Дипломдық жұмыс Білім беру бағдарламасы: 6В01514- биология
Оқушыларға биология пәнін оқытудағы педагогтың ұйымдастырушылық қабілеттілігінің әсері
жүктеу/скачать 120,41 Kb.
|
Биологиялық кештерді ұйымдастыру және өткізу жолдары Орынбасарова Динара Ақжолқызы
эссе байқауы (копия), 12 сабақ Бір бағыттағы қуып жету және қалып қою қозғалыстарына берілген есептерді салыстыру 2, 8-сабақ Бір бағыттағы қуып жету қозғалысына берілген есептер Қозғалыс графиктері ҚМЖ копия, ШыназбекҰ
| Оқушыларға биология пәнін оқытудағы педагогтың ұйымдастырушылық қабілеттілігінің әсері
Оқытушылардың әдеби көздері мен тәжірибесін талдай отырып, оқу орындарында биологиялық білім беру мен тәрбиелеу жүйесін енгізу оқушыларға экологиялық білім мен белгілі бір дағдыларды үйретіп қана қоймай, сонымен қатар биологиялық қауіпсіз типтегі адамды тәрбиелеуге мүмкіндік береді деп айтуға болады. Біз білім беру процесінде биологиялық сананы қалыптастыру бойынша бірқатар ұсыныстар ұсына аламыз: - Биологиялық білім беру мен тәрбиелеу процесін жеке маңызды ету. - Экологиялық маңызды мінез-құлық стереотиптерін қалыптастыру және қоршаған ортаны өзінің әл-ауқаты тұрғысынан ғана емес, сонымен бірге "табиғат пен қоғам"қатынастарының үйлесімділігі тұрғысынан бағалау мүмкіндігі. -Оқу процесіне оның барлық түрлерінде қоршаған орта лайықты және ғылыми білім жүйесі мен саналы жауапкершілікке негізделген ұқыпты қатынасты талап етеді деген сенімді енгізу. - Табиғатты қорғау ұйымдарымен, қорықтармен, ұлттық саябақтармен және т. б. ынтымақтастықты кеңейту - Танымдық қызметті жандандыру үшін мамандармен бірлесіп биологиялық тақырыптағы буклеттер мен басқа да баспа материалдарын басып шығару қызықты жұмыс түрі бола алады. Мектеп биология курсының оқу-тәрбие міндеттері сынып-сабақ жүйесінің сыныптан тыс жұмыстармен тығыз байланыста болуымен өз шешімін табады. Білім алушылар сабақта алған биология бойынша білім, білік және дағдылар сыныптан тыс жұмыстарда айтарлықтай тереңдету мен кеңеюді табады, бұл пәнге жалпы қызығушылықты арттыруға ықпал етеді. Қазіргі мектептердің әдістемелік әдебиеттері мен тәжірибелерінде "сыныптан тыс жұмыс", "сабақтан тыс жұмыс" және "мектептен тыс жұмыс" ұғымдары көбінесе бір-бірімен анықталады, дегенмен олардың әрқайсысы өз мазмұнына ие. Сонымен қатар, сыныптан тыс жұмыстар көбінесе оқытудың бір түрі болып саналады, бұл түбегейлі дұрыс емес. Осы ұғымдарды басқа жалпы қабылданған әдістемелік ұғымдармен салыстыру негізінде сыныптан тыс жұмыстарды білім алушылардың биологиялық білім беру жүйесінің құрамдас бөліктерінің біріне, сабақтан тыс жұмыстарды – биологияны оқытудың бір түріне, ал мектептен тыс биологиялық жұмыстарды – білім алушылардың қосымша биологиялық білім беру жүйесіне жатқызу қажет. Биология бойынша сыныптан тыс жұмыстар сабақтан тыс уақытта жүргізіледі, барлық білім алушылар үшін міндетті болып табылмайды, ол негізінен пәнге жоғары қызығушылық танытатын оқушылармен айналысады. Сыныптан тыс жұмыстың мазмұны оқу бағдарламасының шеңберімен шектелмейді, бірақ оның шегінен едәуір асып түседі және, әдетте, педагог биологтың әсерінен қалыптасатын білім алушылардың мүдделерімен шектеледі. Көбінесе гүл өсірумен айналысатын мұғалімдер балаларды сәндік өсімдіктерді өсіру және зерттеу жұмыстарына тартады, ал зоологияға қызығушылық танытатын мұғалімдер өздері ұйымдастыратын тірі бұрышта жануарлардың мінез-құлқын өсіру және зерттеу жұмыстарына тартады. Биологияны оқытудағы сыныптан тыс жұмыстың оқу-тәрбиелік маңыздылығын әдіскер ғалымдар да, еңбек сіңірген биология мұғалімдері де дәлелдеді. Биология сабағынан тыс жұмыс оқушыларға биология сабақтарында алған білімдерін бекітуге, түсінуге, тереңдетуге және кеңейтуге көмектеседі. Бұл сабақтан тыс жұмыс кезінде сабақ шеңберімен шектелмей, биологияның ғылым ретіндегі негізгі әдістері – байқау мен эксперимент үшін үлкен мүмкіндіктер бар екендігіне байланысты. Осылайша, дұрыс салынған сыныптан тыс жұмыс кезінде оқушылар өздерін зерттеуші ретінде сезінеді, ғылымға тікелей қол тигізеді, бұл олардың пәнді оқуға деген ынтасын және болашақ өмірін биологиямен байланыстыруға деген ұмтылысын қалыптастырады. Биологиялық құбылыстарға эксперименттер, бақылаулар жүргізе отырып, білім алушылар қоршаған әлемнің объектілері мен құбылыстары туралы нақты түсініктерге ие болады. Оқушылар жүргізген, мысалы, кез-келген гүлді өсімдіктің өсуі мен дамуын немесе қырыққабат көбелегінің немесе қарапайым москиттің өсуі мен дамуын ұзақ уақыт бақылау немесе тірі бұрыштағы жануарларда шартты рефлекстердің дамуына байланысты эксперименттер балалар үшін мәңгі есте қалады, бұл туралы ең егжей-тегжейлі әңгімелерден немесе әңгімелерден айырмашылығы. көрнекі кестелерді қолдана отырып тіпті арнайы бейнефильмдер [6]. Сыныптан тыс жұмыста бақылаулар мен эксперименттерді қолдануға байланысты әртүрлі тапсырмаларды кеңінен қолдану оқушылардың зерттеу қабілеттерін дамытады. Сонымен қатар, байқалған құбылыстардың ерекшелігі, бақылаулар күнделігін жүргізу, тиісті қорытынды жасау, содан кейін бұл туралы үйірме сабақтарында немесе сабақтарында айту қажеттілігі оқушылардың ғылыми ойлау, байқау қабілеттерін дамытуға ықпал етеді, олар бұрын назар аудармаған нәрселер туралы ойлануға мәжбүр етеді. Сыныптан тыс жұмыста сабаққа қарағанда оқуды даралау оңайырақ және сараланған тәсіл жүзеге асырылады. Сыныптан тыс жұмыс әрбір білім алушының мүдделерін анықтауға мүмкіндік береді, олардың одан әрі кеңеюіне, тереңдеуіне және жоғары деңгейге шығуына ықпал етеді. Биология бойынша сыныптан тыс жұмыстар барысында әртүрлі тәжірибелер мен бақылаулар жүргізіп, өсімдіктер мен жануарларды қорғаумен айналыса отырып, білім алушылар оларға үлкен тәрбиелік әсер ететін жабайы табиғатпен тығыз байланыста болады. Биология бойынша сыныптан тыс жұмыстар теорияны практикамен тығыз байланыстыруға мүмкіндік береді. Ол білім алушыларды әртүрлі мүмкін еңбекке баулиды: өсімдіктерді отырғызуға топырақ дайындау, оларға күтім жасау, ағаштар мен бұталарды отырғызу, жануарлар мен құстарға жем дайындау, тірі бұрышта жануарларға күтім жасау, бұл өз кезегінде олардың жауапкершілік сезімін, басталған істі соңына дейін жеткізе білуін қалыптастырады, бірлік сезімін дамытуға ықпал етеді ұжым . Егер сыныптан тыс жұмыстар табиғи материалдардан, муляждардан, кестелерден, модельдерден, биологиялық олимпиадаларды, көрмелерді ұйымдастырудан, қабырға газеттерін шығарудан Көрнекі құралдар жасауды қамтыса, бұл оқушыларға ғылыми-танымал және ғылыми биологиялық әдебиеттерді пайдалану, сыныптан тыс оқуға тарту қажеттілігін тудырады. Биология бойынша сыныптан тыс жұмыстың маңыздылығы-бұл мектеп оқушыларын пайдасыз және кейде қауіпті ойын-сауықтан алшақтатады. Биологиямен айналысатын оқушылар бос уақыттарын қызықты нысандар мен құбылыстарды бақылауға, өсімдіктерді өсіруге, тірі бұрыштағы жануарларға күтім жасауға, ғылыми танымал әдебиеттерді оқуға жұмсайды. - мектептегі биологиялық білім берудің мақсаттарын, мазмұнын, нысандарын, әдістерін, құралдарын, нәтижелі нәтижелерін жобалау, әзірлеу және іске асыру бойынша заманауи әдістемелік теорияларды, заңдар мен заңдылықтарды, жаңа проблемаларды және оларды шешу тәсілдерін меңгеру; -мектеп биологиясы, мәдени-ағарту қызметі арқылы әр түрлі жастағы білім алушыларды оқыту, тәрбиелеу және дамыту саласында биология мұғалімінің кәсіби педагогикалық құзыреттілігін (тұлғасы мен қызметі) қалыптастыру және оларды педагогикалық практикада, болашақ кәсіби қызметте іске асыру [7]. Биологияны оқыту әдістемесі бойынша дайындық кәсіби қызмет түрлеріне сәйкес келесі кәсіби міндеттерді шешеді: - педагогикалық қызмет саласында o білім алушылардың қажеттіліктері мен жетістіктерінің мүмкіндіктерін зерделеу, биологиялық білім беру саласында және биология бойынша білім беру бағдарламаларының алынған нәтижелері, оқытудың, тәрбиелеудің және дамытудың жеке бағыттары негізінде жобалау; o білім алушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес келетін және пәннің ерекшелігін көрсететін ақпараттық технологияларды пайдалана отырып, биологиялық білім беру саласында оқытуды, тәрбиелеуді және дамытуды ұйымдастыру биология; o биология мұғалімінің кәсіби қызметінің міндеттерін шешу үшін қоғамдық және білім беру ұйымдарымен, балалар ұжымдарымен және ата-аналармен өзара іс-қимылды ұйымдастыру; o ақпараттық технологияларды пайдалана отырып, сапалы биологиялық білім беруді қамтамасыз ету үшін білім беру ортасының мүмкіндіктерін пайдалану; -биологиямен, олардың жеке өсуімен байланысты салаларда оқушылардың кәсіби өзін-өзі тәрбиелеуін жүзеге асыру, әр оқушының әрі қарайғы білім беру бағыты мен кәсіби мансабын жобалау; o жас мұғалімнің әдістемелік қызмет және инновациялық білім беру практикасы режимінде зертханалық, практикалық және семинар сабақтарында жеке өзін-өзі тәрбиелеу нысандары мен әдістерін және топтық әдістемелік қызметті игеруі, өзінің кәсіби құзыреттілігін мақсатты түрде қалыптастыру. - мәдени-ағарту қызметі саласында: o балалар мен ересектердің экологиялық, табиғатты қорғау және денсаулық сақтау мәселелері бойынша мәдени-ағарту қызметіне қажеттіліктерін зерделеу, қалыптастыру және іске асыру, білім беру кеңістігін ұйымдастыру; - ғылыми-зерттеу қызметі саласында-Биологияны оқыту, жеке тұлғаны тәрбиелеу және дамыту әдістемесінің өзекті мәселелері бойынша ақпаратты жинау, талдау, жүйелеу және пайдалану; - биологиялық білім беру процесінің ерекшеліктерін, жеке тұлғаны тәрбиелеу және дамыту заңдылықтарын ескере отырып, заманауи педтехнологияларды, инновациялық әдістемелерді әзірлеу; - Биологияны оқыту әдістемесі проблемаларының бүкіл жүйесі бойынша эксперименттер жүргізу: мақсаттары, мазмұны, мұғалімнің оқу және тәрбие қызметінің жаңа формалары мен әдістерін қолдану, нәтижелерді талдау және оқыту процесін түзету тәрбие мен даму; сондықтан практикумның жетекші негізі мұғалімнің практикалық кәсіби дағдыларын игеруге мүмкіндік беретін оқушылардың әдістемелік қызметі (тұлғалық-белсенділік тәсілі) болып табылады. Сондықтан практикумды әр түрлі тапсырмалар, тапсырмалар, жаттығулар арқылы тағайындау әдістемелік қызметті ұйымдастырады, ал оларды орындау Жас биология мұғалімін кез – келген білім беру мекемесінде-орта және бейінді мектепте, гимназияда, лицейде және т. б. жұмыс істеуге дайындайды. шығармашылық деңгейдегі көптеген тапсырмалар, олардың орындалуы: "мен мектепке өз күшімді оқуда тезірек сынап көргім келеді өмір балалары, жабайы табиғат пен денсаулыққа деген сүйіспеншілік!!!». Оқушыларды мектепте заманауи әдістер мен технологияларды жобалауға, әзірлеуге, түсінуге, қолдануға үйрету және нәтижесінде биология мұғалімінің әдістемелік құзыреттілігін қалыптастыру. Бұл оқушылардың кәсіби қызметке дайындығын қалыптастыратын мектеп биологиясын оқытудың барлық әдістемелік жүйесін жобалау, жобалау және қолдану бойынша тәуелсіз қызмет. Бірақ бұл жас биология мұғалімінің қалыптасқан жеке қасиеттерінің кешені: әдістемелік және психологиялық - педагогикалық білім; кәсіби дағдылар мен құзыреттіліктер, сондай-ақ қазіргі мектептегі пәндік кәсіби қызметке дайындық құрылатын шығармашылық қызмет тәжірибесі. Сондықтан оқушылардың әдістемелік қызметін дамыту шығармашылық қызмет тәжірибесін жетілдіре отырып, құзыреттілік және жеке шығармашылық тәсілдермен толықтырылады. Олардың интеграциясы тұлғаның өзін-өзі дамытуға жағдай жасайды, өйткені ол танымдық белсенділік және шығармашылық өзін-өзі жүзеге асыру сияқты негізгі механизмдерге сүйенеді (Дж. Роджерс). Тұлғаның табиғи әлеуметтік, табиғи қасиеттері мен жоғары мотивтерін ұсына отырып, олар педагогикалық практикаға дайындық кезінде де, болашақ кәсіби жұмыста да биология пәнінің оқушы - мұғалімінің құзыреттілік өсуін дамытуда қозғаушы күштер болып табылады. Оқушылардың мазмұны бойынша аспаптық әдістемелік қызметі зертханалық, практикалық, семинарлық сабақтарда және аудиториядан тыс жұмыста өз бетінше игеру кезінде тапсырмаларды өз бетінше орындау арқылы ұйымдастырылады. Осылайша, әдістемелік мәселелерді шешу, жаттығулар жасау және сабақ - жобаларды әзірлеу арқылы оқушылар биология пәнінің оқушыларын шындыққа жақын жағдайда оқытудың кәсіби қызметін модельдейді. Семинардың