Тұлғанын рухани негізі ретінде құндылықтар,мүдделер мен нормалар

жүктеу/скачать 3,17 Mb. бет 1/4 Дата 16.10.2023 өлшемі 3,17 Mb. #185848

Бұл бет үшін навигация:

• Жеке құндылықтар
• Л.И. Божович

Тұлғанын рухани негізі ретінде құндылықтар,мүдделер мен нормалар Жеке құндылықтар Әдетте құндылық деген сөзді естігенде ойыңызға не келеді? Құнды заттар, құнды ақпарат, басқа адамның құнды қасиеттері. Әр нәрсенің өз құндылығын білгенмен, біз өз құндылықтарымызға назар аудара бермейміз - жан-дүниеміздің құндылықтарына.  Ойланып көріңізші, сіздің қандай құндылықтарыңыз бар? Сіз өзіңізді ақылды, инабатты, тәрбиелі, парасатты, адамгершілігі, түсінігі мол және т.б. керемет қасиеттерге ие адаммын деп ойлауыңыз мүмкін. Бұның бәрі құнды қасиеттерге жатады. Сіз ата-анаңызды, туыстарыңызды, достарыңызды, туған жеріңізді, еліңізді, ұлтыңызды шексіз сүюіңіз мүмкін. Бұл да адамның ерекше жақсы көретін құндылықтары. Сіздің үйіңіз, материалды жағдайыңыз, жұмысыңыз, айналысатын ісіңіз, хоббиіңіз, шығармашылығыңыз да құндылықтар қатарында. Болмысыңыз бен пішініңіз, сұлулығыңыз, сымбаттылығыңыз - құндылықтың бір түрі. Құндылықтар жататын салаға байланысты оларды мыналарға бөлуге болады: мәдени әмбебап жеке Жеке құндылықтардан басқа барлық құндылықтар басқалардың пікірлері, сондай-ақ тұлғаның туған жерінің ерекшеліктері, қарым-қатынастағы дәстүрлері мен үрдістері негізінде қалыптасады. Бірақ жеке құндылықтар жеке тұлғаның дүниетанымының тек субъективтік ерекшеліктерін қамтиды. Жеке құндылықтар – бұл өмірде белгілі бір адамға қымбат нәрсе. Жеке құндылықтар: нанымдар, ұстанымдар, қызығушылықтар, хоббилер, жақындықтар, кәсіптер және т.б. Өзіндік санада жеке тұлға, барлық құндылықтар сезімдер, идеялар, ойлар, көзқарастар, бағалаулар түрінде болады. Олардың барлығы адамның ішкі әлемінде пирамида түрінде орналасады және бір-біріне қатаң (иерархиялық) бағынады. Пирамиданың шыңында өмірдің әр кезеңінде, тіпті әрбір нақты сәтте әрекеттер мен мінез-құлық мотивтерін анықтайтын құндылықтар бар. Өмір салты мінез-құлық мотивтерін құрайтын ең маңызды құндылықтармен байланысты. Негізгі құндылықтарға өмірлік көзқарастар, ұстанымдар, көзқарастар, көзқарастар жатады. Бұл тұлғаның мазмұнын, оның байлығын, оның жетілу дәрежесі мен руханилығын, өмірлік бағдары мен беріктігін білдіретін жеке құндылықтар. Л.И. Божович тұлғаның құндылық құрылымы оның бағыттылығымен нақты анықталады деген ұстанымды алға тартты. Бағдар негізінде, оның ойынша, жетекші мотивте (негізгі) барлық басқаларды бағындыратын тұрақты үстемдік мотивтер жүйесі жатыр. Мұндай иерархиялық жүйенің пайда болуы, Божовичтің пікірінше, жеке тұлғаның тұрақтылығын қамтамасыз етеді. Г.А. Мюррей сонымен қатар жеке құндылықтарға дене (дене әл-ауқаты), мүлік (пайдалы заттар, әл-ауқат), билік (шешім қабылдау мүмкіндігі), тиістілік (тұлғааралық байланыс), білім (фактілер мен теория, ғылым, тарих) жатқызды. ), эстетикалық формалар (сұлулық, өнер), идеология (құндылық жүйесі, философия, дін). Құндылықтарды талдау тұлға мен оның мінез-құлқын түсіну үшін маңызды. Алайда, Мюррейдің пікірінше, құндылықтардан басқа, белсенділіктің физикалық және психологиялық салаларының кең ауқымын - векторларды да ескеру қажет. Құндылық векторларына қабылдау, тапсыру, қабылдамау, иемдену, білдіру, алып тастау, сақтау, құрастыру, болдырмау және т.б. жатады. Құндылықтар мен векторлардың үйлесуі мінез-құлық мотивтері мен динамикасын түсінуді тереңдетеді. жүктеу/скачать 3,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу: