Салқынбай А., Абақан Е. с

ТІЛ -ТІЛ
құралы делінеді.  Тіл -  ойлаудың 
м атериалды   қабы ғы ,  адам 
миындағы  ерекше  байланыс- 
тардың жүйесі  (екінші  сигналды 
жүйе).  Екіншіден,  тіл  екі  жақты, 
материалды-идеалды  құбылыс 
болып  табылады.  Тіл  қоғами 
құбылыс  болғандықтан,  оның 
табиғаты  қоғам арқылы анықта- 
лады: тіл-қоғаг^да қалыптасатын 
қа ты н а ста р д ы ң  ж е м іс і;  тіл - 
қо ға м д а ғы   араласу  құралы . 
Сонымен қатар ойлауға қатысты 
болғандықтан,  тілдің  басқа  да 
қырлары  болады.  Тілдің  пайда 
болуы  жэне  дамуы  мәселеле- 
рінде  тілшілер  тілді  қоғамдық 
қатынастардан шығарады.  Бірақ 
тіл д ің   ө з ін д ік  даму  заңдары  
болатынын да мойындайды.
Т.б.ф.м.-де  жаңа  гумбольдт 
ілімі  теріске  шығарылып  келді. 
Онда ойлау мен таным, мәдениет 
пен  қоғам  емірі,  дүниетаным  -  
бәрі  де  тілм ен  байланы сты  
болады делінген. Әр түрлі тілдер- 
де сейлеу шілердің мәдениеті мен 
дүниетанымы да әр түрлі болады 
делінген. Эрине, теория диалек- 
тикалық  материализмге  қайшы 
ке л е тін і  заңды .  М а р кс и с т ік 
көзқараста  ойлаудың  екі  түрі 
болады:  логикалық және  семан- 
тикалық. Логикалық ойлау  бүкіл 
адамзатқа  ортақ  болады,  бұл 
түрғыдан  келсем,  жаңа  губольд- 
шылардың теориясы қате болып 
көрінері сөзсіз. Ал, семантикалық
ойлау  үлттық  грамматикаларға 
байланысты  болады.  Соңғы 
жылдары,  ұлттық  дүниетаным 
деген  мәселеге  ерекше  кеңіл 
бөлініп, ұлттық менталитет деп -  
сана сезімге жалпы психологияға
&
назар  аударылып  ж үр.  Жеке 
алғанда  ұлттың  ойлау  жүйесі, 
жүріс-тұрысы,  істері,  ойлауға, 
д ә л ір е к  а й тса қ,  сөз  арқылы 
ойлауға  тәуелді.  Қазақи  дүние- 
таны м,  қа з а қ и   ойлау,  сөзд і 
ерекше қастерлеудіңжемісі екені 
се зсіз.  Сондықтан,  «сез  тас 
ж арады ,  тас  ж арм аса  -   бас 
жарады»,  «жақсы  сөз  —  жарым 
ырыс»-деп халық бекер айтпаса 
керек.

жүктеу/скачать 13,56 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: