Бақылау: 1. Фармакокинетикалық және (А) фармакодинамикалық әсерлесу (Б)

а. фармакологиялық эффекттің үдеуі;

б. фармакологиялық эффекттің әлсіреуі;

в. кері әсерлердің дамуы ;

г. кері әсерлерді алдын-алу;

д. дәрілік заттардың әсер ету механизмі;

е. дәрілік заттардың ингибирленген немесе потенцирленген әсер ету механизмі.

2. Фармакокинетикалық (А) және фармакодинамикалық (Б) әсерлесу мынадай жағдайға алып келеді:

а. физико-химиялық реакциялардың өзгеруі;

б. қан сарысуындағы ақуыз құрамының көбеюі;

в. рецепторларға сезімталдықтың өзгеруі;

г. дәрілік заттардың биотрансформациясы;

д. бауыр және бүйрек қызметінің төмендеуі;

е. қанның формалық элементтерімен байланысуының бұзылуы;

ж. гематоэнцефалды барьерден (ГЭБ) өту жылдамдығы мен дәрежесінің өзгеруі;

з. дәрілік заттардың шығарылуы мен өзгеруі, белокпен байланысуының өзгеруі;

к. ұлпалардың сезімталдығының өзгеруі.

а. Строфантин және мисклерон.

б. Дигитоксин және мисклерон.

в. Неодикумарин және бутадиен.

г. Нифедепин және гидрохлортиазид.

4. Хинидина мен дигоксиннің комбинациясында көп жағдайда гликозидті интоксикация болатыны белгілі. Ол немен байланысты?

А. Фармакодинамикалық әсерлесу:

а. синергизм;

б. дигоксиннің потенцирленген әсері;

в. хинидиннің аддитивті әсері.

а. сіңірілуі;

б. таралуы;

в. биотрансформациясы;

г. ақуызбен байланысу;

д. бүйрекпен шығарылу.

1. Хелатты құрылымдардың түзелуі.

2. Ішек моторикасының жылдамдауы.

Б. Биотрансформацияның үдеуі;

а. Сенаде.

б. Фестал.

в. Темір препараттары.

г. Фенобарбитал.

д. Микроэлементтермен кешенді витаминді препараттар.

е. Кодеин.

ж. Иондыалмасу смолдары.
Тәжірибелік сабақ №4

Тақырыбы: Дәрілердің жанама әсері, оларды анықтау, алдын-алу және коррекциялау әдістері. Науқастарда даму мүмкін жанама эффектілерді болжау әдістері және пайда болуы мүмкін механизмдері. Дәрілер, жанама әсерлерінің әртүрлі факторларға байланыстылығы.

Мақсаты: ең тиімді және қауіпсіз дәрілерді таңдау әдістемесін немесе дәрілердің фармакодинамикасын және фармакокинети-касын, фармакогенетикасын, фармакоэкономикасын, бір-бірімен әсерлесу білімін ескере отырып, олардың қиыстырылуын жағымсыз дәрілік реакцияларын, дәлелді пән принциптерін үйрету.

Оқыту мақсаты:

• 
  Фармакотерапиямен клиникалық фармакологияның жалпы принциптерін үйрету;
  
• 
  Дәрілердің фармакокинетикалық параметрлерін бағалауды үйрету;
  
• 
  Дәрілердің фармакодинамикалық эффектілерінің әдістемесін үйрету;
  
• 
  Дәрілердің фармакокинетикасымен фармакодинамикасының бір-бірімен қарым-қатынасымен бір-бірімен қамтылуын түсінуді үйрету;
  
• 
  Дәрілік препараттардың бір-бірімен болуы мүмкін әсерлесуін бағалауды үйрету;
  
• 
  Әр түрлі жас ерекшелігі топтарда (қарт, жас, бала және жасөспірім жас), сонымен бірге жүкті әйелдерде қолданатын дәрілердің фармакокинетикасын және фармакодинамикасын бағалауды үйрету.
  

1. Науқастардағы жанама эффектілердің клиникалық түрлері: фармакодинамикалық, уытты, аллергиялық, генетикалық, дәріге тәуелділік, т.б.

2. Дамуы мүмкін жанама әсерлерді болжамдау әдістері және даму механизмдері.

3. Дәрілер жанама әсерлерінің енгізу ерекшелігіне, дозаға, оларды қолдану курсының ұзақтығына дәрілер жанама әсерлерінің байланыстығы.

1. Орманов Н.Ж., Орманова Л.Н.Фармакотерапия 1 и 2 том. Шымкент,2012 г.

2. Орманов Н.Ж., Егизбаев М.К. Фармакотерапия в кардиологии, Шымкент, 2012г.

3. Орманов Н.Ж., Садырханова Г.Ж., Орманова Л.Н., Мусахова М.О., Фармакотерапия в пульмонологии, Шымкент, 2012г.

4. Орманов Н.Ж., Егизбаев М.К., Орманова Л.Н., Сарманова Н.М., Фармакотерапия в ревматологии, Шымкент, 2013г.

5. Орманов Н.Ж., Орманов Т.Н., Садырханова Г.Ж., Фармакотерапия болезней органов пищеварения, Шымкент, 2013г.

