Уытты элементтер Орындаған: топ 20-14 Нурдаулет Ө, Ізімғали а тексерген: Құрманбаева и токсикология

жүктеу/скачать 0,63 Mb.

Дата	17.11.2023
өлшемі	0,63 Mb.
	#191656

Байланысты:
Ауыр металдар сапа

Уытты элементтер
Орындаған: ТОП 20-14 Нурдаулет Ө,
Ізімғали А
Тексерген: Құрманбаева И
Токсикология (грек.іохісоп - улану, Іо§о§ - ілім) - тірі организмдер мен экожүйелерге заттардың зиянды әсерінің ықтимал қауіптілігі туралы ғылым. Сондай-ақ уытты әсер ету механизмдерін, улануды алдын-алу және емдеу әдістерін зерттейді.
Денеде пайда болған зиянды заттар эндоген деп аталады, олар денеден тыс жерде (тірі денеге жат) экзогендік түрде түзіледі.
Уыттылық дегеніміз - зиянды заттың өмірмен сәйкес келмеуінің көрсеткіші. Уытты әсер ету дәрежесі жыныстың биологиялық сипаттамаларына, ағзаның жасына және жеке сезімталдығына; удың құрылымы мен физикахимиялық қасиеттеріне; ағзаға түскен зат мөлшеріне; қоршаған орта факторларына (температура, атмосфералық қысым) байланысты болып келеді.
Ксенобиотиктер арасында қоршаған ортаға көп мөлшерде бөлінетін ауыр металдар мен олардың тұздары маңызды орын алады. Оларға белгілі уытты микроэлементтер (қорғасын, кадмий, хром, сынап, алюминий және т.б.) және өздерінің уытты диапазоны барэссенциалды микроэлементтер (темір, мырыш, мыс, марганец және т.б.) кіреді.
Ауыр металдардың ағзаға енуінің негізгі әдісі - бұл техногендік экотоксиканттардың әсеріне өте сезімтал асқазан-ішек жолдары. Ауыр металдар мен олардың қосылыстары адам ағзасына өкпе, шырышты қабық, тері және асқазан-ішек жолдары арқылы енеді. Әр түрлі биологиялық кедергілер мен орталар арқылы олардың ену механизмдері мен жылдамдығы осы заттардың физика-химиялық қасиеттеріне, химиялық құрамына және организмнің ішкі ортасына байланысты.
Адам денсаулығына қауіптілігі бойынша ауыр металдар келесі кластарға бөлінеді:
1- класс (ең қауіпті): Cd, Hg, Sn, Pb, Zn
2- класс: Co, Ni, Cu, Mo, Sb, Cr
3- класс: Ba, V, W, Mn, Sr
Су қоймаларының, атмосфераның, топырақтың, ауылшаруашылық өсімдіктердің және тағам өнімдерінің улы металдармен ластануы мыналарға байланысты болады:

өнеркәсіптік кәсіпорындардың (әсіресе көмір, металлургия және химия өнеркәсібі) қалдықтары;
қалалық көлік қалдықтары (қорғасын бензинінің жануынан қорғасынның ластануын білдіреді);
төмен сапалы ішкі жабындарды консервілеу өндірісінде қолдану, дәнекерлеу технологиясы;
жабдықпен жанасу (тағамтану үшін болаттар мен басқа қорытпалардың шектеулі түрлері болуы мүмкін).

№	Элемен атауы	Шекті тәуліктік дозасы	Түсу жағдайлары	Зияны	Сақтану шаралары
1	Сынап	80-60 мкг/кг	Балық, бұршақ дақылдарынан	Бауыр, бүйрек
2	Қорғасын	0,01-3,0 мг	Эмаль,хрусталь, көліктер жаққан отынның шаңдарынан өсімдіктерге қонуы	Сүйекке, жүйке жүйесіне
3	Кадмий	150 мг/кг	Өсімдікке қонған шаңдардан	Бүйреке, кальций алмасуына, анемия	Кадмий бар тағамдық рационнан шығу
4	Алюминий	20мг/г	Алюминийдан жасалған ыдыстардан	Сүйектердің сынғыштығына әкеледі	Алюминий ыдыстарын қолданудан бас тарту
5	Мышьяк	1 мг/кг	Балық ж/е ұлу өнімдерінен	Созылмалы уланулар
6	Мыс	4-5 мг	Мыс бөліктері бар ыдыстар	Анемия, өсудің бұзылуы
7	Мырыш	15 мг, жүктілік, лактация 20-25 мг	Мырыш өосындысы бар ыдыстарда тағамдарды сақтаудан	лихорадка
8	Калий	300-500 мг	Консерві банкалар,құмыралар, темір н/е мыс асханалық қазандықтарынан	Зат алмасу үдерісінің бұзылуы	Ыдыстарды лактау, полимерлі жабындалар
9	Темір	0,07 мг-100 гр	Ыдыстар арқылы , металл жабындалары	Күйзеліс күйіне әсер етеді

Назарларыңызға рахмет !!!

жүктеу/скачать 0,63 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: