Төлеу Көбдіковтің елінде

Шығыс өңірі - көркем сөзден зерделі кілем тоқыған танымал тұлғалардың өмір мен өнер есігін ашқан ортасы. Осы топырақтың тумаларының бірі - халық ақыны (1954), Қазақстан Жазушылар Одағының мүшесі (1948), төкпе айтыскер Төлеу Көбдіков. Ол 1874 жылы Қарқаралы уезінің Дағанды болысына қарасты ІІ ауыл, Мұзбел жерінде (қазіргі Шығыс Қазақстан облысы, Аягөз ауданы, Баршатас аулында) дүниеге келген.

Ауыл молдасынан хат таныған, Төлеу жасөспірімдік шағында сол өлкеге ақындардың толғау-дастандарын нақышына келтіре отырып жат орындау шеберлігімен танылған.

Қазақ елінің тарихындағы қасыретті кезеңдердің бірі 1916 жылдың көтерілісіне арнап жазған «Сарыарқа» толғауы ақын есімін көпке танытқан. Осы толғаудың небәрі он алты жолы тұңғыш рет 1936 жылы ұлт-азаттық қозғалысының жиырма жылдығында басылым көрген «1916 жыл» өлеңдер жинағына енген [6, 71 б.].

1940 жылдан кейінгі аралық ақын шығармашылығының кең қанат жайған тұсы болып есептеледі. Себебі, бұған дейінгі жазған өлеңдері басылым көрмеген, әрі өмірдің бұралаң жолдары мүмкіндік бермеген. Тек, аталған жылы Мұхтар Әуезовтің нұсқауымен Әрхам Ысқақов Новосібірдің Топчиха жеріне іздеп барып, ақын үйінде қонақ болып, елге оралуға үгіттеп, ақыры Шар станциясына көшіріп әкеледі. Осы кезден бастап, ақынның қаламынан туған өлең-толғау, айтыстары «Екпінді» газетінің бетінде үнемі жарияланып отырды [5, 13 б.].

Ақынның 1948-дан 1975- жылға дейінгі аралықта төрт-ақ жинағы басылым көрген [6, 3 б.]. Оның үшеуін жазушы Сапарғали Бегалин құрастырып, баспаға әзірлеген, олар: «Алып күшті Отаным» (1948), «Өмір жыры» (1953), «Өлеңдер» (1955). Ал, соңғы төртінші – «Жырларым» (1975) жинағын баласы Мұрат Төлеуов баспаға әзірлеп, алғы сөзін жазған.