Тапсырма №2
жүктеу/скачать 282,22 Kb.
|
2-практика
| Синтетикалық орта деп - белгілі бір химиялық қоспалардан тұратын ортаны айтады.
Пайдалану мақсатына қарай қоректік орталардың топтары негізгі 3 топқа бөлінеді: - әмбебап қоректік орта; - арнайы орта; - элективті немесе таңдамалы орта; - дифференциалды-диагностикалық орталар. Әмбебап қоректік орта. Бұл ортада хемогетеротрофты, арнайы органикалық заттарды қажет етпейтін микроағзалардың көптеген түрлері өседі. Бұл орталарға бактериялар жақсы өсетін ет-пептонды сорпасы және ашытқы саңырауқұлақтарға лайықты сусло жатады. Арнайы орта. Ерекше органикалық заттарды қажет ететін және әмбебап ортада өспейтін хемоорганотрофты микроорганизмдерді өсіретін орта. Мысалы, спирохеталарға көмірсутегі мен аминқышқылдардан басқа, ұзын тізбекті майлы қышқылдар қажет. Олар қан сарысуы құрамына кіреді. Сондықтан спирохеталарға арналған қоректік ортаға қан не қан сарысуын қосады. Ал кейбір теңіздерде тіршілік ететін бактериялар, мысалы, Marinomonas туысына жататындар, теңіз суына қажетті болады. Элективті немесе таңдамалы орта. Бұл орта табиғи субстраттардан (топырақ, су, тағамдардан, өсімдік пен жануарлардан) микроағзалардың жеке топтарын бөліп алуға арналған. Оларды микробиологияға С.И.Виноградский енгізді. Элективті деп микроорганизмдердің белгілі бір тобының немесе түрінің өсуіне қажетті құрамы ерекше қоректік орталарды атайды. Элективті ортаны жасау барысында микроағзалардың физиологиясын және зат алмасуын, олардың қоректік зат көзіне талғамын, ортаның қышқылдығын, оттектік мөлшерін, температураны және т.б. жағдайларды ескеру қажет. Мысалы, азот қоспалары жоқ минералды ортада, жарық көзі бар жағдайда, молекулярлы азот сіңіруші көк жасыл балдырлар жақсы өседі. Осы ортаға қосымша органикалық энергия көзін және көміртегі көзін қосып, қараңғы жағдайда аэробты, азот сіңіруші Azotobacter-ді өсіріп алуға болады. Ал осы ортада оттексіз жағдайда тежесе, анаэробты, азот сіңіруші Clostridium дамиды. Құрамы әр түрлі элективті қоректік орталарды пайдаланып, түрлі фототүзуші бактерияларды бөліп алуға болады. Мысалы, күкіртті фотосинтездеуші бактерияларды бөліп алу үшін органикалық заттар жоқ қоректік ортаны пайдаланады. Дифференциалды-диагностикалық орталар. Бұл орталарды жалпы микробиологияда әр түрлі субстраттардан бөліп алынған бактериялардың физиологиялық-биохимиялық қасиеттерін анықтап, оларды жіктеу үшін пайдаланады. Ал медициналық және ветеринарлық микробиологияда оларды ауруларды қоздыратын бактерияларды анықтау үшін қолданады. Бұл орталар бактериялардың белгілі бір ферменттерінің, мысалы, каталаза, оксидаза, протеаза, фосфотаза, желатиназа және гемолитикалық ферменттердің бар-жоғын анықтау үшін қажет. Оған қоса, дифференциалды-диагностикалық орталар бактериялардың энергия көзі ретінде қандай заттарды қай жолмен пайдаланатынын анықтауға мүмкіндік береді. Қоректік орталардың негізгі компоненттерін анықтау және олардың өсімдіктің дамуына әсері, стандартты қоректік ортаның құрамын сипаттау, қоректік ортаның жасалу реттілігін сипаттау, қоректік орталарды залалсыздандыру әдістері. Өсімдіктердің жасушаларын, ұлпаларын және мүшелерін қолдан өсіру сәтті шығу үшін жасанды ортаның құрамының жақсы болуымен қатар әртүрлі қолайлы жағдайлар жасалуы қажет. Осы айтылған сөзге жасушаны қолдан өсіру сәтті болуы үшін үнемі температура шамамен 25±2°С болуы қажет деп жалпылай қабылданған шешім дәлел болады. Алайда мұндай дәстүрлі тәсіл ақпараттың аздығынан қолданылған болатын. Өйткені темекінің каллусының өсуіне 32°С, кәдімгі гармалаға 30°С, ипомеяға 30-32°С қажет. Температура өсімдікте жүретін метаболизм процестерінің бәріне әсер етеді. Температураны эксперименттің мақсатына байланысты әрбір объектіге жекелей лайықтыланып қойылуы керек. Бірақ мұндай тәжірибелерді жүргізу үлкен еңбек пен ұзақ уақытты талап етеді, сондықтан ғалымдар жасушаларды шамамен 25°C температурада өсіре береді. Жасушаларды қолдан өсіруге әсер етуші сыртқы факторлардың бірі - жарық. Қазіргі уақытқа дейін фотоавтотрофтылық тек 16 өсімдіктің түріне ғана тән екені сипатталып жазылған. Қалғандары фотоавтотрофтылық өсуге қабілетсіз, оларды қараңғыда немесе әлсіз түскен жарықта өсіреді. Хлорофилдерінен айырылған ұлпаларға жарықтың әсер етуі фитохромды жүйемен қамтамасыз етілген. Екіншілік қосылыстарды алу үшін қолдан өсірілетін жасушаны қолданатын эксперименттерде жарық пен фотопериодтың белсенділігі мен сапасының әсері нақты тағайындалған. Жасуша технологиясында жасушаларды жарықпен қамтамасыз ету басты міндеттердің бірі. Жасушаларды сәтті өсіру үшін қажет маңызды факторлардың бірі - аэрация. Аэрациясыз ешбір жасуша тіршілік ете алмайды. Газдардың (оттегі, азот, көмірқышқыл газы) жасушаларға әсері мүлдем зерттелмеген. Жасушаларды өсіруде және жасанды ортасын жасағанда физикалық фактор осмос қысымыныңда әсерін ескеру қажет. Автоклавтау - қоректік ортаны зарарсыздандырудың ең сенімді әдісі. Ол атмосфералық қысымнан жоғары қысым кезінде қаныққан су буымен материалды жылытуға негізделген. Артық қысым жасау тек жоғары температурада мүмкін болады. Жоғары температура мен бу қысымының бірлескен әрекеті осы әдістің жоғары тиімділігін қамтамасыз етеді (вегетативті жасушалар мен микроорганизмдердің споралары өледі). Сұйық бумен зарарсыздандыру. Бұл әдіс 100°C-тан жоғары температураның әсерінен құрамы мен қасиеттерін өзгертетін қоректік ортаны зарарсыздандыру үшін қолданылады. Бұл стерилизацияның мәні-қоршаған ортаны (немесе оның компоненттерін) қыздыру қатарынан үш күн бойы үш рет 100 °C температурада жүзеге асырылады. Қайнау ортасының қысқа мерзімді жылынуы негізінен микроорганизмдердің термолабильді вегетативті жасушаларын жояды. Үзіліссіз қыздыру арқылы стерилизацияны ағылшын физигі Джон Тиндаль ұсынды және тиндализация деп аталды. Қайнаған кезде қайтымсыз өзгеретін орталар төмен температурада абайлап қызады: 60-80 °С кезінде қатарынан 5 тәулік бойы 30-60 минуттан немесе 6-7 тәулік бойы 56-58 °С кезінде, бірінші тәулікте - 2 сағат, одан кейінгілері — 1 сағат бойы орталарды температуралық өңдеуді су моншасында немесе ультратермостатта жүргізеді, онда температура арнайы құрылғының көмегімен белгілі бір деңгейде автоматты түрде сақталады. Жылыту арасындағы аралықта орта әдеттегі термостатта 30 °C температурада ұсталады. жүктеу/скачать 282,22 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|