D) Жерге кілем, алаша төселді

D) Жерге кілем, алаша төселді.

*****

A)& Аспанда бұлт жоқ.

B) Омар – студент.

C) Күн жылы.

D) Жайлаудағы ауыл.

E) Қонақтар осында.

*****

Сөйлемдегі сөздерді байланыстыру тәсілдерінің бірі қайсы:

B)& Аналитикалық тәсіл.

C) Сөз таптары арқылы байланыстыру.

D) Грамматикалық байланыс.

E) Меңгере байланыстыру.

*****

A) Дәлелсіз сөз желмен тең.

B)& Баян бәйбіше аң-таң.

C) Асықпа, кейін айтамын.

D) Қалқам, бері келші.

E) Шамасы, айтқан болуы керек.

*****

Үйірлі бастауышы бар сөйлемді табыңыз:

B)& Білегі жуан бірді жығады.

C) Мен өзім сұрайын.

D) Айтып отырғаным – ақыл.

E) Көрмес – түйені де көрмес.

*****

A) Ақыл – көптің азығы.

B) Бастаған істі тастама.

C) & Оған үйіне қайту керек.

D) Көп оқысаң, көп білесің.

E) Көп тыңда, аз сөйле.

*****

Амал пысықтауышы бар сөйлемді көрсетіңіз:

B) Мен оқуға бола келдім.

C) Ертемен жүріп кетті.

D) Үйге таң бозара келді.

E)& Күлкісін тез жиды.

*****

A)& Қабысу.

B) Жанасу.

C) Меңгеру.

D) Қиысу.

E) Матасу.

*****

Қабыса байланысқан есімдікті тіркесті көрсетіңіз:

B)& Барлық кісі.

C) Оқыған бала.

D) Он адам.

E) Таудағы үй.

*****

A) Қабысу.

B) Жанасу.

C) Меңгеру.

D)& Қиысу.

E) Матасу.

*****

Ілік септігі мен тәуелдік жалғаулы байланысты табыңыз:

B) Жанасу.

C) Меңгеру.

D) Қиысу.

E)& Матасу.

*****

A) Барлық септік жалғаулы сөздер.

B) Қатар тұрған байланыс.

C) Пысықтауыштардың пысықталушы сөздермен байланысы.

D)& Атау мен ілік септерінен басқа септіктердің байланысы.

E) Ілік септігі мен тәуелдік жалғаулы байланыс.

*****

“Аппақ қар” деген сөз тіркесінің байланысу тәсілі қандай:

B)& Орын тәртібі.

C) Жалғау.

D) Шылау.

E) Септеулік арқылы.

*****

A) Шапшаң көнді.

B) Ерте бітті.

C) Киім киді.

D) Сарт-сарт соқты.

E)& бері бұрылды.

*****

Объектілік қатынасты білдіретін сөз тіркесін көрсетіңіз:

B) Ішке кірді.

C) Күлгенге ренжіді.

D) Аспанға ұшу.

E) Көмекке келу.

*****

A) Тапсырманы сұрады.

B)& Көлге келу.

C) Шөп жинау.

D) Үйде тұрады.

E) Мылтықпен ату.

*****

Сөйлемге тән белгілердің бірі:

B)& Предикативтік қатынас.

C) Номинативтік қызмет.

D) Атауыштық қасиет.

E) Даяр қалпында қолданылуы.

*****

A) Предикативтілік.

B) Коммуникативтілік.

C)& Салаласа байланысу.

D) Интонация.

E) Модальдылық.

*****

Толықтауышсыз толымсыз сөйлемді көрсетіңіз:

B) Мен сөзін тыңдамадым.

C) Ол білсе де, айтпады.

D) Ол қазір келеді.

E) Қар жауып тұр.

*****

A) Іздеген мұратына жетер.

B) Құста сүт жоқ.

C)& Атты жеммен айда.

D) Сәрсен үшке бітірді.

E) Досыммен сөйлестім.

*****

Пысықтауышы зат есімнен болған сөйлемді көрсетіңіз:

B) Айбар осында қалды.

C) Қазақша таза сөйлейді.

D) Күн шайдай ашық.

E)& Ол мектепке кетті.

*****

A) Бәрі де мүмкін.

B) Айтқанының бәрі дұрыс.

C)& Өңі қара торылау.

D) Онымен кездесу - әнмен кездесу еді.

E) Тұла-бойы өртеніп барады.

*****

Синтетикалық тәсіл арқылы байланысқан сөз тіркесін көрсетіңіз:

B) Көк аспан.

C) Қызыл кірпіш.

D) Телефон арқылы.

E)Үйге қарай.

*****

A)& Тауға қарай.

B) Көк аспан.

C) Қызыл кірпіш.

D) Мектепке келді.

E) Бұлар оқушылар.

*****

Альтернативтік сұрақты білдіретін сұраулы сөйлем қайсы:

B) Сен өзің ше.

C) Келесің бе.

D)& Келесің бе, жоқ па.

E) Айтты емес пе.

*****

A)& Барасың ба, жоқ па.

B) Келді емес пе.

C) Кім барады.

D) Оқыған жоқ емессің бе.

E) Сен өзің ше.

*****

Репликалы лепті сөйлемді көрсетіңіз:

B) Тілеуің құрғыр-ай.

C)& Келгенде қандай.

D) Ақылшы болуға қандай жақсысың.

E) Уа, мынау, менің баламның сөзі емес.

*****

A) Көре-көре көсем болады.

B) Не үшін келдің.

C) Мына атқа мінер ме еді.

D)& Ол жақта жылқының етін жемейді.

E) Егіс даласы.

*****

Бір негізді сөйлем қайсы:

B)& Келді.

C) Сенімен баратын шығармыз.

D) Қоштасқым келмейді.

E) Шалқыған ай.

*****

A)& Оқушылар айтты.

B) Келді.

C) Оған сенуге болмайды.

D) Қоштасқым келмейді.

E) Шалқыған ай.

*****

Күрделенген көсемше оралымды сөйлемді көрсетіңіз:

B)& Ертеңгі күні он шақты кісі жолдас ертіп, Абай Қарамолаға аттанбақ.

C) Бір түрлі қалың ойға шомып, екі көзі елдің сыртында.

D) Көктем бастала, олар жайлауға баруға жиналды.

E) Ауыл қыстауға қонғаннан бері, Абай өзі Некрасовты ерекше бейіл бере оқыды.

*****

A) Сені боран айдап кетті ме деп, біз қорқып едік.

B) Қайықтан Сейіл түсіп болғанша, бұлар да су жағасына жетті.

C)& Әйгерім Мақұлбайдың өлгенін естігеннен бері, үнсіз жылауда.

D) Абай есіктен кіре үйде отырған үлкендерге ашық дауыспен, айқын етіп сәлем берді.

E) Сонымен сөз бітті де, Алшынбай біраз отырып үйіне қайтты.

*****

Мен айтқанды істемеймін. Болымсыз сөйлем баяндауышы қандай тәсілмен жасалған:

B) Аналитикалық.

C) Лексика-семантикалық.

D)& Грамматикалық.

E) Сөзжасам тәсілі.

*****

A)& Лексикалық.

B) Аналитикалық.

C) Лексика-семантикалық.

D) Грамматикалық.

E) Сөзжасам тәсілі.

*****

Біз барайық. Бұйрықты сөйлем қалай жасалған:

B) Етістіктің жалаң ІІ, ІІІ жақ бұйрық рай тұлғасы арқылы.

C)& І жаққа қатысты етістік формаларынан.

D) Шартты рай формасынан.

E) Шақ тұлғаларынан.

*****

A) Тілек.

B) Өкіну.

C) Аяу.

E)& Таңдану.

*****

Қандай көреген адам! Лепті сөйлем қандай мағынада қолданылған:

B) Өкіну.

C) Аяу.

D) Қорқу.

*****

A) Шартты рай тұлғасында.

B) Келер шақ есімше тұлғасында.

C) Шылау арқылы.

D)& Бұйрық рай тұлғасында.

E) Демеулік арқылы.

*****

Естен кетпес іс еттің-ау! Лепті сөйлем қалай берілген:

B) Келер шақ есімше тұлғасында.

C) Шылау арқылы.

D) Бұйрық рай тұлғасында.

E)& Демеулік арқылы.

*****

A) Мүмкін, айқаны болар.

B) Біріншіден, бұл істегенің дұрыс болды.

C)& Неге екені белгісіз, Әлібекті үлкен үйге ас алдында ғана шақырды.

