Семинар 15 сағ ожсөЖ 30 сағ. Емтихан 4 сем Барлығы 90 сағ о р а л, 2 0 1 1
жүктеу/скачать 2,48 Mb.
|
Өзін-өзі тексеретін сұрақтар: дәрістің өз мақсатына жетуі негізгі тұжырымдар мәселенің теориялық маңызы мәселенің практикалық маңызы Пайдаланатын әдебиеттер: - соңында беріледі 8-дәріс Тақырыбы:Жоғары оқу орындарында педагогикалық шешендіктануды оқытудың зерттелуіне сипаттама Дәрістің мақсаты: студенттерге педагогикалық риторика пәні бойынша жан-жақты мағлұмат бере отырып, олардың шешендік шеберліктерін жетілдіру аспектілерінің әдістемелік жағын қарастыру, шешен сөйлеуге баулу Дәріс мазмұны: Педагогикалық шешендіктанудың Ресей елінде зерттелуі Шет елдерде зерттелуі Біз бүгін педагогикалық шешендіктану пәні «қай уақыттан бастап жүргізіле бастады? Бұл пәннің енуіне не әсер етті?» деген секілді түйіндеген мәселелер төңірегінде баяндамақпыз. Педагогикалық шешендіктанудың еліміздің ЖОО-да оқытыла бастағанына көп болған жоқ. Десек те, біз бүгінде осы саланың теориялық және әдістемелік жағынан негіздеу үстіндеміз. Жалпы педагогикалық шешендіктану негізінен ЖОО-н бітірушілерге сөйлеу өнері жөнінде білім қорын берумен қатар сөз сөйлеу білік-дағдыларын жинақтауға көмектеседі. Осы мәселе төңірегінде алғаш зерттеу жүргізген орыс әдіскер-ғалым мамандары болды. Ең алғаш Ресейде Москва педагогикалық мемлекеттік университетінің профессоры Н.А.Ипполитованың «Педагогикалық шешендіктану» курсының бағдарламасы 1998 жылы жарық көрді. Бағдарлама төмендегідей бөлімдерден тұрады: Шешендіктану оқу пәні ретінде; Қарым-қатынас; Мұғалімнің сөйлеу әрекеті; Сөйлеу жанрлары; Педагогикалық-шешендік идеал секілді бөлімдерден тұрады. Бұл бөлімдерде адамның сөйлеу әрекеті, адамдар қалай сөйлеу керек, коммуникативтік және сөйлеу жағдаяты, мұғалім мен оқушының жағдаятқа байланысты қарым-қатынас ерекшелігі, адамдар ненің көмегімен сөйлеседі, сөйлеу сапасының коммуникативтілігі дегеніміз не, вербалды қарым-қатынастан басқа қандай қарым-қатынас сөйлеуді қамтамасыз етеді, мұғалімнің кәсіби әрекетіндегі тыңдау мәдениеті, сөз және жазба (жазу мәдениеті) – сөйлеу әрекетінің бір түрі т.б. көптеген мәселелер көтеріледі. Әр бөлімде алты-жеті осындай өзекті мәселелер қамтылған. Сонымен қатар әр бөлімде бақылау сұрақтары мен тапсырмалары тақырыпқа сәйкесті беріледі және бағдарлама соңында реферат және хабарлама тақырыптары көрсетілген. Сондай-ақ әр бөлімге сәйкесті пайдаланылған әдебиеттер тізімі бар /4/. Және мұғалім үшін сөйлеу мәдениетінің жауапкершілігі жоғары деңгейде болуын талап ететін қағидаттар берілген. Бұл пән Москва мемлекеттік педагогикалық университеті филология факультетінде он жылдан астам уақыттан бері жүргізіліп келеді. Жалпы жоғарыдағы бағдарламаға сәйкес «Педагогикалық шешендіктану» пәні 100-140 сағат көлемінде оқытылу көздеген. Сонымен қатар әдіскер Л.Т. Антонованың «Письменные жанры учителя» (Прословь, 1998), еңбегі де мектеп мұғалімінің сөйлеу және жазу мәдениетінің оның әлеуметтік ортада кәсіби маман ретінде жеке тұлға болып қалыптасуына арналған. Бұлармен қоса осы мәселеге қатысты орыс әдіскер-ғалымдарының ішінде А.И.Михальскаяның «Педагогическая риторика: Истрия и теория» (Москва, 1998), Е.А.Юнинаның «Педагогическая риторика» (Пермь, 1995), В.Н.Моров., Д.Х.Вагапова., Т.М.Зыбина., Ю.В.Виньковтің «Риторика учителя» (Пермь, 1993), А.А.Мурашовтың «Основы педагогической риторики» (Москва, 1987), А.А.Леонтьевтің «Педагогическое общение» (Москва, 1996), З.С.Смелкованың «Педагогическое общение: Теория и практика учебного диалога на уроках словесности» (Москва, 1999) сияқты педагогикалық шешендіктануды оқытуға қатысты қомақты еңбектер бар. Ал Қазақстанда педагогикалық шешендіктануды жоғары мектепте оқыту әдістемесіне байланысты еңбектер жоқтың қасы, десек те жалпы шешендіктанудың мәселелерімен айналысқан аз ғана шоғыр әдіскер-ғалымдардың еңбектері шешендіктануды оқыту әдістемесін дамытуға зор үлесін қосты. Атап айтсақ, жоғары оқу орындарында шешендіктануды оқыту мәселесімен айналысқан прфессор А.С.Қыдыршаевтың еңбегі зор. Ғалымның «Шешендіктануды оқытудың ғылыми-әдістемелік негіздері» атты еңбегінде (монография) шешендіктануды оқытудың арнайы ұстанымдары, шешендіктануды оқыту бағдарламасының мазмұны мен құрылымы және шешендіктануды оқыту әдістері терең сараланып, талданады. Сонымен қатар шешендік іс-әрекет заңдарына сәйкесті шешен-лектордың кәсіби қалпы т.б. сөз болады. Мұнымен қоса, қазақ тіл білімі мен әдістемесі әдіскер-ғалымдарының, атап өтсек, М.Балақаев, Р.Сыздықова, Н.Оралбаева, Б.Шалабаев, Ф.Оразбаевалардың осы мәселеге тікелей қатысты болмаса да жанама тақырыптарда, яғни тіл мәдениетіне, оқыту теориясына қатысты келелі-келелі еңбектері бар. Сөз қылып отырған тақырыбымызға жақынырақ Б.О.Салыхованың «Гуманитарлық факультеттердегі орыс бөлімдері студенттеріне қазақ шешендік өнерін меңгерту» тақырыбындағы және Б.Д.Қалимұқашеваның «Студенттерге шешендік өнерді үйрету әдістемесі (Бастауыш оқыту педагогикасы және әдістемесі негізінде)» тақырыбындағы зерттеулерінде жалпы шешендіктануды орыс аудиторияларына оқытудың әдістемелік негіздері мен бастауыш мектеп мұғалімдерін даярлау мәселелері сөз болады. Қазіргі кезеңде Қазақстанда «Педагогикалық шешендіктану» курсы еліміздегі жоғары оқу орындарында эликтивті курс ретінде жүргізіліп келеді. Ал тұңғыш рет М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстант мемлекеттік университетінде профессор А.С.Қыдыршаев пен оқытушы М.Қ.Әжіғалиевтің авторлық бірлестігімен шыққан «Педагогикалық шешендіктану» курсының бағдарламасы жарық көрді. Бағдарлама мынандай құрылымнан тұрады: Кіріспеде Оқу-педагогикалық жағдаят туралы түсінік; Норма туралы түсінік; Мұғалім сөзінің дұрыстығы мен бұрыстығы; Мұғалім сөзінің сөз саптау мәнерлілігі; Сөйлеу этикасы; Мұғалім іс-әрекетіндегі бейвербалды коммуникация. Бірінші бөлімде Мұғалімнің дауыс қойылымы; Сөйлеу техникасы; Сөйлеу әрекетінің негізгі қырлары (аспектілері); дауыс қойылымының негізгі теориялық қағидалары; Дауыс гигиенасының ережелері. Екінші бөлімде Мұғалімнің кәсіби іс-әрекетінде қолданылатын сөйлеу жанрлары; Мәтін туралы түсінік; Ауызша және жазбаша сөйлеу мәдениеті. Бағдарлама соңында пайдаланылған әдебиеттер тізімі мен пайдаланылған сөздіктер көрсетілген. Бүгінгі күнде «Педагогикалық шешендіктану» курсы университетіміздегі педагогикалық институттың көптеген бөлімдерінде арнайы бағдарламамен, ал «қазақ тілі мен әдебиеті» бөлімінде арнайы бағдарламамен жүргізілуде. Сөзімізді қорытындылай келе, жалпы жоғары мектепте педагогикалық шешендіктануды оқыту бүгінде әдістеме саласында кезек күттірмейтін мәселе деп айтуымызға толық негіз бар деп ойлаймыз. Себебі болашақ педагог маманды дайындау, оларды кәсіби шешен қылып дайындау – ертеңгі болашағымызды әзірлеу. Сондықтан да педагогикалық шешендіктану тарихын зертеу мен зерделеу - қазіргі заман талабы.
дәрістің өз мақсатына жетуі негізгі тұжырымдар мәселенің теориялық маңызы мәселенің практикалық маңызы Пайдаланатын әдебиеттер: - соңында беріледі 9-дәріс Тақырыбы: Студенттерді шешен сөйлеуге ойбөліс (дебат) әдісі арқылы баулу жолдары Дәрістің мақсаты: студенттерге педагогикалық риторика пәні бойынша жан-жақты мағлұмат бере отырып, олардың шешендік шеберліктерін жетілдіру аспектілерінің әдістемелік жағын қарастыру, шешен сөйлеуге баулу Дәріс мазмұны: пікірталас және оның түрлері дебат әдісінің ерекшелігі Бүгінгі таңда білім берудің жаңа жүйесі жасалып, әлемдік білім беру кеңістігіне енуге бағыт алуда. Білім мазмұны мен жаңа үрдістік біліктермен толығып, ақпаратты қабылдау қабілеттері байи түсуде. Оқыту технологиясын жетілдірудің психологиялық-педагогикалық бағыттағы негізгі ой-тұжырымдары сипатталады: Есте сақтауға негізделген оқып білім алудан бұрын меңгергендерді пайдалана отырып, ақыл-ойды дамытатын оқуға көшу. Білімнің статистикалық үлгісінен ақыл-ой әрекетінің динамикалық құрылым жүйесіне көшу. Оқушыға орта деңгейде білім беретін бағдарламадан жекелеп, саралап оқыту бағдарламасына өту. Мұғалім мен оқушының бірлік одақта қызмет істеуі бір-біріне басымдық көрсетпеуі – оқушының да субъективті болуы. Бұл міндеттерді жүзеге асыру үшін мектеп ұжымдары, әр мұғалім күнделікті ізденіс арқылы барлық жаңалықтар мен өзгерістерге батыл жол ашарлық қарым-қатынас жасаулары керек. Оқыту түрлерін, құралдарын одан әрі жетілдіруде тиімді тәсілдерді қолданудың жолдарын іздестіру қажет. Қазіргі білім беру саласындағы оқытудың озық технолдогияларын меңгермейінше, жан-жақты сауатты маман болу мүмкін емес. Жаңа технологияны меңгеру мұғалімнің интелектуалдық, кәсіптік, адамгершілік, рухани-азаттық және басқа да көптеген адам келбетінің қалыптасуына игі әсерін тигізеді, өзін өзі дамытып, оқу-тәрбие үрдісін тиімді ұйымдастыруына көмектеседі. Жаңа оқытуда оқушы мұғалімнің түсіндіргенін ғана меңгеріп қоймай, мұғаліммен тікелей пікірталасқа көшеді. Өткен ғасырда орыс данышпаны Л.Толстой «О методах в обучении грамоте» еңбегінде былай дейді: «Всякий учитель грамоты должен твердо знать и опытом своим проверить одну, выработанную в народе, методу, должен стараться узнавать наибольшее число метод, принимая их как вспомогательны средства, должен, принимая всякое затруднение понимания ученика не за недостаток ученика, а за недостаток своего учения, стараться развивать в себе способность изобретать новые приемы». Осы ойды ғұлама-әдіскер А.Байтұрсынұлы былай деп түсінікті қылып жеткізеді: «Жақсы дерлік те, жаман дерлік те бір әдіс жоқ, олақтықтың белгісі – бір ғана әдісті болу, шеберліктің белгісі – түрлі әдісті болу, керек орында жоқ әдісті табу да қолынан келу. Мұғалім әдісті көп білуге тырысу керек». Жоғары оқу орындарында студенттерді шешен сөйлеуге оқыту формаларының бірі, яғни шешендік өнерге баулу амалдарының бірі – түрлі тақырыптардағы ойбөліс (дебат) әдісі. Карл Поппердің дебат технологиясы тілдік тұлғаның дамуына көмектеседі. Бұл технология ЖОО-да оқитын студенттердің шығармашылық белсенділігін арттырады, сонымен бірге зерттеушілік, ізденушілік, жалпы интеллектуалдық қасиеттерін қалыптастырады. Ойбөліс (дебат) сайыстарын жүргізудің негізгі мақсаты – студенттің ой-өрісін дамыту, іздендіру, мәдениеттілікке тәрбиелеу, заңгер, адвокат, судья болуға баулу, сөйлеу мәдениетін қалыптастыру. Ойбөлісте (дебат) студенттердің сөйлеу мәдениеті, өзін-өзі ұстай білуі, шыдамдылығы, ойын тиянақты жеткізуі ескеріледі. Ойбөліс (дебат) технологиясына құрылға ойынға студенттер арасынан екі топ қатысады. Бірі бекітуші топ, екіншісі даттаушы топ. Әр топ құрамының белгілі бір шегі болады (3-5 студент). Қатысушылар ойбөліс (дебат) ережесін қатаң сақтауы тиіс. Дебат технологиясы белгілі бір уақытқа есептеледі. Ойбөліске (дебат) қатысушылардың омырауында аты-жөні немесе есімі жазылған бейджик тағылуы керек. Бейджик анық етіп, үлкен әріппен жазылуы тиіс. Бұл технологияны өз тәжірибемізде ЖОО-да «Шешендіктану», «Педагогикалық шешендіктану», «Сөйлеу мәдениеті және риторика», «Тіл мәдениеті», «Тілдік қатынас негіздері» курстарында немесе сабақтан тыс уақытта, яғни «Шешендіктану» үйірмелерінде қолданудамыз. Ойын топтардың бағытын анықтау үшін жеребе тартудан басталады. Бағыттары анықталған соң әр топтың дайындығына 15 минут уақыт беріледі. Тақырып күрделі болса, оқытушы тақырыптарды алдын-ала беріп қоюына болады. Бұл топ мүшелерінің көп материалдар жинауына, зерттеу жұмыстарын жүргізуге септігін тигізеді. Әр топта дауыс беру үшін топтағы студенттерді екі топқа бөлуге болады. Топ мүшелерінің өз бағытын қорғай алуын бақылау үшін бір студент бақылаушы болады. Оны тайм-кипер деп атайды. Ол уақытты жазып көрсетіп, немесе дауыстап айтып отырады. Әр топ басшысы өзін және топ мүшелерін танстырғаннан кейін әр топқа өз бағыттарын қорғауға 5 минут уақыт беріледі. Бұған бүкіл студенттердің қатысуына болады. Ойбөліс (дебат) барысында қатысушылар тек шын деректерді ғана келтіреді, болмаған уақиғаны айту не жалған дерек келтіруге рұқсат етілмейді. Олар өздерінің сөздерін газет-журнал беттеріндегі деректі жадығаттармен дәлелдейді. Әр топтағы спикерлер өз баяндамаларын нақты деректермен дәл әрі тез де мәнерлі оқиды, не ауызша айтады. Мысалы, 1-спикер-топ басшысы 6 минут сөйлейді. Ол өз тобын 3-спикерден бастап таныстырады. Өз тобының атын айтады. Ол тұсаукесер бөлімінде айтылады. Содан кейін сөз мағынасы ашылады /тақырыппен байланысты/. Бұл кезеңнің мақсаты – оппоненттердің сөзіндегі түсініксіз жайттарды нақтылау, қарсы топты қандай да бір сұрақтармен бағытынан жаңылдыру, кейін талдау кезінде осыны пайдалану. Оппонет сөзінен, тілінен, пікірінен кемшілік табу. Топтарға қосымша дайындыққа 8 минут уақыт беріледі. Ең соңында бақылаушы екі топтың өз бағыттарын қалай қорғағандарына талдау жасайды. Жеңімпаз топ айқындалады. Дебат (ойбөліс) технологиясын сабақта пайдалануда оқытушы студент, болашақ педагог-шешеннің бойында мынандай қасиеттерінің қалыптасуына жол ашады: ең бастысы студенттердің сөйлеу мәдениеті артады. Бұған оқытушы баса назар аударуы керек; студенттердің байсалдылығы, ұстамдылығы, тыңдау мәдениеті қалыптасады /Мәселен, Болат мырза, Ардақ ханым тәрізді тіркестер қолданады/; сөйлесім әрекетінің алуан түрі жетіледі; терең білімділігі дамиды; пәнге деген қызығушылығы артады; ой мен сөздің сабақтастығының белсенділігі артады; сыни тұрғыдан ойлау дағдысы қалыптасады; ойының дүниетанымдық деңгейі кеңейеді. Десек те оқушы кез келген тақырыпты бұл технологиямен өткізбегені жөн. Себебі барлық тақырып бұған сәйкес келмейді. Әр тақырыптың өзінің дебат технологиясына сұранып тұратыны да, еш қисыны келмейтіні де болады. Өзін-өзі тексеретін сұрақтар: дәрістің өз мақсатына жетуі негізгі тұжырымдар мәселенің теориялық маңызы мәселенің практикалық маңызы Пайдаланатын әдебиеттер: - соңында беріледі 10-дәріс Тақырыбы: Педагог маманның ауызша сөйлеу мәдениеті Дәрістің мақсаты: студенттерге педагогикалық риторика пәні бойынша жан-жақты мағлұмат бере отырып, олардың шешендік шеберліктерін жетілдіру аспектілерінің әдістемелік жағын қарастыру, шешен сөйлеуге баулу Дәріс мазмұны: педагог маманның ауызша сөйлеу аспектілері ауызша сөйлеу мәдениетінің нормалары Адам өзі өмір сүретін қоғамның рухани мәдениетін бойына сіңіру үшін әлеуметтік ортада қоғам мүшелерімен қарым-қатынасқа түсіп, түрлі әрекет етеді, өзінің рухани ізденісін жүзеге асырады. Қазіргі кезде рухани мәдениеттің тоқырауы ізгілік, адамгершіліктің төмендеуіне, қара бастың қамын ойлап, тек материалдық дүние шырмауында қалуға ықпал етуде. Бүгінгі таңда бұл мәселе мектепті бей-жай қалдыра алмайды. Мектепте рухани таным мәдениетін қалыптастырудың бір жолы – оқушыларды қоршаған ортаның өмір шындығын сезе, түсіне, қабылдай білуге, халқымыздың ұлттық өнерін қастерлеуге, әсемдігін тани білуге баулу. Сонымен қатар өнер иелерімен кездесу, олардың өмірбаяндарымен танысу, әңгімелесу, дәріс сабақтар, семинарлар өнер адамдарының тіршілік жағдайларын түсінуіне, сезінуіне ықпал етеді. Тәуелсіз ел тірегі – білімді ұрпақ десек, жаңа дәуірдің күн тәртібінде тұрған келесі мәселесі – білім беру, ғылымды дамыту. Осы орайда білім ордасы – мектеп, ал мектептің жүрегі – мұғалім екені баршаға мәлім. Сондықтан қазіргі таңда, ең әуелі, мектепке керегі – педагогика, методикадан хабардар, жақсы оқыта білетін мұғалім екені даусыз. Ұлы педагог Ахмет Байтұрсынұлының «Мектеп керектері» деген еңбегінде былай делінген: «Мұғалім қандай болса, мектеп һәм сондай болмақшы. Яғни мұғалім білімді болса, ол мектептен балар көбірек білім алып шықпақшы». Ахаңның осындай ұлағатты сөзіне біз былай деп қосқан болар едік: «Мұғалімге керегі тек білім ғана емес, сондай-ақ сөйлеу шеберлігі, яғни кәсібилік, біліктілік, білімділікпен қатар, сол бар ілім-білімін жеткізе алатын сөйлеу шешендігі, кәсіби шешендік». Ұстаз – киелі мамандық. Адам тәрбиелеу, оған ғылым негіздеріннен мәлімет беру, баланы өмір сүруге үйрету - өте қиын шаруа. Қай кезде де мектепте сабақ беретін мұғалім күн сайын ерлікке пара-пар жұмыс жасайды. Атақты педагог ғалым В.А.Сухомлинский «Мұғалімдік мамандық – бұл адамтану, адамның күрделі және қызықты, шым-шытырығы мол рухани жан дүниесіне үңіле білу. Педагогикалық шеберлік пен педагогикалық өнер – ол даналықты жүрекпен ұға білу болып табылады» деп, ұстаздық өнерге ерекше баға берген. Шынында да нағыз педагогикалық шеберліктің шыңына жетудің құрамдас бір бөлігі ретінде педагог шешеннің сөйлеу мәдениетін жатқызуымызға болады. Педагогикалық жұмыста мақсатты тәрбие ісі мұғалімнің тәрбиелік қызметі арқылы іске асады. Педагог-ғалымдардың еңбектеріне сүйене отырып, мұғалімнің сөйлеу мәдениеті мен шеберлігін, интеллектуалдығын төмендегіше анықтауға болады:
мұғалімнің сыртқы келбет мәдениеті; мұғалімнің өзін-өзі басқару шеберлігі; мұғалімнің мимика (жест) мәнерлі негіздері мұғалімнің сөйлеу шеберлігі; мұғалімнің дауыс дикциясы, интонациясы; мұғалімнің сөйлеу логикасы; мұғалім мен сыныптың ара қатынасы; мұғалімнің сөйлеу этикасы; мұғалімнің сөйлеу техникасы. Халықтық педагогиканың негізгі бағыттарының бірі – сөз өнері болса, оқу-тәрбие үрдісінің жүзеге асатын негізі сабақта оқушылардың қолданатын құралы «сөз» екені бәрімізге аян. Сабақ үстінде мұғалім сөйлейтін сөзі арқылы сабақтың басынан аяғына дейін түрлі жұмыстар атқарып отырады. Осыдан «Оқушыларға білім, тәрбие беретін ұстаздың сөзі қандай болуы керек?» деген сұрақ тууы мүмкін. Ұстаздың айтатын сөзі педагогтік қасиеттерге сай, оқушыға білім мен тәрбиені қатар беретіндей, айтқанын шәкірті тыңдай білетіндей болуы тиіс. Ұстазының айтқанын шәкірті ұға білсе, сөз астарын аңғара алса, әр сөздің парқын, мәнін түсінсе ғана әр сабақ нәтиже беретіні сөзсіз. Заман ағымына орай, қазіргі мектеп мұғалімінің алдында айтқанын шәкіртіне ұқтыра алатын, ұққанын зейініне, ойына түйе білетін, түйгенін, түсінгенін түйдектеп еркін жеткізе алатындай дағдыларды қалыптастыру міндеті тұрады. Оқушыны тіл мәдениетіне өзінің сөзі арқылы үйрету – мұғалімнің күнделікті сабақта көздейтін аса маңызды міндеті. Сонымен қазіргі педагог маманның ауызша сөйлеу мәдениетіне қойылатын талаптарды былай топтастырсақ: Мектеп табалдырығын аттаған балалар шаңқылдап сөйлейтін ұстазға тап болса, соған құлақтары үйреніп, ақырын айтқан сөзді ұқпайтын болады. Баппен, салиқалы дауыспен сөйлейтін ұстаз сәл дауысын көтерсе, елең етіп жым болады. Шәкіртіне ұстаз дауысының көтеріңкі, баяу, төмен болуының тигізетін ықпалы мол. Қатты сөйлеп тұрып, ақырын бәсеңдей сөйлесе, немесе баяу сөйлеп тұрып, қатты сөйлеп қалса, шәкірт назары ұстазға, зейіні сабаққа ауады. Ұстаз дауысының монотонды болуы оларды жалықтыруы мүмкін. Сабақ үстінде қабілеті төмен оқушылар ынталанып жауап беріп отырса, көтермелеу, мадақтау сөздерімен білімі бағаланғаны жөн. Сабақ үстінде мұғалім жеке басындағы көңіл-күйіндегі жағдайлардың әсерімен оқушыларды жазғырып, балағаттаудан аулақ болғаны жөн. Мақпалдай майда, жұмсақ сөзден гөрі сабырлы да талап қоя сөйлегені қолайлы. Мұғалімнің шешен сөйлеуі, соның ішінде ауызша шешен сөйлеуі үшін мынандай теориялық мәселелерді де білгені абзал: шешендік сөз, оның ерекшеліктері. Шешен сөйлеу (шаршы топ алдында сөйлеу) амалдары; ата-аналарға, жұртшылық алдында оқылар лекция. Лекцияның мазмұны мен тілдік жағынан безендендіру ерекшеліктері; шаршы топ алды ауызша сөз сөйлеу түрлері. Баяндама, ерекшеліктері. Әдістемелік бірлестіктегі, педагогикалық кеңестегі, ата-аналар жиналыстарындағы баяндама. Жұмыс тәжірибесі турасындағы салыстырмалы баяндама (тәжірибе алмасу үлгісі). Рефераттық қалыптағы баяндама (әдебиеттерге шолу); талас, ойталқы (диспут), пікіралмасу (дискуссия), полемика; пікірталасты ұйымдастыру және жүргізу. Пікіралмасу бағытындағы сөйлеу; ауызша және жазбаша есеп беру (үйірме, әдістемелік бірлестік жұмысы туралы), оның ерекшеліктері. «Ысылмаған ауыздан кедір-бұдыр сөз шығады» деп, Ғабиден Мұстафин айтқандай, мұғалімнің қыстырма сөздерді қоспай, кітапқа қарамай, бір сөзін қайталамай орынды, шебер, шешен, жатық, тыңдаушыны өзіне баурай сөйлеуі шәкірттердің алдында ұстаз беделін арттырады. Ия, шынында да, мектеп мұғалімі өзін үнемі сынақ алаңында жүргендей сезінуі керек. Ол өзінің тек білімділігін жетілдіріп қана қоймай, сонымен қатар шешен сөйлеу дағдыларын да үнемі жетілдіріп отырғаны жөн. Мұғалімнің аузынан шыққан әр сөз – оқыту мен тәрбиелеу құралы болуға тиіс. Өзін-өзі тексеретін сұрақтар: дәрістің өз мақсатына жетуі негізгі тұжырымдар мәселенің теориялық маңызы мәселенің практикалық маңызы Пайдаланатын әдебиеттер: - соңында беріледі 11-дәріс Тақырыбы: Дидактика және педагогикалық риторика Дәрістің мақсаты: студенттерге педагогикалық риторика пәні бойынша жан-жақты мағлұмат бере отырып, олардың шешендік шеберліктерін жетілдіру аспектілерінің әдістемелік жағын қарастыру, шешен сөйлеуге баулу Дәріс мазмұны: пәннің дидактикалық ерекшеліктері пәннің педагогикалық ерекшеліктері Бүгінгі заман талабына сай жоғары мектепте болашақ мектеп мұғалімдерін даярлау ісінде біз педагогикалық шешендіктануды оқыту әдістемесін ұсынғымыз келеді. Бұл әдістеме - жоғары мектепте оқытудың жалпы мақсаттарымен тығыз байланысты. Ал педагогикалық шешендіктануды оқыту мәселесі қазіргі кезде терең зерттеуді қажет ететіні белгілі. Осыған орай, педагогикалық шешендіктану жалпы тұтас оқу үрдісінің бір бөлігі болып табылатындықтан, мұнда дидактиканың негізгі заңдылықтары мен қағидаттары басшылыққа алынады. «Дидактика» деген сөдің өзінің грек тілінен аудармасы - оқыту, түсіндіру, дәлелдеу дегенді білдіреді, сонымен қатар «оқу» дегенді танытады. Біздің негізге мақсатымыз - студенттерді, яғни болашық педагогтерді педагогикалық шешендіктану табиғатынан хабардар ету, келешек мұғалімнің сөйлеу, соның ішінде кәсіби-педагогтік сөйлеу шеберліктерін қалыптастыру, жетілдіру және дамыту; студенттердің кәсіби-педагогтік шешендіктерін, бейімділіктерін дамыту. Аристотель риториканың табиғатын түсіндіре келе, мынандай пікір айтады: «Шешендік өнер – дәрігерлік өнерге ұқсас, дәрігерлік өнер барлық адамды бірдей сауықтыра алмайды, бірақ, мүмкіндігінше, сауықтыруға жақындатады. Сонымен қатар мүлде айықпайтын адамдарды тәуірлендіреді». Бұл орайда біз де бесаспап шешен мұғалімдерді қалыптастырып тастаймыз деп айта алмасақ та, педагогтер бойына педагогикалық шешендік шеберлікті сіңіру, дарыту, аз да болса өз үлесімізді қосу деп білеміз. Жалпы педагогикалық риторика ғылымында адамгершілік заңдары, педагогтік этика бірінші орында тұратыны белгілі. Сонда педагогикалық шешендіктану пәні – заман талабына сай, студенттердің жеке тұлға ретінде дамуына көмектесер бірден-бір жол. Ал студенттің жан-жақты дамуы – барлық дидактикалық жүйелердің басты мақсаты. Дидактикалық заңдылықтардың ішінде басты орын оқыту мақсатына берілетіні белгілі. Осымен байланысты педагогикалық шешендіктануға үйретудің мақсатына тоқсалып өтсек. Педагогикалық шешендіктану пәнінің мақсатын талдауда педагогикалық шешендіктанудың танымдық рөлінің бірінші орында тұратынын айта кеткен жөн. Себебі болашақ педагог маманның тіл байлығы мол, шешендік шеберлігі дамыған болса, ол соғұрлым қоршаған ортадағы нәрселер мен құбылыстарды, сондай-ақ педагогикалық ұжымда өзін де, айналасындағыларды да, олардың қасиеттерін де толығырақ тани алады. Оларды түсіне тұра, кәсіби шешендік тереңіне бойлай түседі, соның әдістерін меңгереді, сөйтіп педагогикалық шешендіктің сырын ғана емес, педагогикалық ойлаудың да тереңдей түсуіне мүмкіндік жасайды. Бұл мақсатымыз жалпы түрде сипатталып отырса да, оның негізгі бастауы дидактикадан алынды. Студенттердің бойында педагогтік қасиеттердің қалыптасуы, сол қасиеттердің шешендік өнерді тануы арқылы өркендеуі біздің пәніміздің басты мақсаты болып табылады. Бұл орайда атақты Квинтилианның «Мұғалімнің сөзінде шектен шыққан еш нәрсе болмауы керек» деген пікірінің астарында сөз әдебі мен педагогтің өзін-өзі ұстауын қалыптастыратын талап жатқаны деп білсек, «қарапайымдылық, сабырлылық, шыдамдылық – мұғалімнің оқушылармен сөйлесу барысында ұсталуы тиіс талаптар» дегені біз студенттерді педагогикалық шешендіктануға баулу барысындағы мақсатымызбен тұспа-тұс келеді. Дидактика үшін басты мәселелердің бірі – оқылатын дүниеміздің ұлттық шеңберге сәйкес болып келуі. Яғни педагогикалық шешендіктануды үйрету барысында әр ұстаз педагогтің кәсіби шешендік шеберліктерін жетілдіруде ұлттық құндылықтарымызды жоймай болашақ мұғалімдерімізді үйрету. Дидактиканың келесі бір тұсы – оқытудың мазмұнын анықтау. Ал жалпы оқыту мазмұнының өзі мақсаттан туындайтын бағдарламадан басталады. Осы орайда біз профессор А.С.Қыдыршаевпен бірлесе отырып, «Педагогикалық шешендіктану» /педагогикалық институттардағы филолог емес мамандарға арналаған/ курсының бағдарламасын жасаған болатынбыз. Біз бағдарламамызды жасауда бағдарлама жасаудың дидактикалық ғылыми негіздері мен критерийлерін басшылыққа алып отырдық. Бағдарлама дегеніміз – тек қана тақырыптардың жай ғана жиынтығы емес, студенттердің қандай іс-әрекеттерді, амалдарды орындаулары керек, одан қандай нәтижелер алынуы тиіс, қандай шарттар орындалып, қандай мүмкіншіліктер танылуы керек, қандай қабілеттер қажет т.с.с. мәселелерді қамтитын құжат екені белгілі. Оқыту мазмұнының белгілі бір тәртіптелген құрылымы, жүйесі ретінде бағдарлама ерекше құжат екенін көреміз. Бағдарлама оқытудың теориялық концепцияларына сүйенеді. Сонымен қатар оқытудың бағдарламасы өзі өмір сүріп отырған қоғамның, мемлекеттің сұранысына, талаптарына сай жасалады. Бірақ, дидактик ғалымдардың айтуынша, барлық мемлекеттер мен қоғамдарға тән ортақ критерийлер бар, соның негізінде жекелеген мемлекеттердің оқу жүйелерінің, дербес пәндерінің бағдарламалары жасалынады. В.Оконьның көрсетуінше ондай ортақ талаптар мыналар: «- оқушымен, жалпы дамитын адаммен байланысты, оқу үрдісіне енетін адаммен байланысты талап; - оқытумен тікелей байланысты болып келетін мәдениеттің дамуымен байланысты; - өзгерушілік қасиеті бар қоғаммен байланысты талап». Біз де бағдарламамызды осындай талаптарға сай жасауды жөн көрдік. Мұндағы «дамитын адам» критерийіне біздің бағдарламамыздың сәйкес келетін тұсы өте көп. Адамның дамуы оның тілінің шебер дамуымен тығыз байланысты екені белгілі. Сондықтан да болашық мұғалімдердің даму ерекшеліктеріне сәйкес, олардың кәсіби білімдерін қалыптастыруға да қажетті нәрсе ретінде педагогикалық шешендіктануға баулу курсының бағдарламасын анықтадық. Бағдарламада студенттерге қойылатын талаптарды лекция барысында, семинар сабақтар, оқытушының жетекшілігімен жүргізілетін өзіндік жұмыстар, студенттердің өзіндік жұмыстары барысында да қарастыру көзделді. Дидактикалық негіздің келесі маңызды бөлігі – осы бағдарламадан туындайтын – оқытудың нақты үрдіс ретіндегі мазмұны, яғни пәннің мазмұны. Дидактикада оқыту мазмұнын – формальдық тұрғыдан қарастыру – бұл негізінен жоғары оқу орындарының оқу жоспарымен тығыз байланысты. Осыған орай, «Педагогикалық шешендіктану» курсының осы оқу жоспарында алатын орны белгіленіп, оның басқа пәндермен, курстармен байланысы мен мақсаты, бірлігі танылу жайындағы мәселелер берілді. Педагогикалық шешендіктанудың өзіндік ерекшелігі оның тіл жүйесінің бірліктерінің ерекше қызметі туралы білім берумен, студенттердің сөйлеу үрдісіндегі жеке ерекшеліктерін жалпы адам бойындағы сөйлеудің шешендік түріне қатыстылық дәрежесін анықтау мен адамның дүниетанымын өзгертуге, қалыптастыруға, дамытуға шешендік өнердің ықпалы зор екендігін меңгертумен байланысты анықталады. Студенттерге педагогикалық шешендіктану курсын оқытуда тіл білімінің барлық ғылыми салаларының нәтижелерінне, әсіресе жаңа салаларына /стилистика, коммуникативтік лингвистика, психолингвистика, әлеуметтік лингвистика т.б./ ерекше көңіл бөле отырып, дидактикалық талаптарға сай меңгерту жолы көзделді. Педагогикалық шешендіктану курсы арқылы студенттің барлық басқа пәндерді меңгеруіне де игі ықпалын тигізу мәселелері де ескерілді. Өйткені, педагогикалық шешендіктануды меңгертуде, студенттерге барлық пәндер бойынша алған білімдері мен оларды түсіну және түсіндіре білу біліктері міндетті түрде қалыптастырылады. «Педагогикалық шешендіктану» курсы - бізде кейінгі кезде ғана оқытыла бастаған жаңа пән. Сондықтан оны оқытудың көптеген ерекшеліктері бар, тіпті студенттер ана тілінің мүмкіндіктері туралы да көптеген жаңа фактілерге дерексіз амалдар жасау арқылы және оларды іс жүзінде пайдалана отырып қана қол жеткізіледі. Пәннің тиімді меңгерілуі жүзеге асуы үшін, біріншіден, жүйеле ұйымдастырылған практикалық іс-әрекеттер жасалуы керек, екіншіден, студенттерді белгілі бір заңдылықтар мен ережелер жасай білуге, жалпылай білуге дағдыландыру керек, сондай-ақ, студенттердің өз бетімен жұмыс істеуін дұрыс ұйымдастыру, студенттердің өзіндік ізденіс белсенділігін арттыру бағытындағы жұмыс дұрыс іріктелуі керек болады. Дидактика – үлкен ғылым саласы. Қорыта айтқанда, шағын ғана мақалада педагогикалық шешендіктануды оқытудың дидактикалық негіздерінің барлық ұстанымдары, заңдылықтары, сонымен қатар критерийлері мен талаптары толықтай ашылмаса да, жалпылай мағлұмат бердік деп ойлаймыз.
дәрістің өз мақсатына жетуі негізгі тұжырымдар мәселенің теориялық маңызы мәселенің практикалық маңызы Пайдаланатын әдебиеттер: - соңында беріледі 12-дәріс Тақырыбы: Педагог имиджін қалыптастырудағы педагогикалық шешендіктанудың рөлі Дәрістің мақсаты: студенттерге педагогикалық риторика пәні бойынша жан-жақты мағлұмат бере отырып, олардың шешендік шеберліктерін жетілдіру аспектілерінің әдістемелік жағын қарастыру, шешен сөйлеуге баулу Дәріс мазмұны: Педагог имиджін қалыптастыру мәселесі Педагог тұлғасы туралы түсінік Бүгінгі таңда заман талабына сай қоғамның әр түрлі экономика, мәдениет, білім, т.б. салаларында даму да қарқынды жүруде. Осыған орай қазіргі педагог имиджіне қойылар талап та күн сайын арту үстінде. Сондықтан да қазіргі уақытта оқу үрдісінде мұғалім үшін әр түрлі педагогикалық қиыншылықтарды жеңу былай тұрсын, оқушы мен мұғалім арасындағы қарым-қатынасты (коммуникация) орнатудың өзі де үлкен мехнат. Енді біз «педагог имиджі» деген терминге қысқаша түсінік беріп өтсек. Жалпы «имидж» терминін ең алғаш американдық экономист Болдуинг ХХ ғасырдың 60 жылдарында енгізген болатын. Содан бері «имидж» алғаш рет басқа салада қолданыла бастады. «Имидж» кескін, бейне, келбет» деген мағынаны білдіреді. «Имидж» терминіне көптеген еңбектерде алуан түрлі анықтамалар беріледі. Солардың ішінде бүгінгі тақырыбымызға орайласатын мынандай анықтамаларды көреміз. Имидж - өзіндік қасиеттері, қарым-қатынас іс-әрекеті үйлесімді тұлға бейнесі. Имидж – ұстазды тәрбиеленушілердің, ұжым мүшелерінің іс-әрекетіне, адамгершілік қасиетіне қарай бағалауы. Осы тектес анықтамаларды саралай келе, біз «педагогикалық имиджелогия - өз шеңберінде гуманизмнің психология, педагогика, риторика сияқты ғылым салаларымен, оның ережелерімен сабақтасатын, адамға әсер етудің технологиясын зерттейтін ғылым» екенін көреміз. Сондықтан да имиджнлогия - тек саясат, экономикада ғана емес, педагогикаға да қажетті термин. Бүгінгі педагог тұлғасы оның әдептілігіне, сыпайылығына, жүріс-тұрысына, өзінің мінез-құлқын басқаруына байланысты. Себебі педагог-мұғалім қауымы әркезде де оқушылардың алдында болатыны белгілі. Сондықтан да оқушының тұлғасын барлық педагогикалық және психологиялық заңдылықтарға сәйкес қалыптастыруда педагог қауымының сіңірер еңбегі зор. Біздің сараптауымызша, имидж қалыптастыру - әдемі салынған суретті өзгерту емес, оны түрлі-түсті бояумен өңдеп, жарқын да анық етіп көрсету деп әдіскер-ғалымдарымыз айтқандай, мұғалім имиджін қалыптастыруға қатысты, оның тұлғалық қасиетін толық көрсету үшін төмендегідей қасиеттерді өзіне берік ұстау керек деп есептейміз:
педагогтің сыртқы бейнесі (киім киісі, жүріс-тұрысы, т.б.); педагогтің теориялық білімі, оның практикамен (тәжірибемен) сабақтастығы; педагог мінез-құлқы; педагог сөзі (сөйлеу шеберлігі, сөз сазы, дауыс қойылысы, сөз мәнерлілігі, т.б.). Біз осы төртінші қасиет-дағдыны өзімізше толықтырғымыз келеді. Яғни тек «педагог сөзі» дегеннен гөрі «педагогтің шешендік шеберлігі» деп айтқанды жөн санаймыз. Шынында да педагогикалық шешендіктану ғылымы өркендеп қанат жаюда. Бүгінгі заман талабына сай мектеп мұғалімдерінің педагогикалық шешендіктану іліміне сусап отырған жайы бар, күн санап қызығушылықтары мен ынтазарлықтары да арта түсуде. Педагогикалық шешендіктану педагог мамандарға білім қорымен берумен қатар сөз сөйлеу білік-дағдыларын жинақтауға септеседі. Педагогтерге оқытудың, тәрбиелеудің және оқушыларды дамытудың маңызды амалы ретінде, педагогтің кәсіби іс-әрекетіндегі маңызды құрал ретінде сөйлей білуге көмектеседі. Сондай-ақ педагогтің сөз дұрыстығын, тазалығын, дәлдігін, дәлелділігін, байлығын – жалпы сөйлеу сапалылығын, қазіргі қазақ әдеби тіл нормаларын кеңінен таныстырады. Қазіргі кезең үздіксіз білім алудың қажеттігін айқындайтын уақыт. Ал білім берудің, маман мұғалім кадрлардың біліктілігін арттырудың жолдары қандай? Біздің ойымызша, бұл мәселенің шешімін таптырар бір қыры – қазіргі мектеп мұғалімінің имиджін қалыптастырудағы педагогикалық шешендіктанудың орны. Ал осы мәселеге қатысты қазіргі кезде педагогикалық шешендіктанудың педагог имиджін қалыптастырудағы рөлі ерекше деп айтуымыз керек. Педагогикалық шешендіктану ілімі мұғалімге өз сөзін дәл де нақты, логикалық тұрғыда иланымды ұйымдастыра айтуға мүмкіндік берсе, ал оқушылар тарапынан пікірлестер табуға, сабақтарды шығармашылық тұрғыда үйлестіре білуге, дәстүрлі сабақтардағыдай емес, қызғылықты да тартымды өткізуге, ұсынылар ақпараттарды бұрынғыдан бірнеше есе мол беруге септеседі. Педагогикалық шешендіктану мұғалімге өзара пікірлесу, сөйлесу мүмкін еместей көрінетін ең ауыр кластармен қарым-қатынас жасауға, сондай-ақ мұғалім не оқушы тарапынан өзара тіл табысуға еш құлқы, ұмтылысы, мүмкіндігі жоқтай, тіпті қабілет-қарымы таяздау көрінетін, алынбас қамал іспетті орталарда монологтық сөз сөйлеуге мүмкіндік туғызады. Сонымен қатар кез келген педагогикалық тұрғыда әсер етудің сәттілігі мұғалімнің сөз сөйлеу үстінде өзін-өзі таныту арқылы көрінеді десек, мұғалім сөйлеген сөзі арқылы оқытады, тәрбиелейді, өзіндік көзқарасына иландыра жұмылдырады, пікір алмасады, оқушылардың санасында мейлінше тереңірек, әсері жоғары образдарды тудырады. Осы ретте шешендіктану - жоғары эстетикалық тұрғыда әсер ету арқылы ауызша сөйлеу туралы ғылым. Егер де мұғалім өз ойын жай айтып қана қоя салуға ұмтылмай, пікірлесуші оқушысына белгілі бір межелі әсерді (реакция) дарыту, алғы ортақ іске жұмылдыруға ұмтылдыру бағытын ұстанатын болса, онда мұғалімнің алғашқы сөзінен бастап осындай ұшқынды көруге тиіспіз. Яғни осы сияқты межеленген алғы мақсатқа нақты қол жеткізу үшін, сөйленер сөзді тура мағынасында жоспарлы түрде алдын-ала даярлау керек. Тап осы тұста шешендіктану қағидалары көмекке келіп, сөйленер сөзді лайықты тұрғыда әзірлеуге септеседі. Демек, мұғалім болу - өнер. Бұл орайда оқушыға түсінікті болу үшін қабылдау психологиясын білу маңызды. Қабылдау - адам санасының тұңғиығында өріліп отыратын, бақылау сәтінде есепке алуға қиынырақ соғатын жеке тұлғалық даму үрдісіне тән ерекше өнер. Бұл үрдіс жеке тұлғаның мәдени даярлығы мен өмірлік тәжірибесіне, сондай-ақ оның көңіл-күйіне байланысты. Ал оқытуды, мұғалім мен оқушының диалогін ұйымдастыруды өнер, шығармашылық іс тұрғысында түйіндесек, мұндай іс-әрекет ойсыз болмайды. Ойлау жоқ - жерде нағыз шығармашылық та жоқ. Сөзімізді қорытындылай келе, ХХІ ғасыр ғылым мен техниканың дамыған заманында педагог имиджіне қойылар талап та күн санап арта түсуде. Сондықтан да қазіргі мектеп мұғалімі тұлғасын қалыптастыруда педагогикалық шешендіктанудың алатын орны ерекше екені даусыз. Өзін-өзі тексеретін сұрақтар: дәрістің өз мақсатына жетуі негізгі тұжырымдар мәселенің теориялық маңызы мәселенің практикалық маңызы Пайдаланатын әдебиеттер: - соңында беріледі 13-дәріс Тақырыбы: Педагог шешеннің сөйлеу логикасы Дәрістің мақсаты: студенттерге педагогикалық риторика пәні бойынша жан-жақты мағлұмат бере отырып, олардың шешендік шеберліктерін жетілдіру аспектілерінің әдістемелік жағын қарастыру, шешен сөйлеуге баулу Дәріс мазмұны: Педагог ойының логикалығы Логиканың тілдік қатынасқа қатысы Шешендіктану – тілдік қатынастың қилы аспектілерін қамтитын кешенді пән. Шешендік өнерді игеру барысында шешен сөйлеудің логикалық аспектілері өз алдына бір бөлек мәселе. Жалпы шаршы топ алдында ауызша сөйлеу өзіндік эмоциональдығымен, көркемділігімен қызықтырары даусыз. Солай десек те, сөзді логикалық тұрғыда ұйымдастыруға арқа сүйенілмесе, ойлаған мақсатқа сай келмесі де ақиқат. Сөйленген сөзде логиканың болмауын психологиялық амалдармен де алмастыру мүмкін емес. Кез келген сөйленген сөздің тиімділігі, жандылығы алғашқы кезекте оның мазмұндылығымен анықталары сөзсіз. Өзін-өзі тексеретін сұрақтар: дәрістің өз мақсатына жетуі негізгі тұжырымдар мәселенің теориялық маңызы мәселенің практикалық маңызы Пайдаланатын әдебиеттер: - соңында беріледі 14-дәріс Тақырыбы: Педагог шешеннің сөйлеу мәдениеті Дәрістің мақсаты: студенттерге педагогикалық риторика пәні бойынша жан-жақты мағлұмат бере отырып, олардың шешендік шеберліктерін жетілдіру аспектілерінің әдістемелік жағын қарастыру, шешен сөйлеуге баулу Дәріс мазмұны: педагог маманның ауызша сөйлеу мәдениеті педагог маманның жазбаша сөйлеу мәдениеті Шешеннің өзіндік көзқарасының ой ұшығы, сезімі мен ойлары, оның сөйлеу логикасы мен фактологиясы ауддитория үшін дыбысталған сөз күйінде көрініс табады. Шаршы топ алдында шебер сөйлеу білігі сияқты шешеннің басты қасиеті оның ойын ақырына дейін мейлінше дәл білдіруге көмектесетін бірден-бір айқын да жарқын сөздерді ершеп ала білу білігімен бөлінбес бір тұтастықта болып келеді. Шешеннің тіл мәдениеті - сөйлеудің тиімділігін, ұғынықты да түсініктілігін және мәнерләгін қамтамасыз ететін, ана тілінің барлық байлықтарының ішінен аса қажеттті әсер етуші тілдік құралдарды іріктеп, саралап алу білгірі. Өзін-өзі тексеретін сұрақтар: дәрістің өз мақсатына жетуі негізгі тұжырымдар мәселенің теориялық маңызы мәселенің практикалық маңызы Пайдаланатын әдебиеттер: - соңында беріледі 15-дәріс Тақырыбы: Педагог шешен мен аудиторияның ара қатынасы Дәрістің мақсаты: студенттерге педагогикалық риторика пәні бойынша жан-жақты мағлұмат бере отырып, олардың шешендік шеберліктерін жетілдіру аспектілерінің әдістемелік жағын қарастыру, шешен сөйлеуге баулу Дәріс мазмұны: педагог шешен мен аудиторияның арақатынасының әдістемелік қырлары Сөйленер сөздің тақырыбы анықталып, тезистік жобасы жүйеленген, дәлелдер жүйесі іріктеліп ойластырылған, сөйлейтін сөз композициялық құрылымы жағынан жинақталып, алдынала редакцияланған делік. Демек, сөйлеу алды коммуникативтікке дейінгі әзірлік сатысындағы жұмыстар аяқталды деген сөз. Енді біразырақ әзірліктен кейін сөз сөйлеу кезеңі басталады. Бұл кезеңде шешенге психология, этика, педагогика ғылым салары көмекке келеді. Шаршы топ алдында сөйлеудің қай-қайсы да шешеншнің тыңдаушы психикасына сөз арқылы мақсатты әсер етуі. Осы орайда пайда болатын және олардың шешімін табуда психология ілімі септесетін мәселелер шеңбері мыналар: тыңдаушылардың назарын аудара білу және оны ұйымдастыру; шешен мен аудиторияның аралық байланысы қалай қалыптастырылады; ақпаратты екшеу, меңгеру және ұсыну үдересі қалай бағытталады; бұл үдерісті басқаруға бола ма; әр түрлі аудиторияның әлеуметтік –психологиялық ерекшеліктері неден құралады және оларды қалай сауатты ескеруге болады т.б Өзін-өзі тексеретін сұрақтар: дәрістің өз мақсатына жетуі негізгі тұжырымдар мәселенің теориялық маңызы мәселенің практикалық маңызы Пайдаланатын әдебиеттер: - соңында беріледі 7. Пән бойынша электронды оқулықтар тізімі: 1. А.С.Қыдыршаев. Шешендіктануды оқытудың ғылыми-әдістемелік негіздері. Электронды оқулық (2009) 2. А.С.Қыдыршаев. Кестелі шешендіктану. Электронды оқулық (2009) 3. Ұ.Р.Ержанова. Құрмалас сөйлес синтаксисі. Электронды оқулық (2008) 8.Семинар сабақтардың жоспары
9. Пәнді оқыту жөніндегі әдістемелік нұсқаулар ОЖСӨЖ сабақтарына әдістемелік нұсқаулар Осы курс бойынша аптасына 2 ОЖСӨЖ қарастырылған. Бұл жұмыс кеңестік және бақылау функцияларын атқарады. ОЖСӨЖ кезінде студенттер оқытушыға өзіндік жұмысты орындау барысында пайда болған қиыншылықтар және сұрақтар бойынша жолығуларына болады. Бұндай мәселелер болмаған жағдайда, ОЖСӨЖ-ге берілген уақыт өткен материалдар бойынша есеп беруіне және өзіндік жұмыстарды орындап тапсыруына пайдаланылады.
• Бүгінгі білім берудің маңызы • Шешендіктану /риторика/ дегеніміз не? Бұл ғылым ба, әлде өнер саласы ма? Кімдерге арналған сала? Осы тақырыпта өзіңіздің пікіріңізді айтыңыз. Сабақ өткізу түрі: Сұрақ-жауап, талдау талқылау Әдістемелік нұсқаулық: Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. Әдебиеттер: • Культура парламентской речи. – М., 1994. • Леммерман Х. Учебник риторики. – М ., 1997. • Леонтьев А.А. Педагогическое общение. – М., 1996 • Ножин Е.А. Мастерство устного выступления. – М., 1989. • Қыдыршаев А. С. Шешендіктану. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешен – лектор профессиограммасы. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Қазіргі мектеп мұғалімі және шешендіктану ілімі . –«Орал өңірі» газеті, 2006, 5 қыркүйек, 2 б. • Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б.
• Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы (емле, тыныс белгілері, сөз сазы). Астана: Елорда, 2000- 532 –б. • Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – А., 1977. • Синонимдер сөздігі (Құрастырушылар Ә. Болғанбайұлы, С. Бизақов, Ш.Дәулетқұлов). А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2001 -311-бет • Ахматов З. Шаңбаев Т Әдебиеттану терминдер сөздігі. А., Ана тілі, 1998 • Қайдар Ә. Т Халық даналығы (қазақ мақал –мәтелдерінің түсіндірме сөздігі және зерттеу). Алматы: «Тоғанай Т» баспасы 2004 – 560 – бет • Момынов Б. Бейсембаева С. Қазақ тіліндегі ым мен ишараттың қазақша – орысша түсіндірме сөздігі. Казакского – русский толковый словарь мимики и жестов в казахском языке. – А, 2003 – 136 бет. • Қалиев Ғ. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі. – А., «Сөздік-Словарь», 2005. – 440 б.
2-ОЖСӨЖ мазмұны: • Бүгінгі білім берудің маңызы • Шешендіктану /риторика/ дегеніміз не? Бұл ғылым ба, әлде өнер саласы ма? Кімдерге арналған сала? Осы тақырыпта өзіңіздің пікіріңізді айтыңыз. Сабақ өткізу түрі: Сұрақ-жауап, талдау талқылау Әдістемелік нұсқаулық: Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. Әдебиеттер: • Культура парламентской речи. – М., 1994. • Леммерман Х. Учебник риторики. – М ., 1997. • Леонтьев А.А. Педагогическое общение. – М., 1996 • Ножин Е.А. Мастерство устного выступления. – М., 1989. • Қыдыршаев А. С. Шешендіктану. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешен – лектор профессиограммасы. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Қазіргі мектеп мұғалімі және шешендіктану ілімі . –«Орал өңірі» газеті, 2006, 5 қыркүйек, 2 б. • Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б.
• Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы (емле, тыныс белгілері, сөз сазы). Астана: Елорда, 2000- 532 –б. • Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – А., 1977. • Синонимдер сөздігі (Құрастырушылар Ә. Болғанбайұлы, С. Бизақов, Ш.Дәулетқұлов). А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2001 -311-бет • Ахматов З. Шаңбаев Т Әдебиеттану терминдер сөздігі. А., Ана тілі, 1998 • Қайдар Ә. Т Халық даналығы (қазақ мақал –мәтелдерінің түсіндірме сөздігі және зерттеу). Алматы: «Тоғанай Т» баспасы 2004 – 560 – бет • Момынов Б. Бейсембаева С. Қазақ тіліндегі ым мен ишараттың қазақша – орысша түсіндірме сөздігі. Казакского – русский толковый словарь мимики и жестов в казахском языке. – А, 2003 – 136 бет. • Қалиев Ғ. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі. – А., «Сөздік-Словарь», 2005. – 440 б.
3-ОЖСӨЖ мазмұны: • Педагогикалық шешендіктану және сөз сөйлеу заңдылығы Сабақ өткізу түрі: Сұрақ-жауап, талдау талқылау Әдістемелік нұсқаулық: Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. Әдебиеттер: • Культура парламентской речи. – М., 1994. • Леммерман Х. Учебник риторики. – М ., 1997. • Леонтьев А.А. Педагогическое общение. – М., 1996 • Ножин Е.А. Мастерство устного выступления. – М., 1989. • Қыдыршаев А. С. Шешендіктану. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешен – лектор профессиограммасы. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Қазіргі мектеп мұғалімі және шешендіктану ілімі . –«Орал өңірі» газеті, 2006, 5 қыркүйек, 2 б. • Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б.
• Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы (емле, тыныс белгілері, сөз сазы). Астана: Елорда, 2000- 532 –б. • Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – А., 1977. • Синонимдер сөздігі (Құрастырушылар Ә. Болғанбайұлы, С. Бизақов, Ш.Дәулетқұлов). А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2001 -311-бет • Ахматов З. Шаңбаев Т Әдебиеттану терминдер сөздігі. А., Ана тілі, 1998 • Қайдар Ә. Т Халық даналығы (қазақ мақал –мәтелдерінің түсіндірме сөздігі және зерттеу). Алматы: «Тоғанай Т» баспасы 2004 – 560 – бет • Момынов Б. Бейсембаева С. Қазақ тіліндегі ым мен ишараттың қазақша – орысша түсіндірме сөздігі. Казакского – русский толковый словарь мимики и жестов в казахском языке. – А, 2003 – 136 бет. • Қалиев Ғ. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі. – А., «Сөздік-Словарь», 2005. – 440 б.
4-ОЖСӨЖ мазмұны: • Педагогикалық шешендіктану және сөз сөйлеу заңдылығы Сабақ өткізу түрі: Сұрақ-жауап, талдау талқылау Әдістемелік нұсқаулық: Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. Әдебиеттер: • Культура парламентской речи. – М., 1994. • Леммерман Х. Учебник риторики. – М ., 1997. • Леонтьев А.А. Педагогическое общение. – М., 1996 • Ножин Е.А. Мастерство устного выступления. – М., 1989. • Қыдыршаев А. С. Шешендіктану. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешен – лектор профессиограммасы. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Қазіргі мектеп мұғалімі және шешендіктану ілімі . –«Орал өңірі» газеті, 2006, 5 қыркүйек, 2 б. • Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б.
• Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы (емле, тыныс белгілері, сөз сазы). Астана: Елорда, 2000- 532 –б. • Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – А., 1977. • Синонимдер сөздігі (Құрастырушылар Ә. Болғанбайұлы, С. Бизақов, Ш.Дәулетқұлов). А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2001 -311-бет • Ахматов З. Шаңбаев Т Әдебиеттану терминдер сөздігі. А., Ана тілі, 1998 • Қайдар Ә. Т Халық даналығы (қазақ мақал –мәтелдерінің түсіндірме сөздігі және зерттеу). Алматы: «Тоғанай Т» баспасы 2004 – 560 – бет • Момынов Б. Бейсембаева С. Қазақ тіліндегі ым мен ишараттың қазақша – орысша түсіндірме сөздігі. Казакского – русский толковый словарь мимики и жестов в казахском языке. – А, 2003 – 136 бет. • Қалиев Ғ. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі. – А., «Сөздік-Словарь», 2005. – 440 б.
5-ОЖСӨЖ мазмұны: • Қазақтың шешендік өнері туралы не білесіз Сабақ өткізу түрі: Сұрақ-жауап, талдау талқылау Әдістемелік нұсқаулық: Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. Әдебиеттер: • Культура парламентской речи. – М., 1994. • Леммерман Х. Учебник риторики. – М ., 1997. • Леонтьев А.А. Педагогическое общение. – М., 1996 • Ножин Е.А. Мастерство устного выступления. – М., 1989. • Қыдыршаев А. С. Шешендіктану. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешен – лектор профессиограммасы. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Қазіргі мектеп мұғалімі және шешендіктану ілімі . –«Орал өңірі» газеті, 2006, 5 қыркүйек, 2 б. • Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б.
• Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы (емле, тыныс белгілері, сөз сазы). Астана: Елорда, 2000- 532 –б. • Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – А., 1977. • Синонимдер сөздігі (Құрастырушылар Ә. Болғанбайұлы, С. Бизақов, Ш.Дәулетқұлов). А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2001 -311-бет • Ахматов З. Шаңбаев Т Әдебиеттану терминдер сөздігі. А., Ана тілі, 1998 • Қайдар Ә. Т Халық даналығы (қазақ мақал –мәтелдерінің түсіндірме сөздігі және зерттеу). Алматы: «Тоғанай Т» баспасы 2004 – 560 – бет • Момынов Б. Бейсембаева С. Қазақ тіліндегі ым мен ишараттың қазақша – орысша түсіндірме сөздігі. Казакского – русский толковый словарь мимики и жестов в казахском языке. – А, 2003 – 136 бет. • Қалиев Ғ. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі. – А., «Сөздік-Словарь», 2005. – 440 б.
6-ОЖСӨЖ мазмұны: • Қазақтың шешендік өнері туралы не білесіз Сабақ өткізу түрі: Сұрақ-жауап, талдау талқылау Әдістемелік нұсқаулық: Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. Әдебиеттер: • Культура парламентской речи. – М., 1994. • Леммерман Х. Учебник риторики. – М ., 1997. • Леонтьев А.А. Педагогическое общение. – М., 1996 • Ножин Е.А. Мастерство устного выступления. – М., 1989. • Қыдыршаев А. С. Шешендіктану. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешен – лектор профессиограммасы. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Қазіргі мектеп мұғалімі және шешендіктану ілімі . –«Орал өңірі» газеті, 2006, 5 қыркүйек, 2 б. • Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б.
• Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы (емле, тыныс белгілері, сөз сазы). Астана: Елорда, 2000- 532 –б. • Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – А., 1977. • Синонимдер сөздігі (Құрастырушылар Ә. Болғанбайұлы, С. Бизақов, Ш.Дәулетқұлов). А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2001 -311-бет • Ахматов З. Шаңбаев Т Әдебиеттану терминдер сөздігі. А., Ана тілі, 1998 • Қайдар Ә. Т Халық даналығы (қазақ мақал –мәтелдерінің түсіндірме сөздігі және зерттеу). Алматы: «Тоғанай Т» баспасы 2004 – 560 – бет • Момынов Б. Бейсембаева С. Қазақ тіліндегі ым мен ишараттың қазақша – орысша түсіндірме сөздігі. Казакского – русский толковый словарь мимики и жестов в казахском языке. – А, 2003 – 136 бет. • Қалиев Ғ. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі. – А., «Сөздік-Словарь», 2005. – 440 б.
7-ОЖСӨЖ мазмұны: • Сөз сөйлеудегі логика ілімінің талаптары Сабақ өткізу түрі: Сұрақ-жауап, талдау талқылау Әдістемелік нұсқаулық: Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. Әдебиеттер: • Культура парламентской речи. – М., 1994. • Леммерман Х. Учебник риторики. – М ., 1997. • Леонтьев А.А. Педагогическое общение. – М., 1996 • Ножин Е.А. Мастерство устного выступления. – М., 1989. • Қыдыршаев А. С. Шешендіктану. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешен – лектор профессиограммасы. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Қазіргі мектеп мұғалімі және шешендіктану ілімі . –«Орал өңірі» газеті, 2006, 5 қыркүйек, 2 б. • Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б.
• Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы (емле, тыныс белгілері, сөз сазы). Астана: Елорда, 2000- 532 –б. • Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – А., 1977. • Синонимдер сөздігі (Құрастырушылар Ә. Болғанбайұлы, С. Бизақов, Ш.Дәулетқұлов). А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2001 -311-бет • Ахматов З. Шаңбаев Т Әдебиеттану терминдер сөздігі. А., Ана тілі, 1998 • Қайдар Ә. Т Халық даналығы (қазақ мақал –мәтелдерінің түсіндірме сөздігі және зерттеу). Алматы: «Тоғанай Т» баспасы 2004 – 560 – бет • Момынов Б. Бейсембаева С. Қазақ тіліндегі ым мен ишараттың қазақша – орысша түсіндірме сөздігі. Казакского – русский толковый словарь мимики и жестов в казахском языке. – А, 2003 – 136 бет. • Қалиев Ғ. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі. – А., «Сөздік-Словарь», 2005. – 440 б.
8-ОЖСӨЖ мазмұны: • Сөз сөйлеудегі логика ілімінің талаптары Сабақ өткізу түрі: Сұрақ-жауап, талдау талқылау Әдістемелік нұсқаулық: Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. Әдебиеттер: • Культура парламентской речи. – М., 1994. • Леммерман Х. Учебник риторики. – М ., 1997. • Леонтьев А.А. Педагогическое общение. – М., 1996 • Ножин Е.А. Мастерство устного выступления. – М., 1989. • Қыдыршаев А. С. Шешендіктану. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешен – лектор профессиограммасы. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Қазіргі мектеп мұғалімі және шешендіктану ілімі . –«Орал өңірі» газеті, 2006, 5 қыркүйек, 2 б. • Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б.
• Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы (емле, тыныс белгілері, сөз сазы). Астана: Елорда, 2000- 532 –б. • Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – А., 1977. • Синонимдер сөздігі (Құрастырушылар Ә. Болғанбайұлы, С. Бизақов, Ш.Дәулетқұлов). А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2001 -311-бет • Ахматов З. Шаңбаев Т Әдебиеттану терминдер сөздігі. А., Ана тілі, 1998 • Қайдар Ә. Т Халық даналығы (қазақ мақал –мәтелдерінің түсіндірме сөздігі және зерттеу). Алматы: «Тоғанай Т» баспасы 2004 – 560 – бет • Момынов Б. Бейсембаева С. Қазақ тіліндегі ым мен ишараттың қазақша – орысша түсіндірме сөздігі. Казакского – русский толковый словарь мимики и жестов в казахском языке. – А, 2003 – 136 бет. • Қалиев Ғ. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі. – А., «Сөздік-Словарь», 2005. – 440 б.
Сабақ өткізу түрі: Сұрақ-жауап, талдау талқылау Әдістемелік нұсқаулық: Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. 9-ОЖСӨЖ мазмұны: • Артикуляция және дикция туралы түсінік Сабақ өткізу түрі: Сұрақ-жауап, талдау талқылау Әдістемелік нұсқаулық: Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. Әдебиеттер: • Культура парламентской речи. – М., 1994. • Леммерман Х. Учебник риторики. – М ., 1997. • Леонтьев А.А. Педагогическое общение. – М., 1996 • Ножин Е.А. Мастерство устного выступления. – М., 1989. • Қыдыршаев А. С. Шешендіктану. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешен – лектор профессиограммасы. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Қазіргі мектеп мұғалімі және шешендіктану ілімі . –«Орал өңірі» газеті, 2006, 5 қыркүйек, 2 б. • Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б.
• Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы (емле, тыныс белгілері, сөз сазы). Астана: Елорда, 2000- 532 –б. • Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – А., 1977. • Синонимдер сөздігі (Құрастырушылар Ә. Болғанбайұлы, С. Бизақов, Ш.Дәулетқұлов). А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2001 -311-бет • Ахматов З. Шаңбаев Т Әдебиеттану терминдер сөздігі. А., Ана тілі, 1998 • Қайдар Ә. Т Халық даналығы (қазақ мақал –мәтелдерінің түсіндірме сөздігі және зерттеу). Алматы: «Тоғанай Т» баспасы 2004 – 560 – бет • Момынов Б. Бейсембаева С. Қазақ тіліндегі ым мен ишараттың қазақша – орысша түсіндірме сөздігі. Казакского – русский толковый словарь мимики и жестов в казахском языке. – А, 2003 – 136 бет. • Қалиев Ғ. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі. – А., «Сөздік-Словарь», 2005. – 440 б.
10-ОЖСӨЖ мазмұны: • Артикуляция және дикция туралы түсінік Сабақ өткізу түрі: Сұрақ-жауап, талдау талқылау Әдістемелік нұсқаулық: Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. Әдебиеттер: • Культура парламентской речи. – М., 1994. • Леммерман Х. Учебник риторики. – М ., 1997. • Леонтьев А.А. Педагогическое общение. – М., 1996 • Ножин Е.А. Мастерство устного выступления. – М., 1989. • Қыдыршаев А. С. Шешендіктану. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешен – лектор профессиограммасы. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Қазіргі мектеп мұғалімі және шешендіктану ілімі . –«Орал өңірі» газеті, 2006, 5 қыркүйек, 2 б. • Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б.
• Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы (емле, тыныс белгілері, сөз сазы). Астана: Елорда, 2000- 532 –б. • Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – А., 1977. • Синонимдер сөздігі (Құрастырушылар Ә. Болғанбайұлы, С. Бизақов, Ш.Дәулетқұлов). А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2001 -311-бет • Ахматов З. Шаңбаев Т Әдебиеттану терминдер сөздігі. А., Ана тілі, 1998 • Қайдар Ә. Т Халық даналығы (қазақ мақал –мәтелдерінің түсіндірме сөздігі және зерттеу). Алматы: «Тоғанай Т» баспасы 2004 – 560 – бет • Момынов Б. Бейсембаева С. Қазақ тіліндегі ым мен ишараттың қазақша – орысша түсіндірме сөздігі. Казакского – русский толковый словарь мимики и жестов в казахском языке. – А, 2003 – 136 бет. • Қалиев Ғ. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі. – А., «Сөздік-Словарь», 2005. – 440 б.
11-ОЖСӨЖ мазмұны: • Сөйлеуге қойылатын негізгі талаптар Сабақ өткізу түрі: Сұрақ-жауап, талдау талқылау Әдістемелік нұсқаулық: Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. Әдебиеттер: • Кан-Калик В.А. Учителю о педагогическом общении. – М., 1987. • КохтевН.Н., Розенталь Д.Э. Искусство публично выступления – М., 1988. • МакароваС.К. Техника речи. – М., 1993. • Ножин Е.А. Мастерство устного выступления. - Москва, 1989. • «Шешендік өнер» курсының бағдарламасы /Құрастырушылар: Ф.Ш.Оразбаева., А.С.Қыдыршаев/ Гуманитарлық жоғары оқу орындарына арналған. – А., «Арыс» баспасы, 2000. – 40 б. • Қыдыршаев А. С. Шешендіктану. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешен – лектор профессиограммасы. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешендік тағылымы. –Орал -, 2005. • Қыдыршаев А. С. Қазіргі мектеп мұғалімі және шешендіктану ілімі . –«Орал өңірі» газеті, 2006, 5 қыркүйек, 2 б. • Қыдыршаев А.С., Төлегенова Д.Қ. Іскерлік шешендіктану қағидалары. Оқу құралы. Орал, 2007. – 68 б.
• Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы (емле, тыныс белгілері, сөз сазы). Астана: Елорда, 2000- 532 –б. • Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – А., 1977. • Синонимдер сөздігі (Құрастырушылар Ә. Болғанбайұлы, С. Бизақов, Ш.Дәулетқұлов). А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2001 -311-бет • Ахматов З. Шаңбаев Т Әдебиеттану терминдер сөздігі. А., Ана тілі, 1998 • Қайдар Ә. Т Халық даналығы (қазақ мақал –мәтелдерінің түсіндірме сөздігі және зерттеу). Алматы: «Тоғанай Т» баспасы 2004 – 560 – бет • Момынов Б. Бейсембаева С. Қазақ тіліндегі ым мен ишараттың қазақша – орысша түсіндірме сөздігі. Казакского – русский толковый словарь мимики и жестов в казахском языке. – А, 2003 – 136 бет. • Қалиев Ғ. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі. – А., «Сөздік-Словарь», 2005. – 440 б.
12-ОЖСӨЖ мазмұны: • Сөйлеуге қойылатын негізгі талаптар Сабақ өткізу түрі: Сұрақ-жауап, талдау талқылау Әдістемелік нұсқаулық: Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. Әдебиеттер: • Кан-Калик В.А. Учителю о педагогическом общении. – М., 1987. • КохтевН.Н., Розенталь Д.Э. Искусство публично выступления – М., 1988. • МакароваС.К. Техника речи. – М., 1993. • Ножин Е.А. Мастерство устного выступления. - Москва, 1989. • «Шешендік өнер» курсының бағдарламасы /Құрастырушылар: Ф.Ш.Оразбаева., А.С.Қыдыршаев/ Гуманитарлық жоғары оқу орындарына арналған. – А., «Арыс» баспасы, 2000. – 40 б. • Қыдыршаев А. С. Шешендіктану. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешен – лектор профессиограммасы. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешендік тағылымы. –Орал -, 2005. • Қыдыршаев А. С. Қазіргі мектеп мұғалімі және шешендіктану ілімі . –«Орал өңірі» газеті, 2006, 5 қыркүйек, 2 б. • Қыдыршаев А.С., Төлегенова Д.Қ. Іскерлік шешендіктану қағидалары. Оқу құралы. Орал, 2007. – 68 б.
• Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы (емле, тыныс белгілері, сөз сазы). Астана: Елорда, 2000- 532 –б. • Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – А., 1977. • Синонимдер сөздігі (Құрастырушылар Ә. Болғанбайұлы, С. Бизақов, Ш.Дәулетқұлов). А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2001 -311-бет • Ахматов З. Шаңбаев Т Әдебиеттану терминдер сөздігі. А., Ана тілі, 1998 • Қайдар Ә. Т Халық даналығы (қазақ мақал –мәтелдерінің түсіндірме сөздігі және зерттеу). Алматы: «Тоғанай Т» баспасы 2004 – 560 – бет • Момынов Б. Бейсембаева С. Қазақ тіліндегі ым мен ишараттың қазақша – орысша түсіндірме сөздігі. Казакского – русский толковый словарь мимики и жестов в казахском языке. – А, 2003 – 136 бет. • Қалиев Ғ. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі. – А., «Сөздік-Словарь», 2005. – 440 б.
13-ОЖСӨЖ мазмұны: • Сөйлеуге қойылатын негізгі талаптар Сабақ өткізу түрі: Сұрақ-жауап, талдау талқылау Әдістемелік нұсқаулық: Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. Әдебиеттер: • Кан-Калик В.А. Учителю о педагогическом общении. – М., 1987. • КохтевН.Н., Розенталь Д.Э. Искусство публично выступления – М., 1988. • МакароваС.К. Техника речи. – М., 1993. • Ножин Е.А. Мастерство устного выступления. - Москва, 1989. • «Шешендік өнер» курсының бағдарламасы /Құрастырушылар: Ф.Ш.Оразбаева., А.С.Қыдыршаев/ Гуманитарлық жоғары оқу орындарына арналған. – А., «Арыс» баспасы, 2000. – 40 б. • Қыдыршаев А. С. Шешендіктану. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешен – лектор профессиограммасы. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешендік тағылымы. –Орал -, 2005. • Қыдыршаев А. С. Қазіргі мектеп мұғалімі және шешендіктану ілімі . –«Орал өңірі» газеті, 2006, 5 қыркүйек, 2 б. • Қыдыршаев А.С., Төлегенова Д.Қ. Іскерлік шешендіктану қағидалары. Оқу құралы. Орал, 2007. – 68 б.
• Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы (емле, тыныс белгілері, сөз сазы). Астана: Елорда, 2000- 532 –б. • Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – А., 1977. • Синонимдер сөздігі (Құрастырушылар Ә. Болғанбайұлы, С. Бизақов, Ш.Дәулетқұлов). А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2001 -311-бет • Ахматов З. Шаңбаев Т Әдебиеттану терминдер сөздігі. А., Ана тілі, 1998 • Қайдар Ә. Т Халық даналығы (қазақ мақал –мәтелдерінің түсіндірме сөздігі және зерттеу). Алматы: «Тоғанай Т» баспасы 2004 – 560 – бет • Момынов Б. Бейсембаева С. Қазақ тіліндегі ым мен ишараттың қазақша – орысша түсіндірме сөздігі. Казакского – русский толковый словарь мимики и жестов в казахском языке. – А, 2003 – 136 бет. • Қалиев Ғ. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі. – А., «Сөздік-Словарь», 2005. – 440 б.
14-ОЖСӨЖ мазмұны: • Сөйлеуге қойылатын негізгі талаптар Сабақ өткізу түрі: Сұрақ-жауап, талдау талқылау Әдістемелік нұсқаулық: Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. Әдебиеттер: • Кан-Калик В.А. Учителю о педагогическом общении. – М., 1987. • КохтевН.Н., Розенталь Д.Э. Искусство публично выступления – М., 1988. • МакароваС.К. Техника речи. – М., 1993. • Ножин Е.А. Мастерство устного выступления. - Москва, 1989. • «Шешендік өнер» курсының бағдарламасы /Құрастырушылар: Ф.Ш.Оразбаева., А.С.Қыдыршаев/ Гуманитарлық жоғары оқу орындарына арналған. – А., «Арыс» баспасы, 2000. – 40 б. • Қыдыршаев А. С. Шешендіктану. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешен – лектор профессиограммасы. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешендік тағылымы. –Орал -, 2005. • Қыдыршаев А. С. Қазіргі мектеп мұғалімі және шешендіктану ілімі . –«Орал өңірі» газеті, 2006, 5 қыркүйек, 2 б. • Қыдыршаев А.С., Төлегенова Д.Қ. Іскерлік шешендіктану қағидалары. Оқу құралы. Орал, 2007. – 68 б.
• Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы (емле, тыныс белгілері, сөз сазы). Астана: Елорда, 2000- 532 –б. • Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – А., 1977. • Синонимдер сөздігі (Құрастырушылар Ә. Болғанбайұлы, С. Бизақов, Ш.Дәулетқұлов). А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2001 -311-бет • Ахматов З. Шаңбаев Т Әдебиеттану терминдер сөздігі. А., Ана тілі, 1998 • Қайдар Ә. Т Халық даналығы (қазақ мақал –мәтелдерінің түсіндірме сөздігі және зерттеу). Алматы: «Тоғанай Т» баспасы 2004 – 560 – бет • Момынов Б. Бейсембаева С. Қазақ тіліндегі ым мен ишараттың қазақша – орысша түсіндірме сөздігі. Казакского – русский толковый словарь мимики и жестов в казахском языке. – А, 2003 – 136 бет. • Қалиев Ғ. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі. – А., «Сөздік-Словарь», 2005. – 440 б.
15-ОЖСӨЖ мазмұны: • Әдеби тіл және тілдік норма Сабақ өткізу түрі: Сұрақ-жауап, талдау талқылау Әдістемелік нұсқаулық: Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. Әдебиеттер: • Кан-Калик В.А. Учителю о педагогическом общении. – М., 1987. • КохтевН.Н., Розенталь Д.Э. Искусство публично выступления – М., 1988. • МакароваС.К. Техника речи. – М., 1993. • Ножин Е.А. Мастерство устного выступления. - Москва, 1989. • «Шешендік өнер» курсының бағдарламасы /Құрастырушылар: Ф.Ш.Оразбаева., А.С.Қыдыршаев/ Гуманитарлық жоғары оқу орындарына арналған. – А., «Арыс» баспасы, 2000. – 40 б. • Қыдыршаев А. С. Шешендіктану. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешен – лектор профессиограммасы. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешендік тағылымы. –Орал -, 2005. • Қыдыршаев А. С. Қазіргі мектеп мұғалімі және шешендіктану ілімі . –«Орал өңірі» газеті, 2006, 5 қыркүйек, 2 б. • Қыдыршаев А.С., Төлегенова Д.Қ. Іскерлік шешендіктану қағидалары. Оқу құралы. Орал, 2007. – 68 б.
• Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы (емле, тыныс белгілері, сөз сазы). Астана: Елорда, 2000- 532 –б. • Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – А., 1977. • Синонимдер сөздігі (Құрастырушылар Ә. Болғанбайұлы, С. Бизақов, Ш.Дәулетқұлов). А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2001 -311-бет • Ахматов З. Шаңбаев Т Әдебиеттану терминдер сөздігі. А., Ана тілі, 1998 • Қайдар Ә. Т Халық даналығы (қазақ мақал –мәтелдерінің түсіндірме сөздігі және зерттеу). Алматы: «Тоғанай Т» баспасы 2004 – 560 – бет • Момынов Б. Бейсембаева С. Қазақ тіліндегі ым мен ишараттың қазақша – орысша түсіндірме сөздігі. Казакского – русский толковый словарь мимики и жестов в казахском языке. – А, 2003 – 136 бет. • Қалиев Ғ. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі. – А., «Сөздік-Словарь», 2005. – 440 б
16-ОЖСӨЖ мазмұны: • Әдеби тіл және тілдік норма Сабақ өткізу түрі: Сұрақ-жауап, талдау талқылау Әдістемелік нұсқаулық: Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. Әдебиеттер: • Кан-Калик В.А. Учителю о педагогическом общении. – М., 1987. • КохтевН.Н., Розенталь Д.Э. Искусство публично выступления – М., 1988. • МакароваС.К. Техника речи. – М., 1993. • Ножин Е.А. Мастерство устного выступления. - Москва, 1989. • «Шешендік өнер» курсының бағдарламасы /Құрастырушылар: Ф.Ш.Оразбаева., А.С.Қыдыршаев/ Гуманитарлық жоғары оқу орындарына арналған. – А., «Арыс» баспасы, 2000. – 40 б. • Қыдыршаев А. С. Шешендіктану. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешен – лектор профессиограммасы. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешендік тағылымы. –Орал -, 2005. • Қыдыршаев А. С. Қазіргі мектеп мұғалімі және шешендіктану ілімі . –«Орал өңірі» газеті, 2006, 5 қыркүйек, 2 б. • Қыдыршаев А.С., Төлегенова Д.Қ. Іскерлік шешендіктану қағидалары. Оқу құралы. Орал, 2007. – 68 б.
• Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы (емле, тыныс белгілері, сөз сазы). Астана: Елорда, 2000- 532 –б. • Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – А., 1977. • Синонимдер сөздігі (Құрастырушылар Ә. Болғанбайұлы, С. Бизақов, Ш.Дәулетқұлов). А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2001 -311-бет • Ахматов З. Шаңбаев Т Әдебиеттану терминдер сөздігі. А., Ана тілі, 1998 • Қайдар Ә. Т Халық даналығы (қазақ мақал –мәтелдерінің түсіндірме сөздігі және зерттеу). Алматы: «Тоғанай Т» баспасы 2004 – 560 – бет • Момынов Б. Бейсембаева С. Қазақ тіліндегі ым мен ишараттың қазақша – орысша түсіндірме сөздігі. Казакского – русский толковый словарь мимики и жестов в казахском языке. – А, 2003 – 136 бет. • Қалиев Ғ. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі. – А., «Сөздік-Словарь», 2005. – 440 б.
17-ОЖСӨЖ мазмұны: • Сөздікпен жұмыс істеу әдістері Сабақ өткізу түрі: Сұрақ-жауап, талдау талқылау Әдістемелік нұсқаулық: Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. Әдебиеттер: • Кан-Калик В.А. Учителю о педагогическом общении. – М., 1987. • КохтевН.Н., Розенталь Д.Э. Искусство публично выступления – М., 1988. • МакароваС.К. Техника речи. – М., 1993. • Ножин Е.А. Мастерство устного выступления. - Москва, 1989. • «Шешендік өнер» курсының бағдарламасы /Құрастырушылар: Ф.Ш.Оразбаева., А.С.Қыдыршаев/ Гуманитарлық жоғары оқу орындарына арналған. – А., «Арыс» баспасы, 2000. – 40 б. • Қыдыршаев А. С. Шешендіктану. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешен – лектор профессиограммасы. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешендік тағылымы. –Орал -, 2005. • Қыдыршаев А. С. Қазіргі мектеп мұғалімі және шешендіктану ілімі . –«Орал өңірі» газеті, 2006, 5 қыркүйек, 2 б. • Қыдыршаев А.С., Төлегенова Д.Қ. Іскерлік шешендіктану қағидалары. Оқу құралы. Орал, 2007. – 68 б.
• Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы (емле, тыныс белгілері, сөз сазы). Астана: Елорда, 2000- 532 –б. • Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – А., 1977. • Синонимдер сөздігі (Құрастырушылар Ә. Болғанбайұлы, С. Бизақов, Ш.Дәулетқұлов). А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2001 -311-бет • Ахматов З. Шаңбаев Т Әдебиеттану терминдер сөздігі. А., Ана тілі, 1998 • Қайдар Ә. Т Халық даналығы (қазақ мақал –мәтелдерінің түсіндірме сөздігі және зерттеу). Алматы: «Тоғанай Т» баспасы 2004 – 560 – бет • Момынов Б. Бейсембаева С. Қазақ тіліндегі ым мен ишараттың қазақша – орысша түсіндірме сөздігі. Казакского – русский толковый словарь мимики и жестов в казахском языке. – А, 2003 – 136 бет. • Қалиев Ғ. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі. – А., «Сөздік-Словарь», 2005. – 440 б.
18-ОЖСӨЖ мазмұны: • Сөздікпен жұмыс істеу әдістері Сабақ өткізу түрі: Сұрақ-жауап, талдау талқылау Әдістемелік нұсқаулық: Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. Әдебиеттер: • Кан-Калик В.А. Учителю о педагогическом общении. – М., 1987. • КохтевН.Н., Розенталь Д.Э. Искусство публично выступления – М., 1988. • МакароваС.К. Техника речи. – М., 1993. • Ножин Е.А. Мастерство устного выступления. - Москва, 1989. • «Шешендік өнер» курсының бағдарламасы /Құрастырушылар: Ф.Ш.Оразбаева., А.С.Қыдыршаев/ Гуманитарлық жоғары оқу орындарына арналған. – А., «Арыс» баспасы, 2000. – 40 б. • Қыдыршаев А. С. Шешендіктану. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешен – лектор профессиограммасы. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешендік тағылымы. –Орал -, 2005. • Қыдыршаев А. С. Қазіргі мектеп мұғалімі және шешендіктану ілімі . –«Орал өңірі» газеті, 2006, 5 қыркүйек, 2 б. • Қыдыршаев А.С., Төлегенова Д.Қ. Іскерлік шешендіктану қағидалары. Оқу құралы. Орал, 2007. – 68 б.
• Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы (емле, тыныс белгілері, сөз сазы). Астана: Елорда, 2000- 532 –б. • Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – А., 1977. • Синонимдер сөздігі (Құрастырушылар Ә. Болғанбайұлы, С. Бизақов, Ш.Дәулетқұлов). А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2001 -311-бет • Ахматов З. Шаңбаев Т Әдебиеттану терминдер сөздігі. А., Ана тілі, 1998 • Қайдар Ә. Т Халық даналығы (қазақ мақал –мәтелдерінің түсіндірме сөздігі және зерттеу). Алматы: «Тоғанай Т» баспасы 2004 – 560 – бет • Момынов Б. Бейсембаева С. Қазақ тіліндегі ым мен ишараттың қазақша – орысша түсіндірме сөздігі. Казакского – русский толковый словарь мимики и жестов в казахском языке. – А, 2003 – 136 бет. • Қалиев Ғ. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі. – А., «Сөздік-Словарь», 2005. – 440 б.
Сабақ өткізу түрі: Сұрақ-жауап, талдау талқылау Әдістемелік нұсқаулық: Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. 19-ОЖСӨЖ мазмұны: • Сөйлеу тіліндегі штампылардың зияны неде? (ойтолғам) Сабақ өткізу түрі: Сұрақ-жауап, талдау талқылау Әдістемелік нұсқаулық: Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. Әдебиеттер: • Кан-Калик В.А. Учителю о педагогическом общении. – М., 1987. • КохтевН.Н., Розенталь Д.Э. Искусство публично выступления – М., 1988. • МакароваС.К. Техника речи. – М., 1993. • Ножин Е.А. Мастерство устного выступления. - Москва, 1989. • «Шешендік өнер» курсының бағдарламасы /Құрастырушылар: Ф.Ш.Оразбаева., А.С.Қыдыршаев/ Гуманитарлық жоғары оқу орындарына арналған. – А., «Арыс» баспасы, 2000. – 40 б. • Қыдыршаев А. С. Шешендіктану. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешен – лектор профессиограммасы. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешендік тағылымы. –Орал -, 2005. • Қыдыршаев А. С. Қазіргі мектеп мұғалімі және шешендіктану ілімі . –«Орал өңірі» газеті, 2006, 5 қыркүйек, 2 б. • Қыдыршаев А.С., Төлегенова Д.Қ. Іскерлік шешендіктану қағидалары. Оқу құралы. Орал, 2007. – 68 б.
• Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы (емле, тыныс белгілері, сөз сазы). Астана: Елорда, 2000- 532 –б. • Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – А., 1977. • Синонимдер сөздігі (Құрастырушылар Ә. Болғанбайұлы, С. Бизақов, Ш.Дәулетқұлов). А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2001 -311-бет • Ахматов З. Шаңбаев Т Әдебиеттану терминдер сөздігі. А., Ана тілі, 1998 • Қайдар Ә. Т Халық даналығы (қазақ мақал –мәтелдерінің түсіндірме сөздігі және зерттеу). Алматы: «Тоғанай Т» баспасы 2004 – 560 – бет • Момынов Б. Бейсембаева С. Қазақ тіліндегі ым мен ишараттың қазақша – орысша түсіндірме сөздігі. Казакского – русский толковый словарь мимики и жестов в казахском языке. – А, 2003 – 136 бет. • Қалиев Ғ. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі. – А., «Сөздік-Словарь», 2005. – 440 б.
20-ОЖСӨЖ мазмұны: • Сөйлеу тіліндегі штампылардың зияны неде? (ойтолғам) Сабақ өткізу түрі: Сұрақ-жауап, талдау талқылау Әдістемелік нұсқаулық: Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. Әдебиеттер: • Кан-Калик В.А. Учителю о педагогическом общении. – М., 1987. • КохтевН.Н., Розенталь Д.Э. Искусство публично выступления – М., 1988. • МакароваС.К. Техника речи. – М., 1993. • Ножин Е.А. Мастерство устного выступления. - Москва, 1989. • «Шешендік өнер» курсының бағдарламасы /Құрастырушылар: Ф.Ш.Оразбаева., А.С.Қыдыршаев/ Гуманитарлық жоғары оқу орындарына арналған. – А., «Арыс» баспасы, 2000. – 40 б. • Қыдыршаев А. С. Шешендіктану. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешен – лектор профессиограммасы. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешендік тағылымы. –Орал -, 2005. • Қыдыршаев А. С. Қазіргі мектеп мұғалімі және шешендіктану ілімі . –«Орал өңірі» газеті, 2006, 5 қыркүйек, 2 б. • Қыдыршаев А.С., Төлегенова Д.Қ. Іскерлік шешендіктану қағидалары. Оқу құралы. Орал, 2007. – 68 б.
• Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы (емле, тыныс белгілері, сөз сазы). Астана: Елорда, 2000- 532 –б. • Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – А., 1977. • Синонимдер сөздігі (Құрастырушылар Ә. Болғанбайұлы, С. Бизақов, Ш.Дәулетқұлов). А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2001 -311-бет • Ахматов З. Шаңбаев Т Әдебиеттану терминдер сөздігі. А., Ана тілі, 1998 • Қайдар Ә. Т Халық даналығы (қазақ мақал –мәтелдерінің түсіндірме сөздігі және зерттеу). Алматы: «Тоғанай Т» баспасы 2004 – 560 – бет • Момынов Б. Бейсембаева С. Қазақ тіліндегі ым мен ишараттың қазақша – орысша түсіндірме сөздігі. Казакского – русский толковый словарь мимики и жестов в казахском языке. – А, 2003 – 136 бет. • Қалиев Ғ. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі. – А., «Сөздік-Словарь», 2005. – 440 б.
