс орнында қамтамасыз етумен байланысты. Өмір сүру жағдайларының денсаулық пен еңбек өнімділігімен байланысы Адам қызметінің негізгі формалары. Еңбек қызметі адамнан жүйке үдерістерінің жоғары қозғалғыштығын, жылдам және дәл қозғалыстарды, қабылдау, зейін, есте сақтау, ойлау, эмоционалды тұрақтылықты арттыруды талап етеді. Адамды еңбек үдерісінде зерттеуді физиология және еңбек психологиясы, сондай-ақ басқа ғылымдар, мысалы: инженерлік психология, эргономика, техникалық эстетика және т.б. жүзеге асырады. Еңбек физиологиясы - өндірістік қызметтің әсерінен адам ағзасының функционалды жағдайының өзгеруін зерттеуге және еңбек процесін ұйымдастыру бойынша ұсыныстар жасауға арналған еңбек гигиенасының бөлімі. Еңбек қызметінің әртүрлі формалары шартты түрде дене еңбегіне (физикалық) және психикалық еңбекке бөлінеді Дене еңбегі бұлшықеттің айтарлықтай белсенділігін талап етеді, түрлі бұлшықет топтарын жүктемелеу кезінде ол ағзадағы заталмасу үдерісін белсендіреді, бірақ тиімсіз және күшті қалпына келтіру үшін, көп энергия шығыны мен уақытты қажет етеді. Ол ауырлықпен сипатталады. Ақыл-ой жұмысы ақпаратты қабылдаумен және оны өңдеумен байланысты, психикалық функцияларды (назар аудару, есте сақтау, ойлау, қиял және т.б.), сенсорлық аппаратты, сондай-ақ эмоционалды саланы белсендіруді талап етеді. Негізінен ақыл-ой жұмысын орындау кезінде адамның вегетативтік функцияларында өзгерістер болады (қан қысымының жоғарылауы, ЭКГ өзгеруі, өкпенің желденуі мен оттегі жұмсалуының жоғарылауы, дене жылулығының жоғарылауы), шаршау немесе қажу дене жұмысын орындаумен салыстырғанда ұзаққа созылады. Ақыл-ой еңбегі - гиподинамияны туындатады. Ол кернеулікпен сипатталады.