құрылымы мен мазмұны. Биологияны оқытудың теориясы мен әдістемесі бойынша осы зертханалық практикум дәрістер курсын толықтырады, кәсіптік даярлау бойынша аудиториялық сабақтар жүйесін де қамтиды және биология мұғалімінің өзін-өзі даярлауын ұйымдастырады. Оның ерекшелігі-екі өзара байланысты бөліктен тұратын құрылым-өсімдіктер биологиясын оқытудың жалпы және әдістемесі, Жануарлар биологиясы (I бөлім), сондай-ақ адамды және оның денсаулығын оқыту әдістемесі, "Жалпы биология" (II бөлім). Семинардың мазмұны мен құрылымы жоғары білім беру стандартына, оқу жоспарына сәйкес келеді және оқушыларды кәсіби қызметке сапалы дайындауға мүмкіндік береді. Әдістемелік қызметті игеру мектеп биология курсының бөлімдерін зерттеу кезінде оқыту әдістерінің, формалары мен құралдарының мақсаттарын, мазмұнын, ерекшеліктерін біртіндеп зерттеу арқылы жүзеге асырылады. Оқу құралының әдістемелік аппараты биология сабақтарында оқушылардың оқу пәндік іс - әрекетін басқару-оқыту процесіне дайындалуға бағытталған және "Теориялық блок", "аудиториядағы өзіндік жұмыс", "биология мұғалімінің жұмыс тәжірибесінен", "шығармашылық тапсырмалар", "сабаққа дайындалу", "Рефлексия"айдарларын қамтиды. Практикалық сабақтарда биология мұғалімдерін даярлау кезінде ұйымдастырушылық дағдылар қалыптасады, өйткені оқушылардың қызметі оқытудың келесі формаларында жүреді: - аудиторияда, кітапханада, үйде жеке өзіндік жұмыс; - орындалған тапсырмаларды өзара оқыту және өзара тексеру бойынша жұптық жұмыс; - Әдістемелік өнімді әзірлеу бойынша зертханалық практикум кезінде топтық жұмыс; талқылаулардың, пікірталастардың, сабақтар мен олардың фрагменттерін модельдеудің ұжымдық нысандары, сабақтар мен басқа да әдістемелік өнімдердің топтық және жеке жобаларын қорғау. Оқушылардың семинарлық сабақтары өз бетінше дайындықты күшейтуге бағытталған, қосымша әдебиеттермен жұмыс істеу бойынша тапсырмалар жүйесінің көмегімен ұйымдастырылады (тақырыптар бойынша әдебиеттер тізімі қоса беріледі). Семинарлардың формалары әр түрлі. Жеке өзіндік жұмыс. Биологияны оқытудың теориясы мен әдістемесі бойынша материалды игеру "аудиториядан тыс жеке жұмыс"айдарындағы осы нұсқаулықтағы әр тақырыптан кейін көрсетілген тапсырмалар, сұрақтар мен жаттығулар бойынша аудиториядан тыс өзіндік жұмыста басым болады. Дәстүрлі әдістемені жас биология мұғалімі үшін қажет деп жоққа шығармай, практикум оқушыларға оқушылардың жеке және шығармашылық қабілеттерін дамытуға бағытталған нақты әдістемелік жобаларды орындауға шақырылған кезде шығармашылық қызмет стилін қалыптастыруға бағытталған[8]. Жоғарыда айтылғандардан, сыныптан тыс жұмыстар биология курсының оқу-тәрбие міндеттерін шешуде де, жалпы білім беру мекемесінің алдында тұрған көптеген жалпы педагогикалық міндеттерді шешуде де үлкен маңызға ие деген қорытынды жасауға болады. Сондықтан биология бойынша сыныптан тыс жұмыстар биологтың әр мұғалімінің жұмысында жетекші орындардың бірін алуы қажет. жүктеу/скачать 120,41 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|