6. Гузева В.И., Михайлов И.Б. Фармакотерапия нервных болезней у взрослых и детей. – М. Медицина 2002.

7. Шток В. Фармакотерапия в неврологии. – М. Медицина, 2005.

8. Клиническая фармакология / Под ред. В.Г. Кукеса. – М.: Изд-во Моск. Мед. академия, 2008.

9. Клиническая фармакология . Национальное руководство + СД / под ред. Ю.Б. Белоусова, В.Г. Кукеса, В.И. Петрова, В.К. Лепахина, Л.Е. Зиганшиной. – М., «Геотар – Медиа», 2008.- 1000 с. Электронные ресурсы.

10. Клиническая фармакология. Консультант врача. Электронная информационно –образовательная система на СД.- М., «Геотар – Медиа», 2008.

11. Белоусов Ю.Б. Клиническая фармакология. – М.: Медицина, 2002.

12. Белоусов Ю.Б., с соавт Клиническая фармакология и фармакотерапия. – М.: Медицина, 2001.

Қосымша:

1. Орманов Н.Ж., Орманова Л.Н. Фармакология кесте мен сызбада, Шымкент,2011 жыл.

2. Орманов Т.Н. Дәрілердің өзара әсерлесуінің белсенділіктері,Шымкент, 2013 жыл.

3. Федюкович Н.И. Справочник по лекарственным препаратам. Минск, 2001.

4. Лепахин В.К. с соавт. Клиническая фармакология с международной номенклатурой лекарств. – М.: ГОЭТАР, 2002

5. Лоуренс Д.Р., Бенитт П.Н. Клиническая фармакология. – пер с англ. В 2-х т., М.: Медицина, 2002.

6. Середенин С.Б. Лекции по фармакогенетике. Учебное пособие. М., 2004.

7. Филипенко Н.Г., Поветкин С.В. Клиническая фармакология и фармакотерапия в таблицах, схемах и алгоритмах.- М., «Медицина», 2004-116 с.

8. Машковский М.Д. Лекарственные средства . пособие для врачей. М., 2005.

9. Крылова Ю.Ф. Взаимодействие лекарственных средств.М., 2005.

10. Волошин П.В., Тайцин В.И. Лечение сосудистых заболеваний головного и спинного мозга. – М., «МЕД-пресс-информ», 2005.

11. Дополнительное лекарственное обеспечение ( ДЛО) . Консультант врача. Электронно – информационная образовательная система для практикующих врачей на СД. Версия 2. – М., «Геотар – Медиа», 2007

12. Перевод с английского Левина О. Фармакотерапия в неврологии и психиатрии. М., 2007.

13. Левин О.С. Современные подходы к диагностике и лечению боли в спине. – Москва, 2008.

14. Клиническая фармакогенетика : уч. пособие / под ред. Н. П. Бочкова, В. Г. Кукеса – М, «Геотар-Медиа», 2007 – 248 с.

15. Ф.Леманн-Хокрн, А.Лудольф. Лечение заболеваний нервной системы. – Москва. МЕДпресс-информ. – М., 2004.

16. Штрибель Х.В. Терапия хронической боли. Практическое руководство. «ГЭО-ТАР - Медиа», 2006.

17. Эни С.Д., Койл Дж.Т. Фармакотерапия в неврологии и психиатрии. – М.: МИА, 2007.

18. Михайлов И.Б. Основы фармакотерапии детей и взрослых, руководство для врачей. М.: АСТ, СПб.: Сова, 2005.

19. Гудман Г., Гилман Г. Клдиническая фармакология по Гудману и Гилману. Перевод 10-го издания. – М.? «Практика», 2006г. – 1648с.

20. Клиническая фармакология / Под ред. В.Г.Кукеса, А.К. Стародубцева /- М.: Изд.дом «ГЭОТАР-МЕД», 2006.-640с.

21. Белоусов Ю.Б., Гуревич К.Г. Клиническая фармакокинетика. – М.: Изд.дом «ГЭОТАР-МЕД», 2005.-288с.

22. Мартынов А.И., Мухин Н.А. Внутренние болезни.- М.: ГЭОТАР-МЕДИА, 2005.

23. Мухин Н.А., Моисеев В.С. Пропедевтика внутренних болезней. – М.: ГЭОТАР-МЕДИА, 2004.

48 жастағы Р. деген науқас кеуде артының басып ауруымен, әсіресе физикалық күш түскенде үдеуімен, жүрегінің соғуының бұзылуының сезінуіне шағымдалды. 3 жыл бұрын миокард инфарктісін алған. Өкпеде физикулярлы тыныс алу. Жүрек тонусы тұйық, жүрек ұшында систолалық шу жиі экстрасистолалар. ЖЖЖ 102 мөнетіне, АҚ 100/60 мм рт ст. Бауыр үлкейген, ісіктер жоқ. ЭКГ: синусты тахикардия, миокардтың тыртықты өзгеруі, жиі қарыншалық экстросистолия. 160 мг/тәулік мөлшерінде обзидан, сустак-форте 1 таб. 3 рет тәулігіне, панангин, рибоксин тағайындалған.