D) Жаңа қоныс болғанда қандай.

E) Қас сұлуда мін болмас.

*****

”Алтау ала болса ауыздағы кетеді” сөйлемінің бастауышы қай сөз табынан жасалған:

B) Сын есімнен.

C) Есімшеден.

D)& Сан есімнен.

E) Етістіктен.

*****

A) Бірыңғай мүшелер.

B)& Тұрлаулы мүшелер.

C) Тұрлаусыз мүшелер.

D) Үйірлі мүшелер.

E) Айқындауштар.

*****

Синтаксистің қарастыратын мәселесі:

B) Морфология.

C) Психолингвистика.

D)& Құрмалас сөйлем.

E) Этнолингвистика.

*****

A)& Байтұрсынов.

B) Аманжолов.

C) Сайрамбаев.

D) Балақаев.

E) Әмір.

Көмекші есім арқылы жасалған бастауышы бар сөйлемді көрсетіңіз:

A) Жуан қара Рақымды көргенде, қуанып кетті.

B) Аудандық оқу бөлімі жұмысқа қызу кірісті.

C) Асық ойнаған азар.

D) Өнерлі өрге жүзер.

E)& Үйдің іші жым-жырт.

*****

A) Оқушылар сабаққа келді.

B) Асан мен Үсен бара жатыр.

C) Тоны жаман тоңар.

D) Еріншектің ертеңі бітпес.

E)& Ауылға үш салт атты келді.

*****

Үйірлі бастауышы бар сөйлемді табыңыз:

B) Асан мен Үсен бара жатты.

C)& Тоны жаман тоңар.

D) Еріншектің ертеңі бітпес.

E) Үйдің іші аза-қазан.

*****

A)& Абай күрсініп қояды.

B) Бұйралау, ұзын, сары сақалы бар сұлу адам екен.

C) Сен әдептісің.

D) Күлгенде – күнмін.

E) Әуелі үйге екі жігіт кірді.

*****

Құрама баяндауышы бар сөйлем қайсы:

B)& Бұйралау, ұзын, сары сақалы бар сұлу адам екен.

C) Сен әдептісің.

D) Күлгенде – күнмін.

E) Әуелі үйге екі жігіт кірді.

*****

A) Зат есім.

B)& Сын есім.

C) Есімше.

D) Есімдік.

E) Сан есім.

*****

”Шаң-шұң дауыстар естілді” сөйлемінде анықтауыш қай сөз табынан жасалған:

B) Сын есім.

C) Есімше.

D) Есімдік.

E) Сан есім.

*****

A) Омар ақсақал айтты.

B) Абай ақынның шығармаларын оқығанбыз.

C)& Біз, балалар, мұғалімге еліктейміз.

D) Ұзын бойлы кісі келді.

E) Батыр-ұшқыш екен.

*****

Жанама толықтауышы бар сөйлем:

B) Бесті бітірді.

C) Оқулықтарын алды.

D)& Достыққа достық қарыз.

E) Анасын сағынды.

*****

A)& Жақсыны көрмек үшін.

B) Беске бітірді.

C) Оқулықтарда жазылған.

D) Достыққа достық қарыз.

E) Анасына хат жазды.

*****

Мақсат пысықтауышы бар сөйлемді көрсетіңіз:

B) Мен таңертең келдім.

C) Ертемен жүріп кетті.

D) Үйге таң бозара келді.

E) Күлкісін тез жиды.

*****

A) Әдейі көшіп келді.

B) Мен таңертең келдім.

C) Ертемен жүріп кетті.

D) Үйге таң бозара келді.

E)& Жоғары-төмен қарай жүрді.

*****

“Өлмейтін атақ қалдырып…” сөйлемінің анықтауышы қандай сөз табынан жасалған:

B) Сын есім.

C)& Есімше.

D) Есімдік.

E) Сан есім.

*****

A)& Зат есім мен сын есімнен.

B) Сапалық сын есімдерден.

C) Есімшелерден.

D) Есімдік пен зат есімнен.

E) Сан есімдерден.

*****

Бірыңғай жанама толықтауышы бар сөйлемді табыңыз:

B)& Жұртқа өзінің ажарымен де, естелігімен де, тазалығымен де ұнайтын еді.

C) Асықпай, саспай сөйледі.

D) Жерге кілем, алаша төселді.

*****

A)& Орта бойлы, ақ құба жігіт еді.

B) Тау мен тасты су бұзады.

C) Асықпай, саспай сөйледі.

D) Жерге кілем, алаша төселді.

E) Көзі бір ашылып, бір жұмылады.

*****

Қой әке, қой, кейіме.

Ауылдың бәрін үркітіп,

Қайда барып бақ табам.

Берілген өлең шумағындағы жіктік жалғау қай үлгіде берілген:

A) Бірінші үлгі бойынша.

B) Екінші үлгі бойынша.

C) Үшінші үлгі бойынша.

D) Төртінші үлгі бойынша.

E)& Ықшамдалған форма үлгісі бойынша.

*****

A)& Түбір сөз, туынды сөз.

B) Біріккен, қысқарған, қосарланған сөз.

C) Түбір, түбірлес, біріккен сөз.

D) Қысқарған, біріккен, түбір сөз.

E) Түбір, туынды, біріккен, қосарланған, қысқарған сөз.

*****

Біл, білім, білгір, білгіш тұлғалары морфологиялық құрам жағынан қандай сөзге жатады:

B) Туынды түбір сөз.

C)& Түбірлес сөздер.

D) Негізгі түбір сөз.

E) Жалаң түбір сөз.

*****

A) Туынды, қысқарған, біріккен сөздер.

B)& Қосарланған, біріккен, қысқарған, құрама тіркестер.

C) Түбірлес және туынды сөздер.

D) Біріккен, түбірлес, құрама сөздер.

E) Туынды, түбірлес, қысқарған, біріккен, қосарланған сөздер.

*****

Көнерген негізді (өлі түбірлі) сөз қай қатарда берілген:

B) Тұз, тұзды, тұзсыз.

C) Қара, қаралау, қап-қара.

D)& Момын, момақан, момаш.

E) Бір, біреу, бірінші.

*****

A)& Түбірлес сөздер.

B) Негізгі түбір сөз.

C) Түбір сөз.

D) Көнеленген түбір сөз.

E) Туынды сөз.

*****

Грамматикалану тәсілімен жасалынған күрделі сөзді тап:

B) Қас пен көздің арасында.

C) Түнеугүні, түрегел.

D) Темір жол, асық жілік.

E)& Қара торы, ата-ана.

*****

A)& Тауым қайтты, міз бақпау.

B) Он екі, отыз алты, жүз елу төрт.

C) Ауызба-ауыз, жақсы-жаман, тау-тау.

D) Құрмет ет, жәрдем қыл, қанағат ет.

E) Ақ сұр, ақ сары, қара торы.

*****

Фонетикалық фактор нәтижесінен пайда болған

A) Екі мың, ән сал.

B) Жақсы-жаман, үй-күй, көзбе-көз.

C)& Биыл, әкел, сөйт, әкет.

D) Ат үсті қарау, таяқ тастам жер.

E) Үй іші, қора маңы, күш сал.

*****

Кіріккен күрделі сөзді көрсет:

B) Орынбасар.

C) Қаламсап.

D)& Қарлығаш.

E) Оттегі.

*****

A) Үлкен-үлкен, бес-он, туған-өскен.

B) Өзді-өзі, үй-үйге, алды-арты.

C)& Айтып-айтып, ұсақ-ұсақ, бара-бара.

D) Таудай-таудай, ойнап-күліп, ертелі-кешкі.

E) Мая-мая, ата-ана, үлкен-кіші.

*****

Қосарлама қос сөздің қатарын көрсет:

B) Ұсақ-ұсақ, көре-көре, жүре-жүре.

C) Аума-төкпе, жатса-тұрса, сөйлей-сөйлей.

D) Қора-қора, бес-он, ұша-ұша.

E) Алпыс-жетпіс, қаша-қаша, тарта-тарта.

*****

A) Іс-міс, ат-мат, жүгіре-жүгіре, тау-тау.

B)& Сап-сары, кіп-кішкене, теп-тегіс.

C) Қап-қара, бір-екі, асты-үсті, үсті-үстіне.

D) Жап-жасыл, қып-қызыл, сатыр-гүтір, екі-үш.

E) Көзбе-көз, тап-тастай, қалт-құлт, ауызба-ауыз.

*****

Мағыналары антонимдес қосарлама қос сөздер тізбегін тап:

B) Арыған-толған, өкіріп-бақырып.

C) Алыс-жақын, шаршап-шалдығып.

D) Ата-ана, жата-жастана, мінез-құлық.

E)& Оңды-солды, аштылы-тоқтылы.

*****

A) Егінші, шөбере, құм, орман.

B) Нағашы, ақыл, ойын, күлкі.

C)& Кісі, келіншек, қалыңдық, әже.

D) Әнші, еңбекқор, жүзім, шыбын.

E) Нағашы, құдаша, қымыз, терезе.

*****

Ғаламзат зат есімдері тізбегін көрсет:

B)& Жылқы, жолбарыс, боран, аяз.

C) Қуаныш, дәрігер, мырза.

D) Мұғалім, білім, мектеп.

E) Домбырашы, күйші, немере.

*****

A) Кісі, бала, шай, айран.

B) Түтін, тұман, әке, мектеп.

C) Ақыл, қайрат, тау, көл.

D)& Жел, құйын, жаңбыр.

E) Жусан, тозаң, шаш, қалам.

*****

Эмоциялы-экспрессивтік реңді есімдер тізбегі

A) Еріншек, балақай, бөпе.

B) Кітапша, өгізше, құлыншақ.

C) Балапан, төбешік, күшік, ағатай.

D) Жомарт, мырза, күйші, қалқаш.

E)& Апатай, әкетай, сәулеш, бөпем.

*****

Дұрыс берілген көмекші есімдер тізбегін көрсет:

B) Отыр, тұр, жатыр, жүр.

C) Жорта, қасақана, ілгері, жоғарғы.

D) Дәл, нағыз, тым, тіпті.

E) Төтенше, ерекше, орасан, аса.

*****

A) Бәйшешек, қолбасы.

B) Жауын-шашын, бала-шаға.

C)& Күн тәртібі, қоғамдық еңбек.

D) Балалар бақшасы, қайнаға.

E) Ақыл-айла, әл-қуат, бәйтерек.

*****

Есімдерден зат есім тудыратын өнімді жұрнақ қатарын тап:

B) –шы,-ші;-дақ,-дек,-тақ,тек.

C) -шылық,-шілік;-хана,-стан.

D) -кент,-паң;-лық,-лік.

E) -дық,-дік,-тық,тік;-паз,-қор.

*****

A) –мыс,-міс;-ма,-ме,-ба,-бе.

B)& –ман, -мен, -бан, -бен.

C) –сын,-сін;-ынды,-інді;-нды, -нді.

D) –қы,-кі,-ғы,-гі.

E) –ыс,-іс,-с.

*****

Зат есімнен болған баяндауышты тап:

B) Түйелердің жанында көгендеуде қозылар жүр.

C)& Біздің үйде әкем, шешем, Бағила,Ұлтуған мен-бес жанбыз.

D) Әбдрахман хатты ашып оқыды.

E) Біздің болысқа қаладан өкіл келді.

*****

A) Ғаламзат.

B)& Адамзат.

C) Жалқы есімдер.

D) Біріккен ғаламзат есімдер.

E) Жіктелмейді.

*****

Изафеттік тіркестерден лексикаланған зат есімдер тізбегін көрсет:

B) Балқаш қаласы,үлкен жол,ұзақ ғұмыр.

C) Әке-шеше,белбау,қарлығаш.

D) Темір жол,таулы жер,сусыз өлке.

E) Қара торғай,терең сай,бесінші адам.

*****

A) Сары,ұзын сары,таулы.

B) Сулы. ақшыл,жаман.

C) Кіші,өткір,шоқпардай.

D)& Ауыр,жеңіл,үлкен,көк.

E) Қызыл,қызылырақ,жайлы,орманды.

*****

Дұрыс берілген қатыстық сын есімдер қатарын көрсет:

B)& Өткір,балалы,шоқпардай.

C) Қысқы,ұзын,биік,аласа.

D) Нашар,тәуір,жақсы.

E) Тәтті,ащы,тұщы,дәмсіз.

*****

A) Ұшқыр,ақ,үлкен,ойшыл,толық.

B)& Тұнық,суық,сирек,сергек, тілік.

C) Қап-қара,сұршабиік,пәс,төмен.