21-ОЖСӨЖ мазмұны: • Психология ғылымы педагог шешен сөзінің қандай басты мәселелерін шешуге септеседі?
Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. Әдебиеттер: • Кан-Калик В.А. Учителю о педагогическом общении. – М., 1987. • КохтевН.Н., Розенталь Д.Э. Искусство публично выступления – М., 1988. • МакароваС.К. Техника речи. – М., 1993. • Ножин Е.А. Мастерство устного выступления. - Москва, 1989. • «Шешендік өнер» курсының бағдарламасы /Құрастырушылар: Ф.Ш.Оразбаева., А.С.Қыдыршаев/ Гуманитарлық жоғары оқу орындарына арналған. – А., «Арыс» баспасы, 2000. – 40 б. • Қыдыршаев А. С. Шешендіктану. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешен – лектор профессиограммасы. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешендік тағылымы. –Орал -, 2005. • Қыдыршаев А. С. Қазіргі мектеп мұғалімі және шешендіктану ілімі . –«Орал өңірі» газеті, 2006, 5 қыркүйек, 2 б. • Қыдыршаев А.С., Төлегенова Д.Қ. Іскерлік шешендіктану қағидалары. Оқу құралы. Орал, 2007. – 68 б.
• Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы (емле, тыныс белгілері, сөз сазы). Астана: Елорда, 2000- 532 –б. • Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – А., 1977. • Синонимдер сөздігі (Құрастырушылар Ә. Болғанбайұлы, С. Бизақов, Ш.Дәулетқұлов). А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2001 -311-бет • Ахматов З. Шаңбаев Т Әдебиеттану терминдер сөздігі. А., Ана тілі, 1998 • Қайдар Ә. Т Халық даналығы (қазақ мақал –мәтелдерінің түсіндірме сөздігі және зерттеу). Алматы: «Тоғанай Т» баспасы 2004 – 560 – бет • Момынов Б. Бейсембаева С. Қазақ тіліндегі ым мен ишараттың қазақша – орысша түсіндірме сөздігі. Казакского – русский толковый словарь мимики и жестов в казахском языке. – А, 2003 – 136 бет. • Қалиев Ғ. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі. – А., «Сөздік-Словарь», 2005. – 440 б.
22-ОЖСӨЖ мазмұны: • Психология ғылымы педагог шешен сөзінің қандай басты мәселелерін шешуге септеседі?
Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. Әдебиеттер: • Кан-Калик В.А. Учителю о педагогическом общении. – М., 1987. • КохтевН.Н., Розенталь Д.Э. Искусство публично выступления – М., 1988. • МакароваС.К. Техника речи. – М., 1993. • Ножин Е.А. Мастерство устного выступления. - Москва, 1989. • «Шешендік өнер» курсының бағдарламасы /Құрастырушылар: Ф.Ш.Оразбаева., А.С.Қыдыршаев/ Гуманитарлық жоғары оқу орындарына арналған. – А., «Арыс» баспасы, 2000. – 40 б. • Қыдыршаев А. С. Шешендіктану. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешен – лектор профессиограммасы. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешендік тағылымы. –Орал -, 2005. • Қыдыршаев А. С. Қазіргі мектеп мұғалімі және шешендіктану ілімі . –«Орал өңірі» газеті, 2006, 5 қыркүйек, 2 б. • Қыдыршаев А.С., Төлегенова Д.Қ. Іскерлік шешендіктану қағидалары. Оқу құралы. Орал, 2007. – 68 б.
• Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы (емле, тыныс белгілері, сөз сазы). Астана: Елорда, 2000- 532 –б. • Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – А., 1977. • Синонимдер сөздігі (Құрастырушылар Ә. Болғанбайұлы, С. Бизақов, Ш.Дәулетқұлов). А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2001 -311-бет • Ахматов З. Шаңбаев Т Әдебиеттану терминдер сөздігі. А., Ана тілі, 1998 • Қайдар Ә. Т Халық даналығы (қазақ мақал –мәтелдерінің түсіндірме сөздігі және зерттеу). Алматы: «Тоғанай Т» баспасы 2004 – 560 – бет • Момынов Б. Бейсембаева С. Қазақ тіліндегі ым мен ишараттың қазақша – орысша түсіндірме сөздігі. Казакского – русский толковый словарь мимики и жестов в казахском языке. – А, 2003 – 136 бет. • Қалиев Ғ. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі. – А., «Сөздік-Словарь», 2005. – 440 б.
23-ОЖСӨЖ мазмұны: • Тілдік сөйлеу құралдары, олардың түрлері Сабақ өткізу түрі: Сұрақ-жауап, талдау талқылау Әдістемелік нұсқаулық: Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. Әдебиеттер: • Кан-Калик В.А. Учителю о педагогическом общении. – М., 1987. • КохтевН.Н., Розенталь Д.Э. Искусство публично выступления – М., 1988. • МакароваС.К. Техника речи. – М., 1993. • Ножин Е.А. Мастерство устного выступления. - Москва, 1989. • «Шешендік өнер» курсының бағдарламасы /Құрастырушылар: Ф.Ш.Оразбаева., А.С.Қыдыршаев/ Гуманитарлық жоғары оқу орындарына арналған. – А., «Арыс» баспасы, 2000. – 40 б. • Қыдыршаев А. С. Шешендіктану. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешен – лектор профессиограммасы. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешендік тағылымы. –Орал -, 2005. • Қыдыршаев А. С. Қазіргі мектеп мұғалімі және шешендіктану ілімі . –«Орал өңірі» газеті, 2006, 5 қыркүйек, 2 б. • Қыдыршаев А.С., Төлегенова Д.Қ. Іскерлік шешендіктану қағидалары. Оқу құралы. Орал, 2007. – 68 б.
• Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы (емле, тыныс белгілері, сөз сазы). Астана: Елорда, 2000- 532 –б. • Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – А., 1977. • Синонимдер сөздігі (Құрастырушылар Ә. Болғанбайұлы, С. Бизақов, Ш.Дәулетқұлов). А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2001 -311-бет • Ахматов З. Шаңбаев Т Әдебиеттану терминдер сөздігі. А., Ана тілі, 1998 • Қайдар Ә. Т Халық даналығы (қазақ мақал –мәтелдерінің түсіндірме сөздігі және зерттеу). Алматы: «Тоғанай Т» баспасы 2004 – 560 – бет • Момынов Б. Бейсембаева С. Қазақ тіліндегі ым мен ишараттың қазақша – орысша түсіндірме сөздігі. Казакского – русский толковый словарь мимики и жестов в казахском языке. – А, 2003 – 136 бет. • Қалиев Ғ. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі. – А., «Сөздік-Словарь», 2005. – 440 б.
24-ОЖСӨЖ мазмұны: • Тілдік сөйлеу құралдары, олардың түрлері Сабақ өткізу түрі: Сұрақ-жауап, талдау талқылау Әдістемелік нұсқаулық: Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. Әдебиеттер: • Кан-Калик В.А. Учителю о педагогическом общении. – М., 1987. • КохтевН.Н., Розенталь Д.Э. Искусство публично выступления – М., 1988. • МакароваС.К. Техника речи. – М., 1993. • Ножин Е.А. Мастерство устного выступления. - Москва, 1989. • «Шешендік өнер» курсының бағдарламасы /Құрастырушылар: Ф.Ш.Оразбаева., А.С.Қыдыршаев/ Гуманитарлық жоғары оқу орындарына арналған. – А., «Арыс» баспасы, 2000. – 40 б. • Қыдыршаев А. С. Шешендіктану. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешен – лектор профессиограммасы. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешендік тағылымы. –Орал -, 2005. • Қыдыршаев А. С. Қазіргі мектеп мұғалімі және шешендіктану ілімі . –«Орал өңірі» газеті, 2006, 5 қыркүйек, 2 б. • Қыдыршаев А.С., Төлегенова Д.Қ. Іскерлік шешендіктану қағидалары. Оқу құралы. Орал, 2007. – 68 б.
• Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы (емле, тыныс белгілері, сөз сазы). Астана: Елорда, 2000- 532 –б. • Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – А., 1977. • Синонимдер сөздігі (Құрастырушылар Ә. Болғанбайұлы, С. Бизақов, Ш.Дәулетқұлов). А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2001 -311-бет • Ахматов З. Шаңбаев Т Әдебиеттану терминдер сөздігі. А., Ана тілі, 1998 • Қайдар Ә. Т Халық даналығы (қазақ мақал –мәтелдерінің түсіндірме сөздігі және зерттеу). Алматы: «Тоғанай Т» баспасы 2004 – 560 – бет • Момынов Б. Бейсембаева С. Қазақ тіліндегі ым мен ишараттың қазақша – орысша түсіндірме сөздігі. Казакского – русский толковый словарь мимики и жестов в казахском языке. – А, 2003 – 136 бет. • Қалиев Ғ. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі. – А., «Сөздік-Словарь», 2005. – 440 б.
25-ОЖСӨЖ мазмұны: • Педагог шешеннің сыртқы қимылы /жест/ және сөйлеудің сәттілігі Сабақ өткізу түрі: Сұрақ-жауап, талдау талқылау Әдістемелік нұсқаулық: Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. Әдебиеттер: • Кан-Калик В.А. Учителю о педагогическом общении. – М., 1987. • КохтевН.Н., Розенталь Д.Э. Искусство публично выступления – М., 1988. • МакароваС.К. Техника речи. – М., 1993. • Ножин Е.А. Мастерство устного выступления. - Москва, 1989. • «Шешендік өнер» курсының бағдарламасы /Құрастырушылар: Ф.Ш.Оразбаева., А.С.Қыдыршаев/ Гуманитарлық жоғары оқу орындарына арналған. – А., «Арыс» баспасы, 2000. – 40 б. • Қыдыршаев А. С. Шешендіктану. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешен – лектор профессиограммасы. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешендік тағылымы. –Орал -, 2005. • Қыдыршаев А. С. Қазіргі мектеп мұғалімі және шешендіктану ілімі . –«Орал өңірі» газеті, 2006, 5 қыркүйек, 2 б. • Қыдыршаев А.С., Төлегенова Д.Қ. Іскерлік шешендіктану қағидалары. Оқу құралы. Орал, 2007. – 68 б.
• Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы (емле, тыныс белгілері, сөз сазы). Астана: Елорда, 2000- 532 –б. • Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – А., 1977. • Синонимдер сөздігі (Құрастырушылар Ә. Болғанбайұлы, С. Бизақов, Ш.Дәулетқұлов). А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2001 -311-бет • Ахматов З. Шаңбаев Т Әдебиеттану терминдер сөздігі. А., Ана тілі, 1998 • Қайдар Ә. Т Халық даналығы (қазақ мақал –мәтелдерінің түсіндірме сөздігі және зерттеу). Алматы: «Тоғанай Т» баспасы 2004 – 560 – бет • Момынов Б. Бейсембаева С. Қазақ тіліндегі ым мен ишараттың қазақша – орысша түсіндірме сөздігі. Казакского – русский толковый словарь мимики и жестов в казахском языке. – А, 2003 – 136 бет. • Қалиев Ғ. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі. – А., «Сөздік-Словарь», 2005. – 440 б.
26-ОЖСӨЖ мазмұны: • Педагог шешеннің сыртқы қимылы /жест/ және сөйлеудің сәттілігі Сабақ өткізу түрі: Сұрақ-жауап, талдау талқылау Әдістемелік нұсқаулық: Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. Әдебиеттер: • Кан-Калик В.А. Учителю о педагогическом общении. – М., 1987. • КохтевН.Н., Розенталь Д.Э. Искусство публично выступления – М., 1988. • МакароваС.К. Техника речи. – М., 1993. • Ножин Е.А. Мастерство устного выступления. - Москва, 1989. • «Шешендік өнер» курсының бағдарламасы /Құрастырушылар: Ф.Ш.Оразбаева., А.С.Қыдыршаев/ Гуманитарлық жоғары оқу орындарына арналған. – А., «Арыс» баспасы, 2000. – 40 б. • Қыдыршаев А. С. Шешендіктану. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешен – лектор профессиограммасы. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешендік тағылымы. –Орал -, 2005. • Қыдыршаев А. С. Қазіргі мектеп мұғалімі және шешендіктану ілімі . –«Орал өңірі» газеті, 2006, 5 қыркүйек, 2 б. • Қыдыршаев А.С., Төлегенова Д.Қ. Іскерлік шешендіктану қағидалары. Оқу құралы. Орал, 2007. – 68 б.
• Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы (емле, тыныс белгілері, сөз сазы). Астана: Елорда, 2000- 532 –б. • Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – А., 1977. • Синонимдер сөздігі (Құрастырушылар Ә. Болғанбайұлы, С. Бизақов, Ш.Дәулетқұлов). А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2001 -311-бет • Ахматов З. Шаңбаев Т Әдебиеттану терминдер сөздігі. А., Ана тілі, 1998 • Қайдар Ә. Т Халық даналығы (қазақ мақал –мәтелдерінің түсіндірме сөздігі және зерттеу). Алматы: «Тоғанай Т» баспасы 2004 – 560 – бет • Момынов Б. Бейсембаева С. Қазақ тіліндегі ым мен ишараттың қазақша – орысша түсіндірме сөздігі. Казакского – русский толковый словарь мимики и жестов в казахском языке. – А, 2003 – 136 бет. • Қалиев Ғ. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі. – А., «Сөздік-Словарь», 2005. – 440 б.
27-ОЖСӨЖ мазмұны: • Педагог шешеннің психологиялық мәдениеті Сабақ өткізу түрі: Сұрақ-жауап, талдау талқылау Әдістемелік нұсқаулық: Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. Әдебиеттер: • Кан-Калик В.А. Учителю о педагогическом общении. – М., 1987. • КохтевН.Н., Розенталь Д.Э. Искусство публично выступления – М., 1988. • МакароваС.К. Техника речи. – М., 1993. • Ножин Е.А. Мастерство устного выступления. - Москва, 1989. • «Шешендік өнер» курсының бағдарламасы /Құрастырушылар: Ф.Ш.Оразбаева., А.С.Қыдыршаев/ Гуманитарлық жоғары оқу орындарына арналған. – А., «Арыс» баспасы, 2000. – 40 б. • Қыдыршаев А. С. Шешендіктану. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешен – лектор профессиограммасы. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешендік тағылымы. –Орал -, 2005. • Қыдыршаев А. С. Қазіргі мектеп мұғалімі және шешендіктану ілімі . –«Орал өңірі» газеті, 2006, 5 қыркүйек, 2 б. • Қыдыршаев А.С., Төлегенова Д.Қ. Іскерлік шешендіктану қағидалары. Оқу құралы. Орал, 2007. – 68 б.
• Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы (емле, тыныс белгілері, сөз сазы). Астана: Елорда, 2000- 532 –б. • Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – А., 1977. • Синонимдер сөздігі (Құрастырушылар Ә. Болғанбайұлы, С. Бизақов, Ш.Дәулетқұлов). А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2001 -311-бет • Ахматов З. Шаңбаев Т Әдебиеттану терминдер сөздігі. А., Ана тілі, 1998 • Қайдар Ә. Т Халық даналығы (қазақ мақал –мәтелдерінің түсіндірме сөздігі және зерттеу). Алматы: «Тоғанай Т» баспасы 2004 – 560 – бет • Момынов Б. Бейсембаева С. Қазақ тіліндегі ым мен ишараттың қазақша – орысша түсіндірме сөздігі. Казакского – русский толковый словарь мимики и жестов в казахском языке. – А, 2003 – 136 бет. • Қалиев Ғ. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі. – А., «Сөздік-Словарь», 2005. – 440 б.
28-ОЖСӨЖ мазмұны: • Педагог шешеннің психологиялық мәдениеті Сабақ өткізу түрі: Сұрақ-жауап, талдау талқылау Әдістемелік нұсқаулық: Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. Әдебиеттер: • Кан-Калик В.А. Учителю о педагогическом общении. – М., 1987. • КохтевН.Н., Розенталь Д.Э. Искусство публично выступления – М., 1988. • МакароваС.К. Техника речи. – М., 1993. • Ножин Е.А. Мастерство устного выступления. - Москва, 1989. • «Шешендік өнер» курсының бағдарламасы /Құрастырушылар: Ф.Ш.Оразбаева., А.С.Қыдыршаев/ Гуманитарлық жоғары оқу орындарына арналған. – А., «Арыс» баспасы, 2000. – 40 б. • Қыдыршаев А. С. Шешендіктану. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешен – лектор профессиограммасы. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешендік тағылымы. –Орал -, 2005. • Қыдыршаев А. С. Қазіргі мектеп мұғалімі және шешендіктану ілімі . –«Орал өңірі» газеті, 2006, 5 қыркүйек, 2 б. • Қыдыршаев А.С., Төлегенова Д.Қ. Іскерлік шешендіктану қағидалары. Оқу құралы. Орал, 2007. – 68 б.
• Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы (емле, тыныс белгілері, сөз сазы). Астана: Елорда, 2000- 532 –б. • Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – А., 1977. • Синонимдер сөздігі (Құрастырушылар Ә. Болғанбайұлы, С. Бизақов, Ш.Дәулетқұлов). А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2001 -311-бет • Ахматов З. Шаңбаев Т Әдебиеттану терминдер сөздігі. А., Ана тілі, 1998 • Қайдар Ә. Т Халық даналығы (қазақ мақал –мәтелдерінің түсіндірме сөздігі және зерттеу). Алматы: «Тоғанай Т» баспасы 2004 – 560 – бет • Момынов Б. Бейсембаева С. Қазақ тіліндегі ым мен ишараттың қазақша – орысша түсіндірме сөздігі. Казакского – русский толковый словарь мимики и жестов в казахском языке. – А, 2003 – 136 бет. • Қалиев Ғ. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі. – А., «Сөздік-Словарь», 2005. – 440 б.
29-ОЖСӨЖ мазмұны: • «Пікірге, сөзге екпін дарыту үшін қысқалық қажет” /Гораций/, - деген түйіндерге өз сөзіңізбен сипаттама беріп көрііңз.
Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. Әдебиеттер: • Кан-Калик В.А. Учителю о педагогическом общении. – М., 1987. • КохтевН.Н., Розенталь Д.Э. Искусство публично выступления – М., 1988. • МакароваС.К. Техника речи. – М., 1993. • Ножин Е.А. Мастерство устного выступления. - Москва, 1989. • «Шешендік өнер» курсының бағдарламасы /Құрастырушылар: Ф.Ш.Оразбаева., А.С.Қыдыршаев/ Гуманитарлық жоғары оқу орындарына арналған. – А., «Арыс» баспасы, 2000. – 40 б. • Қыдыршаев А. С. Шешендіктану. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешен – лектор профессиограммасы. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешендік тағылымы. –Орал -, 2005. • Қыдыршаев А. С. Қазіргі мектеп мұғалімі және шешендіктану ілімі . –«Орал өңірі» газеті, 2006, 5 қыркүйек, 2 б. • Қыдыршаев А.С., Төлегенова Д.Қ. Іскерлік шешендіктану қағидалары. Оқу құралы. Орал, 2007. – 68 б.
• Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы (емле, тыныс белгілері, сөз сазы). Астана: Елорда, 2000- 532 –б. • Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – А., 1977. • Синонимдер сөздігі (Құрастырушылар Ә. Болғанбайұлы, С. Бизақов, Ш.Дәулетқұлов). А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2001 -311-бет • Ахматов З. Шаңбаев Т Әдебиеттану терминдер сөздігі. А., Ана тілі, 1998 • Қайдар Ә. Т Халық даналығы (қазақ мақал –мәтелдерінің түсіндірме сөздігі және зерттеу). Алматы: «Тоғанай Т» баспасы 2004 – 560 – бет • Момынов Б. Бейсембаева С. Қазақ тіліндегі ым мен ишараттың қазақша – орысша түсіндірме сөздігі. Казакского – русский толковый словарь мимики и жестов в казахском языке. – А, 2003 – 136 бет. • Қалиев Ғ. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі. – А., «Сөздік-Словарь», 2005. – 440 б.
30-ОЖСӨЖ мазмұны: • «Пікірге, сөзге екпін дарыту үшін қысқалық қажет” /Гораций/, - деген түйіндерге өз сөзіңізбен сипаттама беріп көрііңз.
Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. Әдебиеттер: • Кан-Калик В.А. Учителю о педагогическом общении. – М., 1987. • КохтевН.Н., Розенталь Д.Э. Искусство публично выступления – М., 1988. • МакароваС.К. Техника речи. – М., 1993. • Ножин Е.А. Мастерство устного выступления. - Москва, 1989. • «Шешендік өнер» курсының бағдарламасы /Құрастырушылар: Ф.Ш.Оразбаева., А.С.Қыдыршаев/ Гуманитарлық жоғары оқу орындарына арналған. – А., «Арыс» баспасы, 2000. – 40 б. • Қыдыршаев А. С. Шешендіктану. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешен – лектор профессиограммасы. – Орал, 2004. • Қыдыршаев А. С. Шешендік тағылымы. –Орал -, 2005. • Қыдыршаев А. С. Қазіргі мектеп мұғалімі және шешендіктану ілімі . –«Орал өңірі» газеті, 2006, 5 қыркүйек, 2 б. • Қыдыршаев А.С., Төлегенова Д.Қ. Іскерлік шешендіктану қағидалары. Оқу құралы. Орал, 2007. – 68 б.
• Қыдыршаев А.С. Кестелі шешендіктану. – Орал, 2007.-88б. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы (емле, тыныс белгілері, сөз сазы). Астана: Елорда, 2000- 532 –б. • Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – А., 1977. • Синонимдер сөздігі (Құрастырушылар Ә. Болғанбайұлы, С. Бизақов, Ш.Дәулетқұлов). А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2001 -311-бет • Ахматов З. Шаңбаев Т Әдебиеттану терминдер сөздігі. А., Ана тілі, 1998 • Қайдар Ә. Т Халық даналығы (қазақ мақал –мәтелдерінің түсіндірме сөздігі және зерттеу). Алматы: «Тоғанай Т» баспасы 2004 – 560 – бет • Момынов Б. Бейсембаева С. Қазақ тіліндегі ым мен ишараттың қазақша – орысша түсіндірме сөздігі. Казакского – русский толковый словарь мимики и жестов в казахском языке. – А, 2003 – 136 бет. • Қалиев Ғ. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі. – А., «Сөздік-Словарь», 2005. – 440 б. 10. Студенттердің өзіндік жұмысына арналған материалдар СӨЖ – дидактикалық тапсырмаларды өз бетімен орындауға, танымдық қабілетті арттыруға және белгілі бір ғылым саласысына байланысты білімін толықтыруға негізделген оқу процесінің ерекше бір түрі. СӨЖ шығармашылық белсендікті, логикалық ойлауды дамытуды қамтамасыз ететін практикалық тапсырмаларды жүзеге асырумен байланысты болып табылады. СӨЖ оқытушының қатысуымен (СОБӨЖ) аудиториядан тыс және оқытушысыз аудиториядан тыс (СӨЖ) сабақтардан тұрады. 1-СӨЖ мазмұны: Қазақ тілін оқыту әдістемесі пәнінің негізгі дәстүрлі әдістеріне реферат әзірлеу. 2-СӨЖ мазмұны. Оқушылардың жазба және ауызша тіл дамуындағы қазақ тілінің және барлық пәндердің алатын орнынан кестелі топшамалар әзірлеу; Оқушылардың сөйлеу мәдениетіне, орфографиялық және пунктуациялық сауаттылығына қойылатын бірыңғай талаптардан бақылау әзірлеу. 3-СӨЖ мазмұны.Оқушылардың сөйлеу мәдениетіне, орфографиялық және пунктуациялық сауаттылығына қойылатын бірыңғай талаптарға байланысты бақылау жұмысын әзірлеу. 4-СӨЖ мазмұны. Әдістемеші ғалымдар: Қ.Басымов, Сарыбаев, С.Жиенбаевтың әдістемелік мұраларынан реферат жазу. 5-СӨЖ мазмұны. Қазақ тілін оқыту әдістері мен жекелеген тақырыптардың ерекшеліктерінен туындайтын әдістерге реферат әзірлеу. 6-СӨЖ мазмұны. 5-11 сыныптардың бағдарламаларын талдап, реферат дайындау. 7-СӨЖ мазмұны. Көркем мәтіндерден фонетикалық диктанттар дайындау. 8-СӨЖ мазмұны. Жаңа буын оқулықтарының теориялық-құрылымдық ерекшеліктерін талдау. 9-СӨЖ мазмұны. Жаңа буын оқулықтарының теориялық-құрылымдық ерекшеліктерін талдау. 10-СӨЖ мазмұны. Лексикалық ұғымдарды меңгертудегі әдіс-тәсілдерге реферат әзірлеу. 11-СӨЖ мазмұны. Тұрақты сөз тіркестерін қатыстырып деңгейлік тапсырмалар әзірлеу. 12-СӨЖ мазмұны. Жоспардың жылдық, тоқсандық күнделікті түрлерін жасау.. 13-СӨЖ мазмұны. Диктант түрлері. 14-СӨЖ мазмұны. Дамыта оқыту технологиясы. 15-СӨЖ мазмұны. Қайталау сабақтарының түрлеріне жоспарлар дайындау. 16-СӨЖ мазмұны. Грамматикалық талдаулардың түрлері. 17-СӨЖ мазмұны. Арнаулы курстарды оқыту әдістемесі. 18-СӨЖ мазмұны. Модульдік оқыту технологиясының теориялық негізі. 19-СӨЖ мазмұны. Жай сөйлемді талдаудың әдістемесі. 20-СӨЖ мазмұны. А. Байтұрсынұлының әдістемелік мұралары. 21-СӨЖ мазмұны. А. Байтұрсынұлының әдістемелік мұралары. 22-СӨЖ мазмұны. Тұрлаусыз мүшелерді практикалық жағынан бекіту сабақтарының түрлері 23-СӨЖ мазмұны: Құрмалас сөйлемді оқытудың жаңа технологиялары. 24-СӨЖ мазмұны. Құрмалас сөйлемді талдау әдістемесі. 25-СӨЖ мазмұны. Орфографиялық талдау. 26-СӨЖ мазмұны. Орфографиялық талдау. 27-СӨЖ мазмұны. Тіл дамытудың ауызша және жазбаша жұмыс түрлеріне көркем мәтіннен мысалдар теріп жазып келу. 28-СӨЖ мазмұны: Тереңдете оқытудағы фонетикалық, лексикалық, грамматикалық жаттығуларды көркем мәтіннен теріп жазу. Орта мектепте оқылатын қазақ тілі бағдарламасымен байланыстылығына реферат дайындау. 29-СӨЖ мазмұны: Орта мектепте мазмұндама, шығарма жазу әдістемелері. 30-СӨЖ мазмұны: Тереңдете оқытудағы фонетикалық, лексикалық, грамматикалық жаттығуларды көркем мәтіннен теріп жазу. Орта мектепте оқылатын қазақ тілі бағдарламасымен байланыстылығына реферат дайындау. 11. Реферат, курстық жұмыстар тақырыптары Антикалық дәуірдегі шешендік өнер Қазақтың шешендік өнер дәстүрі Төле би шешендігі Қазыбек би шешендігі Әйтеке би шешендігі Сырым Датұлының шешендік мұрасы Бөлтірік шешен сөздері Шешеннің сөйлеу техникасы Шешеннің сөйлеу мәдениеті Дұрыс сөйлеуге дайындық жолдары Мәтін композициясы мен логикасының өзара байланысы Көпшілік алдында дәлелді сөйлеу амалдары Пікіралмасу /дискуссия/ туралы Ойбөліс /дебат/ туралы Пікірталас /полемика/ туралы Іскерлік қарым-қатынас мәдениеті Қазіргі шешендік өнер мәселелері 12. Баяндамалар, рефераттар, өздік жұмыстарды жазуда қойылатын техникалық талаптар 1. Бақылау жұмыстары мен өздік жұмыстарының сыртқы бетін толтыру үлгісі Жұмыс көлемі – 20 беттен кем емес. Параметрлері: шрифт TNR, 12 кегль, полуторный интервал, сілтемелер бет бойынша, нумерация бет соңында ортасында. Әдебиеттер тізімі – жұмыс соңында. Құрылымдық компоненттері: мазмұны, кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды, әдебиеттер тізімі
«Кіріспе» бақылау жұмысының жалпы сипаттамасын, көтеретін мәселелерді, мақсаттары мен міндеттерін қамту керек (көлемі – 0,5 – 1,5 бет). Бұл бөлімде жұмыстың жаңалығы, өзектілігі, негізгі бөлімде айтылатын ойдың ұшығы, қарастырылатын мәселелер, негізгі сүйенген әдебиеттер туралы мағлұматтар қарастырылу керек. 3. Негізгі бөлім Негізгі бөлімде кіріспеде берілген мақсаттар мен міндеттер орындалу тиіс 4. «Қорытынды» Қорытынды жұмыста жалпы жұмысқа баға беріледі, негізгі бөлімдегі ой қорытындыланады. Қорытынды көлемі 0,5 – 1 бет. Электронды кітапхана – курс тақырыбы бойынша электрондық оқулықтар, сілтемелер электронды кітапхана сайтында. Ақпараттарды Интернеттен алады. http://www.rmeb.kr http://www.iis.ru/el-bib www. sdu.edu.kz www. studentochka.kz www.kazakh.ru www.masa.kz www.abai.kz. www.ana tili.kz. www.adebi alem.kz. Оқытушылармен байланыс орнату құралдары (электронная почта, телеконференции(форум), чат) - marat_ajigaliev@mail.ru zuhra_82@inbox.ru luna2505@mail.ru saya__86@mail.ru platon.wksu.kz www.wksu.kz Неғұрлым жиі қойылатын сұрақтар және олардың Web-сайтта орналасқан жауаптары Қорытынды емтихан сұрақтары. Оқу материалын ойдағыдай меңгеру үшін тақырып соңындағы білімді өзіндік тексеру сұрақтарына жауап дайындау керек. Студенттердің өзіндік жұмыстарына арналған материалдар 1-7-апталар бойынша Педагогикалық риторика пәні туралы түсінік Педагогикалық риторика пәнінің мақсат, міндеттері Антикалық шешендіктану Аристотельдің шешендік өнері Демосфен шешендігі Грек шешендік өнер дәстүрінің ежелгі Римде дамуы Цицерон және антикалық шешендік өнер Квинлитианның «Шешендік тәлімдері» Қазақтың шешендік өнеріъ Майқы би шешендігі Жиренше шешеннің шешендік сөздері Төле би шешендігі Қазыбек би шешендігі Әйтеке би шешендігі Қазақ шешендік өнерінің зерделенуі Қазіргі ұлттық шешендік өнер Алғашқы орыс шешендік өнері М.В.Ломоносовтың «Шешендікке қысқаша басшылығы» 19 ғасырдағы Ресейдегі академиялық және сот шешендік өнері Дауыс – сөйлеу аппараты туралы Тыныс – дауыс саздылығы негізі Диафрагма жұмысын белсендіру амалдары Сөйлеу саздылығы Кідіріс. Логикалық екпін Артикуляция және дикция Сөйлеу мәдениеті ұғымы Әдеби тіл – тілдің өмір сүруінің жоғарғы формасы Сөйлеуге қойылатын негізгі талаптар Сөйлеу стильдері Сөйлеу дұрыстығы Қазіргі қазақ тілінің орфоэпиялық нормалары Сөйлеу екпінін үйлестірудегі қателіктер Грамматикалық норма 8 – 15 - апталар бойынша Академиялық шешендік Сотта сөйлеу ерекшеліктері Әлеуметтік-саяси шешендіктану түрлері Діни тақырыпта сөйлеу Тұрмыстық сөйленіс Тақырып таңдау Алдағы мақсатты анықтау Жадығаттарды іріктеу Мәтінді редакциялау Сөйленер сөзге әзірлену Антикалық шешендіктану теориясындағы логика ен риторика Формльды логика заңдары тулралы Мәтіннің логикалық-композициялық құрылдымы Мәтінді логикалық-композициялық тұрғыда құрастырудағы кемшіліктер Дәлелдеме ұғымдары Дәлелдеу амалдары Біржақты және екіжақты дәлелдеме Тиімді дәлелдеудің жалпы ережелері мен амалдары Шаршы топ алдында сөйлеу тілі мен стиліне қойылатын негізгі талаптар Риторикалық фигураларды қолдану ерекшеліктері Сөйлеудің лексикалық және синтаксистік экспрессивтілшігі Аудиторияны модельдеу заңы. Ұйымдастыру кезеңі Аудиториядағы шешен мен тыңдаушылардың орналасуы Шешеннің сыртқы кейпі мен мәнері және қимылы, тұрысы Шешеннің дауысы, интонациясы,дикциясы Қысылыс, толғаныстарды жою амалдары Қарыми-қатынас мәдениетьі туралы ұғым Іскерлік сөйлеу мәдениеті Қазіргі этикет. Сөйлеу этикеті. Іскерлік қарым-қатынастың ерекшеліктері Пікіралмасу жүргізу мәдениеті Емтиханға дайындық сұрақтары. Педагогикалық риторика пәні туралы түсінік Педагогикалық риторика пәнінің мақсат, міндеттері Антикалық шешендіктану Аристотельдің шешендік өнері Демосфен шешендігі Грек шешендік өнер дәстүрінің ежелгі Римде дамуы Цицерон және антикалық шешендік өнер Квинлитианның «Шешендік тәлімдері» Қазақтың шешендік өнеріъ Майқы би шешендігі Жиренше шешеннің шешендік сөздері Төле би шешендігі Қазыбек би шешендігі Әйтеке би шешендігі Қазақ шешендік өнерінің зерделенуі Қазіргі ұлттық шешендік өнер Алғашқы орыс шешендік өнері М.В.Ломоносовтың «Шешендікке қысқаша басшылығы» 19 ғасырдағы Ресейдегі академиялық және сот шешендік өнері Дауыс – сөйлеу аппараты туралы Тыныс – дауыс саздылығы негізі Диафрагма жұмысын белсендіру амалдары Сөйлеу саздылығы Кідіріс. Логикалық екпін Артикуляция және дикция Сөйлеу мәдениеті ұғымы Әдеби тіл – тілдің өмір сүруінің жоғарғы формасы Сөйлеуге қойылатын негізгі талаптар Сөйлеу стильдері Сөйлеу дұрыстығы Қазіргі қазақ тілінің орфоэпиялық нормалары Сөйлеу екпінін үйлестірудегі қателіктер Грамматикалық норма Академиялық шешендік Сотта сөйлеу ерекшеліктері Әлеуметтік-саяси шешендіктану түрлері Діни тақырыпта сөйлеу Тұрмыстық сөйленіс Тақырып таңдау Алдағы мақсатты анықтау Жадығаттарды іріктеу Мәтінді редакциялау Сөйленер сөзге әзірлену Антикалық шешендіктану теориясындағы логика ен риторика Формльды логика заңдары тулралы Мәтіннің логикалық*-композициялық құрылдымы Мәтінді логикалық-композициялық тұрғыда құрастырудағы кемшіліктер Дәлелдеме ұғымдары Дәлелдеу амалдары Біржақты және екіжақты дәлелдеме Тиімді дәлелдеудің жалпы ережелері мен амалдары Шаршы топ алдында сөйлеу тілі мен стиліне қойылатын негізгі талаптар Риторикалық фигураларды қолдану ерекшеліктері Сөйлеудің лексикалық және синтаксистік экспрессивтілшігі Аудиторияны модельдеу заңы. Ұйымдастыру кезеңі Аудиториядағы шешен мен тыңдаушылардың орналасуы Шешеннің сыртқы кейпі мен мәнері және қимылы, тұрысы Шешеннің дауысы, интонациясы,дикциясы Қысылыс, толғаныстарды жою амалдары Қарыми-қатынас мәдениетьі туралы ұғым Іскерлік сөйлеу мәдениеті Қазіргі этикет. Сөйлеу этикеті. Іскерлік қарым-қатынастың ерекшеліктері Пікіралмасу жүргізу мәдениеті ГЛОССАРИЙ 1. Шешендіктануды оқыту – кез келген өзге оқу пәнін оқыту сияқты жеке тұлғаны қалыптастырудың тиімді құралы. 1. Шешендік сөз – жанды сөз әректі арқылы көрініс беретін эмоционалды-интеллектуалды шығармашылықтың ерекше бір түрі. 2. Шешен ( латынша очаче –сөйлеу) – көпшілік алдында сөз сөйлеуші адам (грек тіліндегі синонимі – ритор) 3. Аудитория – сөйленетін сөз қарата айтылатын адамдар, яғни көпшілік. 4. Кони Анатолий Феодорович (1844 1927) – белгілі орыс заңгері, қоғам қайраткері, танымал сот шешені, академик. 5. Цицирон Марк Тулий (б.з.д. ) – рим қоғам қайраткері, шешен, жазушы. 6. Шешеннің тіл мәдениеті - сөйлеудің тиімділігін, ұғынықты да түсініктілігін және мәнерләгін қамтамасыз ететін, ана тілінің барлық байлықтарының ішінен аса қажеттті әсер етуші тілдік құралдарды іріктеп, саралап алу білгірі. Шешендік өнер – адам өмірінің әрқилы ішкі үрдістерін бейнелеудің озық тәсілі, өзгелерді өз еркіне бағындырудың аса күшті қаруы, жанды қарым-қатынастың амалы ретіндегі сөз сөйлеу құдіретіне ие болғызатын шын мәнінде адамның құдіреттілігін танылатын көпқырлы ілім. Коракс – ежелгі грек философы. Демосфен (б.з.д. 460-370) – ежелгі грек шешені, саяси қайраткер. Шешендіктану – тілдік қатынастың қилы аспектілерін қамтитын кешенді пән. Шаршы топ алдында шешен сөйлеу – шешен мен аудиторияның жанды қарым-қатынасы. Шешеннің психологиялық мәдениеті – адамның психикалық әрекетін танытатын білімдердің жиынтығы және бұл білімді адамдармен жұмыстың нақты жағдайында қолдана білу. Аудитория – шаршы топ алдында сөйленер сөзді тыңдауға жиналған, өз назарларын шешенге, оның сөзіне бағыттаған белгілі мөлшердегі адамдар тобы. Шешеннің этикасы – адамгершілік нормаларының , бағдарлау құндылықтарының , оның өз міндеттеріне , жұмыс мақсатына, тыңдаушыларына қатынасын анықтайтын тәртіп ережелерінің жиынтығы. 15. Сөйлеу техникасының құрамды бөліктері – бұл дыбыстық, тыныстық қойылымы, сөйлеу сәтіндегі дауыстың, дикциясының, орфоэпиясының дұрыс қойылымы. 16. Сөйлеу техникасының мәні – дыбыстау нормаларын сақтауда артикуляция, дыбыс, тыныс бойынша жұмыстарды ұйымдастыру. 17. Адамбаев Балтабай Әбдірахманұлы (1919 -1979) – шешендіктанушы ғалыфм, жазушы. 18. Ақтайлақ Байғараұлы (1720-1816) – шешен би, төкпе ақын. 19. Байбекұлы Әйтеке би(1644 -1700) – мемлекет және қоғам қайраткері, атақты шешен, Кіші жүздің төбе биі. 20. Бөлтірік Әлменұлы(1771-1854) – қазақтың көрнекті шешені, биі, батыры. 21. Қыдыршаев Абат Сатыбайұлы ( 1963) – шешендіктанушы, тілші, әдіскер ғалым, педагогика ғылымдарының докторы. 22. Сөйлеу мазмұны – 1. сөйлеу жоспары, жалпы, нақты мақсатының анықталуы.2. тақрып таңдауы, аудитория ерекшелігін есепке алуы. 3. Сөздегі мәлімет жиынтығы. 4. Логикалығы.5. Шешендік сөздің түрі. 23. Сөйлеу сатысы– 1. Сөйлеу құрылымы(сөйленіс сәттілігі, мағыналық тарауларға жіктелуі, түйіні)2. Деректердің іріктеліуі мен олардың иланымдылығы(статистиканы қолдана алуы, беделді тұлғаларға сілтеме жасауы3. Аудиториямен байланысы4. Аудиторияның назарын аударта алуы (сәттік сергітер мезет пен юмор элементтерін үйлестіре алуы) 24. Сөйлеу шеберлігі – қарапайымдылығы мен түсініктілігі, материалды еркін меңгергендігі, сөйлеу дұрыстығы, бейнелілігі мен эмоциональдығы. 25. Сөйлеу мәнері – шешщеннің мінбедегі қалпы: сыртқы кейпі; тұрысы; ым; ишарат; дене қимылы(жест); бет қимылы(мимика); сенімділігі; 26. Сөйлеу техникасы – дауыс күші мен әуезділігі; саздылығы(интонациясы); дикциясы; сөйлеу қорқыны(темп); уақытпен есептесуі; 27. Сөйлеушінің жеке сапалық белгісі – 1. Жалпы білімдарлығы (эрудициясы),2. Айтылғандарға нық көзқарасының болуы, 3. Тактикалығы(көрегендігі, әдістілігі, әдептілігі) мен сыпайлығы. 28. Шешен мен оның сөйлеген сөзіне жалпы баға – 1.ү Сөйлеген сөзінің теориялық деңгейі. 2. Шешеннің тақырыпқа сай әзірлігі. Тест тапсырмаларының нұсқасы 1. Сөз сөйлеу стилінің сендіргіш сапасы, идеялардың көркем бояуы, ерекше елеңдетер эмоциональды толғаныс пен эстетикалық ләззат атмосферасын туындата келе, тыңдаушылар назарын аударту құралы. а) мәнерлілік ә) айғақтама нұсқалары б) сендіру амалдары в) эмоциональды фон 2.” Өлім-асусыз тау,-кімнің бауыры сау? Пұлсыз берді, құнсыз алды,-оған не дау ?Бізге аяулы,алушыға да қалаулы”. Ұсынылған шешендік сөздегі стилистикалық фигураны ата? а) риторикалық сұрау ә) градация б) қайталау в) антитеза 3. «Шешендік-кісінің көркі” . Кімнің сөзі? а) Гораций ә) Плутарх б)Коракс в)Горгий
4. "Естілердің сөзін ескеріп жүрген адамның өзі де есті болады". Кім айтқан? а) Абай
ә) Төле би б)Шәкәрім в)Әл-Фараби 5. Адам өмірінің әрқилы ішкі үдерістерін бейнелеудің озық тәсілі , өзгелерді өз еркіне бағындырудың аса күшті қаруы, жанды қарым-қатынастың амалы ретіндегі сөз сөйлеу құдіретіне ие болғызатын шын мәнінде адамның құдіреттілігін танытатын көп қырлы ілім. а) шешендіктану ә) логика б) философия в) этика
6. “Шешен сөз мақсаты-негізгі пікірді баяндап, түрлі дәлелдермен сипаттап түсіндірумен қоймай, пікірге нандыру, сендіру, ұйыту, балқыту, иман келтіру”,-деген түйіннің авторы. а) А.Байтұрсынұлы ә) Р.Сыздықова б) С.Негимов в) А.Қыдыршаев 7. Саясат сөзі, саяси баяндама, үгіт-насихат сөзі, саяси шолу, митингілік сөз шешендік сөздердің жанрлық-тақырыптық жіктемесінің қай түріне жатады? а) әлеуметтік-саяси ә) академиялық б) әлеуметтік-тұрмыстық в) іскерлік 8.”Егер де диалектика тек шынайы білімге негізделген қисынды дәлелдер арқылы тұжырымдалатын ой қорыту тәсілі болса, риторика шешендік қисынға, ой-пікір жүйелігіне, ұғымдар үйлесіміне негізделеді”. Тұжырым иесі? а)Әл-Фараби ә) А.Байтұрсынұлы б) Аристотель в) М.Т.Цицерон 9. Тақырып таңдау; мақсатты анықтау; шешендік сөз түрін белгілеу; материалды іріктеу; екшеу; сөйлеуді логикалық тұрғыдан жүйелеу; деректі дәлелдеме, анықтама, тілмен, стильмен жұмыс. Осы айтылғандар шаршы топ алдында сөйлеуге әзірлену мен оны жүзеге асырудың қай кезеңіне жатады? а)коммуникативті сатыға дейін ә) коммуникативті саты б) коммуникативті сатыдан кейін в) сөйлеу үстіндегі кезең 10. «Грамматикасыз оратория-солғын,поэзия тілі-мүкіс, философия-үстірт, тарих-ұнамсыз, юриспруденция-күмәнді”. Кімнің тұжырымы? а) М.В.Ломоносов ә) М.М.Сперанский б) Н.Ф.Кошанский в) А.Ф.Кони 11. Лекция (эпизодтық, циклді), ғылыми конференциялардағы, симпозиумдағы баяндама, ғылыми хабарлама шешендік сөздердің жанрлық- тақырыптық жіктелімінің қай түрі? а) академиялық шешендік ә) дипломатиялық шешендік б) іскери шешендік в) әлеуметтік-саяси шешендік 12. «Шешен саптағы қарулы жауынгердей сақадай сай, мәнді де ұлы істерді үздік орындауға және әрқашан да жеңіске ұмтылуға тиіс”. Кімнің түйіні? а) Марк Фабий Квинтилиан ә) Марк Тулий Цицерон б) Аристотель в) Платон 13. Аудиторияның сапалық белгілері а) тыңдауға жасалған жағдай; әсер етудің субъектісі; тыңдау барысы ә) интеллектуальды-танымдық; эмоциональды-эстетикалық б) моральдық-тәрбиелік; келісімпаз в) конструктивті; конфликтілі 14. «Шешенде диалектиктің тапқырлығы, философтың ойы, ақынның тілі, заңгердің еске сақтау қабілеті, трагиктің дауысы болуы тиіс”. Түйін сөз кімдікі? а) Цицерон ә) Демосфен б) Сократ в) Сенеке 15. Аудиторияны бағалау өлшемдерін көрсетіңіз. а) әлеуметтік-демографиялық құрамы; сөз сөйлеу тақырыбына қатысы ә) түсіну деңгейі; әсер етудің субъектісі б) тыңдау барысы; шешенге көзқарас в) тыңдау уәжі; тыңдауға жасалған жағдай. 16. М.В.Ломоносовтың ”Шешендікке қысқаша басшылық” атты оқулығының жарық көрген мерзімі. а) 1748 жыл ә) 1751 жыл б) 1721 жыл в) 1766 жыл 17. Көп сөйлеме, азбен келтір иінін, Бір сөзбен шеш түмен сөздің түйінін. Кімге тиесілі сөз? а) Иүсуф Баласағұни ә) Ахмед Иүгінеки б) Ахмед Иассауи в) Махмуд Қашқари 18. Тыңдаушы типтері қайсысы? а) конструктивті; конфликтілі; келісімпаз ә) интеллектальды-танымдық; моральдық-тәрбиелік б) өзін-өзі ұстауы мен психикалық жағдайы; бірыңғайлық дәрежесі в) түсіну деңгейі; әсер етудің субъектісі 19. «Сөз анасы-құлақ, су анасы-бұлақ, жол анасы-тұяқ”. Қай шешенге тиесілі сөз? а) Сырым шешен ә) Бөлтірік шешен б)Жиренше шешен в) Арғынбай шешен 20. Мерейтойлық құттықтау сөз , дастархан басындағы сөз, қаралы жиындағы сөз шешендік сөздердің жанрлық-тақырыптық жіктелімінің қай түрі? а) әлеуметтік-тұрмыстық ә) діни (гомилетика ) б) әлеуметтік -саяси в) дипломатиялық 21. «Риторика” сөзінің (грек rhetorike) мағынасы. а) шешен, ділмар ә) сөйлеу б) тыңдау в) ритор 22. «Шешен туралы”, «Брут”, «Шешен” атты трактаттардың авторы. а) Марк Тулий Цицерон ә) Аристотель б)Сократ в) Марк Фабий Квинтилиан 23.”Көп біліп,дөп сөйлеген-шешен,аз біліп,көп сөйлеген-мылжың”.Осы нақыл сөз авторы? а) Зейнолла Қабдолов ә) Мұхтар Әуезов б) Мұзафар Әлімбаев в) Серік Негимов 24. Сөздердің орнын ауыстыру негізінде тіркес мағынасының өзгеруі классикалық риторикада не деп аталады? а) ой фигуралары ә) сөз фигуралары б) қайталау в) кейіптеу 25.”Қазақ билерінің шешендік сөздері және оның әдебиеттегі тарихи орны” (1945 ж) зерттеуінің авторы. а) Ә.Мәметова ә) Б.Ә.Адамбаев б) Қосжанов Айтқұл Сағатұлы в) Шындалиева Меңдігүл Бұрханқызы 26.”Екі жағдайда сөйлейтін бол:не өзіңнің сөйлер нәрсеңді айқын ойланып алғанда немесе бір нәрсе жайында айту қажет болғанда, өйткені тек осы жағдайда ғана үндемегеннен сөйлеген жақсы,ал қалған жағдайларда сөйлегеннен сөйлемеген анағұрлым артық”. Кімнің түйіні? а) Исократ ә) Демокрит б) Протогор в) Плутарх 27. Ойды, сезімді әсерлі ету үшін жауабы өзінен өзі-ақ айқын нәрсені әсерлі леппен , сұрау түрінде айтылатын , күмәндану, шүбә келтіру мүмкін емес деген айрықша сенімділікті білдіретін шешендік тәсіл. а) риторикалық сұрау ә) бернелеу (символ) б) мезгеу (синекдоха) в) алмастыру (метонимия) 28.“Қайталау-топ алдында айтылған сөзге шешендік сипат беретін күшті құралдардың бірі. Ол айтпақ ойдың бір қырына тыңдаушы назарын қазықтай түседі, сонымен қатар көркемдік-эстетикалық жүкте арқалайды. Қайталаудың қай түрі де: бір сөздің бір сөйлем ішінде қайталануы; сөздің не тіркестің қатар келген сөйлемдер арасында қайталануы; абзацаралық қайталаулар шешен сөзін ритмикалық ,синтагмалық периодтық топтарға ажыратады”. Кімнің ғылыми пікірі? а) Р.С.Сыздықова ә) Н.О.Оралбаева б) Ә.Мәметова в) Гүлбану Қосымова 29. Кім көрді көктің жерге құлағанын, Кім көрді күннің жарық сұрағанын... (И.Байзақов) Қайталаудың қай түрі? а) анафора ә) эпифора б)аллегория в) антитеза 30. «Жақсы ойлар тамаша сөзден артық саналады. Сөз дегеніміз,былайша айтқанда, сырт киім. Ой-киімнің астында жасырынған дене”. Кімнің пікірі? а) Ф.М.Достаевский ә) П.С.Пороховщиков б) М.Горький в) Д.И.Писарев Ауызша тапсырма Сөз мәдениеті және риторика пәні туралы түсінік Сөз мәдениеті және риторика пәнінің мақсат, міндеттері Антикалық шешендіктану Аристотельдің шешендік өнері Демосфен шешендігі Грек шешендік өнер дәстүрінің ежелгі Римде дамуы Цицерон және антикалық шешендік өнер Квинлитианның «Шешендік тәлімдері» Қазақтың шешендік өнеріъ Майқы би шешендігі Жиренше шешеннің шешендік сөздері Төле би шешендігі Қазыбек би шешендігі Әйтеке би шешендігі Қазақ шешендік өнерінің зерделенуі Қазіргі ұлттық шешендік өнер Алғашқы орыс шешендік өнері М.В.Ломоносовтың «Шешендікке қысқаша басшылығы» 19 ғасырдағы Ресейдегі академиялық және сот шешендік өнері Дауыс – сөйлеу аппараты туралы Тыныс – дауыс саздылығы негізі Диафрагма жұмысын белсендіру амалдары Сөйлеу саздылығы Кідіріс. Логикалық екпін Артикуляция және дикция Сөйлеу мәдениеті ұғымы Әдеби тіл – тілдің өмір сүруінің жоғарғы формасы Сөйлеуге қойылатын негізгі талаптар Сөйлеу стильдері Сөйлеу дұрыстығы Қазіргі қазақ тілінің орфоэпиялық нормалары Сөйлеу екпінін үйлестірудегі қателіктер Грамматикалық норма Академиялық шешендік Сотта сөйлеу ерекшеліктері Әлеуметтік-саяси шешендіктану түрлері Діни тақырыпта сөйлеу Тұрмыстық сөйленіс Тақырып таңдау Алдағы мақсатты анықтау Жадығаттарды іріктеу Мәтінді редакциялау Сөйленер сөзге әзірлену Антикалық шешендіктану теориясындағы логика ен риторика Формльды логика заңдары тулралы Мәтіннің логикалық*-композициялық құрылдымы Мәтінді логикалық-композициялық тұрғыда құрастырудағы кемшіліктер Дәлелдеме ұғымдары Дәлелдеу амалдары Біржақты және екіжақты дәлелдеме Тиімді дәлелдеудің жалпы ережелері мен амалдары Шаршы топ алдында сөйлеу тілі мен стиліне қойылатын негізгі талаптар Риторикалық фигураларды қолдану ерекшеліктері Сөйлеудің лексикалық және синтаксистік экспрессивтілшігі Аудиторияны модельдеу заңы. Ұйымдастыру кезеңі Аудиториядағы шешен мен тыңдаушылардың орналасуы Шешеннің сыртқы кейпі мен мәнері және қимылы, тұрысы Шешеннің дауысы, интонациясы,дикциясы Қысылыс, толғаныстарды жою амалдары Қарыми-қатынас мәдениетьі туралы ұғым Іскерлік сөйлеу мәдениеті Қазіргі этикет. Сөйлеу этикеті. Іскерлік қарым-қатынастың ерекшеліктері Пікіралмасу жүргізу мәдениеті Каталог: dmdocuments dmdocuments -> Семинар ожсөЖ 15 сағ. Емтихан 4 Барлығы 45 сағ Орал, 2010 dmdocuments -> Әдеби өлкетану Преподаватель Ақболатов Айдарбек Ахметұлы Вопросы: Вопрос №1 dmdocuments -> 2009ж. «Қазақ филологиясы» кафедрасы dmdocuments -> Семинар ожсөЖ 5 сағ. СӨЖ 15 сағ. Емтихан Барлығы 45 сағ Орал, 2010 dmdocuments -> Жаратылыстану математикалық факультет dmdocuments -> Барлығы – 45 сағат dmdocuments -> 2007ж. Қазақ тілі мен әдебиеті және оқыту теориясы кафедрасы dmdocuments -> Қазақ филологиясы кафедрасы 050205 dmdocuments -> Барлығы – 90 сағат жүктеу/скачать 2,48 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|