С. А. Вологжанина, А. Ф. Иголкин материалтану оқУ ҚҰралы

Сурет 1.4. Құйма шыңында айналдырылған кезде құймаларды дайындау 
схемалары тік (a) жəне көлденең (б) осьтері: 
1 - құйма қалыпы (құйма қалып); 2 - балқытылған металл; 3 - шелек;
4 -шпиндель; 5 - жылжымалы пеш; 6, 7 - роликтер; 8 - редуктор; 9 – 
электрқозғалтқышы.
линдрлік білік өндіріледі; биметалды жылжымалы біліктер (тозуға төзімділікке ие сыртқы 
қабаты жəне икемділігі жоғары ішкі қабаты бар) өндіріледі; сұйық үйкелу жəне басқа құйма 
мойынтіректер үшін диаметрі 1000 мм-ден астам үлкен биметальды кірпіктерді шығарады. 
Центрифуга құюда, негізінен, құйма қалыптарының үш түрі пайдаланылады: металл 
нефтерос (салқындатқыш қалыптар), металдан жасалған жəне көпреттік қалыптар. 
Жылжымайтын қалыптардағы құймалармен салыстырғанда, центрифугалық əдіс келесі 
артықшылықтарға ие: цилиндрлік құйма құймаларды дайындау кезінде штангаларды 
дайындау қажеттілігі жойылып, лайықты металдың кірістілігі жүгіртпе жүйесінің жоқтығы 
жəне пайда (құйылған құюды қоспағанда), құйылған металдың тығыздығы артып, демек, 
механикалық қасиеттері, металды толтырылу мүмкіндігін жақсартады жəне т.б. 
Кемшіліктерге ішкі беттің сапасының нашарлауын жəне құйма дəлдігін төмендігін жатқызуға 
болады. 
10 

Қысыммен құю
. Процесінің мəні - сұйық металдың металды қалыптың (прес-форма)
жұмыс қуысына 30 - 300 МПа қысыммен енгізілуінде. Металлдың қалып қуысына ену 
жылдамдығы 0,5140 м / с құрайды. Қысыммен құюды қорғасын, кальций, мырыш, алюминий, 
магний, мыс, темір негізіндегі бірнеше граммнан бірнеше ондаған килограмм қорытпаларға 
дейінгі замок элементтерінен бастап автоколіктерге арналған цилиндр блоктарына дейін 
шығарад. Өндірісте жаппай күшпен құю өте тиімді болып табылады. Осы əдіспен өндірілген 
құймалар металлды кəдеге жаратудың ең жоғары коэффициентіне ие болады. Күшпен құю 
арқылы бірқатар бөліктерді алу прокат өнімдерінің механикалық өңдеу арқылы өндіруге 
қарағанда 50 есе немесе одан да арзанырақ. 
Күшпен құйып қалыптау кезінде ыстық немесе салқындатқыш камерасы бар автоматты 
немесе жартылай автоматты поршеньді жəне компрессорлық машиналар қолданылады. 
Камералардың орналасуы көлденең немесе тік болуы мүмкін. 
Суық тік поршенді тығыздау камерасы бар машинаның жұмысы (Сурет 1.5, а) келесідей. 
3 машинаның камерасының осі пресс-форманың қалың қуысының жазықтықына параллель 
орналасқан. Металл 2 камераның төменгі поршеніне құйылады, ол металды гравитация 
арқылы қалыпқа енуіне мүмкіндік бермейді. Сұйық металл 1 поршенді төмен түсіргеннен 
кейін қақпақ пен қалыптың қуысына кіреді, оның негізінде төменгі поршень төмен қарай 
итеріліп, ақпалы тесікшені ашады. Металл қалыптың қабырғаларымен байланысып, қатты 
бола бастайды. Күштеуіш поршень жоғары қарай көтеріліп, төменгі поршенді босатады, ол 
көтерілгенде, оны қысқыш камерадан басу арқылы қақпаның қалдықтарын кесіп тастайды. 
Қалыпты ашады, құйманы алады, қалыпты тазартады, майлайды жəне жабады. Циклді 
қайталайды. 
Салқын көлденең қысымды 4 камераның осі (сурет 1.5, б) қалыптың жазықтығында 
перпендикуляр орналасқан. Көлденең камера 4 қалыпты бөлігіне бекітіледі.
Сурет 1.5.. Суық тік (а) жəне көлденең 
(б) поршеньді камераның қысу пен 
тығыздап құю машинасының жобасыния 
машин литья под давлением: 
1 — поршень; 2 — сұйық металл; 
3 — қысу камерасы; 4 — қалыптың 
жылжымайтын бөлігі; 5 — қалыптың 
жылжымалы бөлігі; 6 — құю өндірісі; 7 
— пятка; 8 — шелек 
11 

Сұйық метал 2 арнайы терезе арқылы көлденең камераға құйылады. Поршень 1, солға жылжу 
арқылы, металлды қалыптың қуысына тығыздайды. Баспа қалдықтары поршеньді бос тұрған 
кезде ұстайды жəне қысым камерасынан шығарады. 
Салқын (тік немесе көлденең) тығыздау камерасы бар машиналарды негізінен алюминий, 
магний жəне мыс негізіндегі құймалардан жасалған ерінділер үшін қолданады. Ыстық 
тығыздау камерасы бар машиналар негізінен мырыш, қорғасын мен қалайы негізінде төменгі 
балқымалы қорытпалардан жасалған құймаларды жасау үшін қолданылады. 
Қабықшалы қалыптарға құю
. Бұл құйма əдісінің формасы - отқа төзімді базалық 
материалдан (толтырғыштан) жасалған қаптаманың қалыңдығы 6 ... 10 мм жəне 
байланыстырушы зат ретінде синтетикалық шайырды білдіреді. Кабықшаларды алу принципі 
қыздырылған кезде қайтарылмайтын түрде қатаюға қабілетті байланыстырғыштың 
қасиеттеріне енгізілген. Қабықшалы қалыптарға құюға арналған сұйықтықтар кез-келген 
қорытпаның салмағынан 5,15 кг (сирек ≥ 100,150 кг) құймаларды құрайды. 
Отқа төзімді негіз ретінде кварц құмы кеңінен қолданылады. Кірлердің құмда аз болған 
сайын оның сапасы да артады. Қоспалардың құрамының көбеюі байланыстырушы 
материалды тұтынудың артуына, қоспаның газдың құрамын ұлғайтуға жəне құйманың 
бетінің сапасының нашарлығына əкеледі. 
Байланыстырушы материал фенол-формальдегидті синтетикалық термосетс шайырлары 
болып табылады. 
Қабықшаларды жасаудың бірнеше əрекеттері бар - бункерлі, құмды жəне т.б. Бункер 
əдісінде (сурет 1.6) алдын ала қыздырғыш 5-тен 5 қоспамен 

жүктеу/скачать 8,95 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: