Тақырыбы: Гормондар және Гормон тәрізді заттар

Гормондар құрамы мен әсері жағынан бірдей емес, бірақ оларға ортақ бірқатар физиологиялық қасиеттері бар

жүктеу/скачать 2,27 Mb. бет 3/8 Дата 09.10.2023 өлшемі 2,27 Mb. #184305

Бұл бет үшін навигация:

• Гормондардың әсер ету механизмі.

Гормондар құрамы мен әсері жағынан бірдей емес, бірақ оларға ортақ бірқатар физиологиялық қасиеттері бар. 1.Гормондар қашықтан (алыстан) әсер етеді, яғни олар өзінің жасалған жерінен қашық орналасқан ағзаларға әсер ете алады. Басқа биологиялық белсенді заттар (гистамин ацетилхолин т.б.) өзі жасалған жергілікті жерде ғана әсер етеді. 2.Гормондар организм қызметін гуморалдық реттеуде аралық рөл атқарады. Бұл реттелуде басты бағыттаушы әсерді орталық жүйке жүйесі атқарады, ал ішкі сөлініс бездері көбінесе оның әсерін күшейте не әлсірете отырып, эфференттік (шеткі) вегетативті және денелік жүйкелермен қатар қызмет жасайды. 3.Гормондардың арнайы әсері бар. Соған байланысты белгілі бір гормонның жетіспеушілігін, екінші гормонмен немесе басқа биологиялық белсенді затпен алмастыруға болмайды. Көптеген гормондар жоғары молекулалы қосылыстар, кейбіреулерінің табиғаты белоктық болып келеді, бірақ оған қарамастан олардың антигендік қасиеті жоқ, яғни оларды парэнтеральды енгізгенде арнайы антитәндер жасалмайды. 4.Барлық гормондардың биологиялық белсенділігі жоғары болады. Мысалы, тироксин 1:100 млн, адреналин 1:10 млн сұйытылғанда да әсер етеді, ал бір грамм инсулин 125000 қоянның қанындағы қант деңгейін төмен түсіре алады. Тирокальцитониннің 5 нанограмы қандағы Са деңгейін едәуір төмен түсіреді (1 нанограмм — 10-9 гжоғары). 5.Гормондар өте тез, бірақ қысқа мерзімде әсер етеді. Олардың өте тез әсер етуі және мембрана арқылы өтуі олардың молекулалық салмағына байланысты. Ал әсердің қысқа мерзімді болуы олардың тіндік ферменттердің ықпалымен ыдырауына және денеден бүйрек арқылы жеңіл шығарылуына байланысты. 6.Барлық гормондар тек ағзалардың қызметтеріне ғана емес, олардың құрылымдарына да әсер етеді, яғни оларда құрылымдық өзгерістер туғызуы мүмкін, кейде ағзалар тінінің өсуін күшейтіп, кейде тежейді. Гормондар зат алмасу қарқынына әрі РНҚ және басқа нуклеин қышқылдарының жасалуына әсер етеді. Гормондардың әсер ету механизмі. Іс-әрекет механизмі бойынша гормондар екі негізгі түрге бөлінеді. Біріншісі протеин және пептидті гормондар, катехоламиндер және гормоноидтар. ақуыз рецепторлардың молекулаларының сыртқы плазмалық мембрана байланыстырады клетка нысанаға жақындап олардың молекуласы, содан кейін медиаторлардың (циклдік AMP, GMP Q, простагландиндер, Са2 +) арқылы онда фермент жүйелерінде әсер және мақсатты клетка метаболизмі бар. Екінші типтегі гормондарға стероид және қалқанша безінің гормондарының бөлігі жатады. Олардың молекуласы мембрананың тесіктері арқылы мақсатты жасушаның тереңдігіне оңай енеді. Мақсатты жасушалардағы гормондардың әсер ету механизмдері: Гормонның құрылымына байланысты өзара әрекеттесудің екі түрі бар. липофильных молекуласы гормондар, (мысалы, стероидты гормондар) болса, онда ол мақсатты жасушаларының липидтік сыртқы қабаты мембраналар арқылы еніп мүмкін. Егер молекула үлкен немесе полярлы болса, оның жасушаға енуі мүмкін емес. Сондықтан липофильных рецепторлардың Гормондардың мақсатты жасушаларының ішіндегі және гидрофильді арналған – рецепторларға сыртқы мембрана табылды. Жасушаішілік дабылдың түрленуін механизмін м.а. гидрофильді молекулалардың жағдайда гормондық сигналдарына ұялы жауап болады. Бұл екінші медиаторлар деп аталатын заттардың қатысуымен орын алады. жүктеу/скачать 2,27 Mb. Достарыңызбен бөлісу: