Енді – тікелей винчестер жұмыс процесі туралы. Микрокомпьютерлердің алғашқы электроника және механикаларын орналастырудан соң винчестер жүйелік платада немесе интерфейстік картада орналасқан бақылаушыдан күту режимін командасына ауысады. Команда алған соң, ол қажетті головканы қосады, сервис импульс бойынша қажетті жолды іздестіреді, головка қажетті секторға жеткенше күтеді және мәліметті оқуды және жазуды бастайды. Егер бақылаушы бір емес бірнеше секторды оқу/жазуды сұраса – винчестер ОЗУ-ды буфер ретінде қолдана отырып блокты режимде жұмыс атқара алады.
Дискілерді тиімді пайдалану үшін зоналық баспа деп аталатын (Zoned Bit recording - ZBR), ұзындығы ұзын, сыртқы жолдарда мәлімет үлкен тығыздықпен жазылатын ұстанымға ие басу/жазу қолданылады. Осындай зоналарды жазудың тұрақты тығыздығымен барлық қабат шамасында ондағаны құрылады; сәйкесінше, оқу және жазу жылдамдығы ішкі зонаға қарағанда сыртқы зонада жоғары болады. Винчестердің басына жақын орналасқан осы файлдың арқасында оның соңына жақын орналасқан жылдам файлдар өңделеді.
Енді винчестер параметрлерінде көрсетілген головкалардың көптеген мөлшері қайдан алынатындығы туралы. Бір кездері бұл сандар – жолдағы цилиндр, головка және секторлар сандары – шынында да винчестердің шынайы физикалық параметрлерін (геометрияны) білдірген. Бірақ ZBR-ді қолдану арқылы секторлар саны жолдан жолға өзгереді және әрбір винчестер үшін осы сандар әр түрлі – сондықтан осылай аталатын логикалық геометрия пайдалана бастады, винчестер бақылаушыға шартты параметрлерді айтқанда, ал команда алу кезінде логикалық адрестер физикалыққа ауысады. Сонымен қатар логикалық геометриялы винчестерде, мысалы, 520 цилиндр, 128 головка және 63 сектор (жалпы көлем – 2Гб) ең алдымен екі диск болады – және төрт оқу-жазу головкалары болады.
Соңғы үлгідегі винчестерлерде PRML (Partial Response, Maximum Likelihood – толық емес үндесу кезіндегі барынша шындық) технологиясы және S.M.A.R.T (Self Monitoring Analysis and Report Technology – талдау мен қорытындыны өз бетінше бақылайтын технология) қолданылады.
Алғашқысы жазбаның толық тығыздығы кезінде сәйкес диск бетінен дыбысты бірдей естуге және анық есептеуге мүмкін болмайды – шу мен кедергілер деңгейі өте үлкен болғандықтан құрылған.
S.M.A.R.T технологиясы жүзеге асырылған винчестер өзінің жұмыс параметрлерінің статистикасын жүргізеді (старт/стоп саны және жиналған сағат саны, шпинделді қосу уақыты, қателерді табу/жөндеу және т.б.), ол ПЗУ-да немесе дискінің қызмет зонасында үнемі сақталады. Бұл мәлімет винчестердің бүкіл жұмыс атқарған кезеңінде жиналады және кез келген уақытта талдау бағдарламасы бұзылуы мүмкін, ол арқылы механика жағдайын, эксплуатация шартын немесе қатардан шығудың болжамды мүмкінігін анықтауға болады.
