Саяси жетекшiге қарама-қарсы ұғым — саяси бастаушы, қөсемсымақ. Ол үғым XIX ғасырда пайда болды. Оған популистiк түрғыда iс-әрекет етушi адамдар жатады. Оның неғiзгiерекшелiктерi: көпшiлiқтiңтап қазiргi қарапайым талаптарын желеу етiп құптау; өз басының атын шығару үшiн адам-дардың үлкен тобының сыншылдық сезiмге берiлген (араздыққа, қастыққа, қорқынышқа, үрейге, өшпендiлiкке негiздел¬ген) жағдайын пайдалану; көпшiлiкке жалпақтап, жағымпаздану, тобыр тiлiндегi сөздердi, тiркестердi қолдану; асыра сiлтеп уәде беру; халықтың сауаты аз бөлiгiне шағыну және т. б. Билiктен айырылып қалмау үшiн ол тобырдың талабын қанағаттандыруға тырысады. Ол қоғамдық пiкiрдiң алдьiна шықпай, ығында жүредi.
Саяси бастаушы кобiне бүлдiрушiлiк идеяларды пайдаланып өзiнiң атын шығарады, мансап құрады. Өйткенi көпшiлiк, әдет¬те, жасампаздықтан гөрi қиратып, бүлдiру идеяларын оңай және жылдам кабылдайды.
Өмiр дәлелдегендей, қейбiр саяси бастаушылардың тағдыры кездейсоқ туады. Олар өз басының iскерлiгi, абыройының аркасында емес, белгiлi бiр тарихи уақытта белгiлi бiр желiге (струя) кез келiп қалудан.
Бұрынғы Кеңес Одағының күйреуi, егемендiк алған республикалардағы өмiрдiң демократиялануы саяси жетекшiлерге сұранысты көбейттi. Оның үстiне бұрын орнаған байланыстардың үзiлуi, нағыз нарықтық реттеу тетiктерiн жете бiлместiк және т. б. себептер өндiрiстiң құлдырауына, халықтың әл-ауқатының нашарлауына әкелiп соқтырды. Мүның бәрi жүртшылықтың наразылығьш тудырды. Соның нәтижесiнде саяси және әлеуметтiк жағынан пiсiп жетiлмеген көсемсымақтар пайда болады. Бүл шынайы өмiрдi және қолда бар тәжiрибенi зер салып зерттеудi, саралауды талап етедi.