D) Өте ұзақ,тым аласа,ірі,тік.

E) Жұқа,кіші,көк,сұр.

*****

Есімдерден сын есім жасалған қатарды көрсет:

B) Жалпақ,бұрқақ,еңкек,жалтақ.

C) Жылауық,сыбырлауық, жатыңқы.

D) Қызғаншақ,мақтаншақ,тапқыш.

E)& Даусыз,көліксіз,білімсіз,таулы-тасты.

*****

A) Ақшыл,ойлы,құмсыз,жақсы.

B) Саяси,білімсіз,жағымсыз,кәсіпқой.

C)& Қашық,кесек,толық,бітік,дөңгелек.

D) Серіктес,іргелес,жолдастық,өлердей.

E) Судай,икемді,инабатты

*****

Синтаксистік тәсіл арқылы жасалған сын есімді көрсет:

B) Таулы,орманды,тұзсыз.

C) Ашық,ащы,тұщы,көлді.

D) Ұзын,қысқа,биік,аласа.

E)& Қара қоңыр,алқала кер,торы ала.

*****

A) тану.

C) ұқсастыру.

D) қол жеткіу.

E)& прагматикалық.

*****

Тілтанудағы антропоцентристік бағыттың бастауын көрсетіңіз:

B) еліктеу.

C) эмоция.

D) тілдегі объективтілік.

E)& тілдегі субъективтілік.

*****

A) паралингвистика.

B) дискриптивті лингвистика.

C)& математикалық лингвистика.

D) этнолингвистика.

E) психолингвистика.

*****

Сөйлеу тілін, тілдік жүйедегі мәтіндерді зерттеуде статистикалық әдістерді қолдану -

B) статистикалық лингвистика.

C) математикалық лингвистика.

D) лингвостатистика.

E) психолингвистика.

*****

A) Пиджин ІІ.

B) Франк лингвасы.

C)& Креоль тілі.

D) Койне.

E) Буындық тіл.

*****

Этнолингвистика тілдік процесті қандай ұғымдарымен ұштастыра зерттейді:

B) адам, психика, тіл.

C)& мәдениет, тұрмыстық болмыс, адам, тіл.

D) адам және табиғат.

E) адам және болмыс.

*****

A) Г.Шумахер.

B) К.Фосслер.

C) Ф.Бопп.

D) Л.Вайсбергер

E)& И.Г. Бердер.

*****

Тілді адаммен және оны қоршаған орта, дәстүр мен мәдениет ұғымдарымен ұштастыра зерттейтін лингвистиканың қай саласы:

B) әлеуметтік лингвистика.

C) психолингвистика.

D)& этнолингвистика.

E) когнитивті лингвистика.

*****

A) лингвомәдениеттану.

B) мәдениеттану.

C)& аударма теориясы.

D) дүниетану.

E) психолингвистика.

*****

«Когнитивті грамматика» терминін алғаш қолданған кім:

B)& 1975 ж. Дж. Лакофф және Г. Томпсон.

C) 1971 ж. Ч. Филлмор.

D) 1978 ж. П. Кэй.

E) 1972 ж. Л. Талми.

*****

A) Дж. Кесс.

B) А. Залевская.

C) В. Шабес.

D)& Э. Сэпир.

E) О. Ахманова.

*****

Этнопсихолингвистика нені оқытады:

B) жеке адам және оның іс-әрекеті туралы ғылым.

C) жан құбылыстарын ғылыми тұрғыдан түсіну.

D) дүниежүзі елдерінің мәдениетін оқыту.

E)& тілдегі ұлттық ойлау қабілеттілігін оқытады.

*****

A) психологияның зерттеу әдісі.

B)& фондық білімнің когнитивті-семантикалық координатасы.

C) үздіксіз даму.

D) өзгеру.

E) оқиға элементі.

*****

Тіл теориясына “психологиялық субъект”, “психологиялық предикат” деген ұғымдарды енгізген ғалым:

B) В.П.Белянин.

C) А.Потебня.

D) Ч.Осгуд.

E)& Штейнталь.

*****

A) жалған этимология.

B) психикалық ерекшеліктер.

C) қостілділік.

D)& баламасыз лексика.

E) тілдің әлемдік көрінісі.

*****

Этникалық қостілділік қандай факторға байланысты