а. Брадикардия.

б. Тахикардия.

в. Гипотония, бастың айналуы.

г. Жүрек айнуы, құсу, іштің ауруы.

д. Аяқта ісіктердің пайда болуы.

48 жастағы Б. Науқас 15 жыл бойы қант диабетімен ауырады. Сондықтан 70 ЕД/тәу. инсулин қабылдайды. Гликемияның деңгейі 7,5-8,6 ммоль/л. Соңғы кезде АҚ 170/90-180/100 мм рт.ст., көтерілуде, сол себепті дәрігер обзиданды 120 мг мөлшерінде тәулігіне тағайындады.

а. Комаға дейінгі гипергликемия.

б. Жүрек жетіспеушілігі..

в. Комаға дейінгі гипогликемия.

г. Ортостатикалық гипотензия.

Есеп № 3

37 жастағы В. науқас гормонға тәуелді бронхиалды демікпемен ауырады. Күніне 5 мг преднизолон, сальбутамол (ингаляция 2 доз аэро­зольды тәулігіне 4 рет), тағайындалды. Тырысу синдромның пайда болуына байланысты (бас-ми жарақаты) феноборбитал тағайындалды. 1 аптадан соң науқаста бронхиалды демікпесінің үдеуі дамыды. Бұл немен байланысты?

а. сальбутамол;

б. преднизолон.

Б. Фенобарбитал экскрецияны үдетті:

а. сальбутамол;

б. преднизолон.

B. Фенобарбитал экскрецияны баялатты:

а. сальбутамол;

б. преднизолон.

Г. Фенобарбитал биотрансформацияны баяулатты:

а. сальбутамол;

б. преднизолон.
Тәжірибелік сабақ №5

Тақырыбы: Науқастарда дәрілерді қолданудың қауіпсіздігімен тиімділігі бағалаудың жалпы принциптері. Дәрілерді қолданудың тиімділігімен қауіпсіздігін бағалаудың клиникалық аспапты әдістерінің мәні.

Мақсаты: ең тиімді және қауіпсіз дәрілерді таңдау әдістемесін немесе дәрілердің фармакодинамикасын және фармакокинети-касын, фармакогенетикасын, фармакоэкономикасын, бір-бірімен әсерлесу білімін ескере отырып, олардың қиыстырылуын жағымсыз дәрілік реакцияларын, дәлелді пән принциптерін үйрету.

Оқыту мақсаты:

• 
  Фармакотерапиямен клиникалық фармакологияның жалпы принциптерін үйрету;
  
• 
  Дәрілердің фармакокинетикалық параметрлерін бағалауды үйрету;
  
• 
  Дәрілердің фармакодинамикалық эффектілерінің әдістемесін үйрету;
  
• 
  Дәрілердің фармакокинетикасымен фармакодинамикасының бір-бірімен қарым-қатынасымен бір-бірімен қамтылуын түсінуді үйрету;
  
• 
  Дәрілік препараттардың бір-бірімен болуы мүмкін әсерлесуін бағалауды үйрету;
  
• 
  Әр түрлі жас ерекшелігі топтарда (қарт, жас, бала және жасөспірім жас), сонымен бірге жүкті әйелдерде қолданатын дәрілердің фармакокинетикасын және фармакодинамикасын бағалауды үйрету.
  

1.Әртүрлі бала жастағы топтарда, ағзаның физиологиялық қартаю жағдайында фармакокинетикамен фармакодинамика ерекшеліктері.

2. Клиникалық фармакологияның жасты аспектілері. Балалар және қарт жас адамдарда қолданылатын дәрілердің тиімділігі мен қауіпсіздігін бағалау, дозалаудың режимі мен таңдау ерекшеліктері.

Оқыту әдістері: ауызша сұрау, ситуациялық есептерді шешу, ағымдық бақылау.

Әдебиеттер:

Әдебиет:

Негізгі:

1. Орманов Н.Ж., Орманова Л.Н.Фармакотерапия 1 и 2 том. Шымкент,2012 г.

2. Орманов Н.Ж., Егизбаев М.К. Фармакотерапия в кардиологии, Шымкент, 2012г.

3. Орманов Н.Ж., Садырханова Г.Ж., Орманова Л.Н., Мусахова М.О., Фармакотерапия в пульмонологии, Шымкент, 2012г.

4. Орманов Н.Ж., Егизбаев М.К., Орманова Л.Н., Сарманова Н.М., Фармакотерапия в ревматологии, Шымкент, 2013г.

5. Орманов Н.Ж., Орманов Т.Н., Садырханова Г.Ж., Фармакотерапия болезней органов пищеварения, Шымкент, 2013г.

6. Гузева В.И., Михайлов И.Б. Фармакотерапия нервных болезней у взрослых и детей. – М. Медицина 2002.

7. Шток В. Фармакотерапия в неврологии. – М. Медицина, 2005.

8. Клиническая фармакология / Под ред. В.Г. Кукеса. – М.: Изд-во Моск. Мед. академия, 2008.

9. Клиническая фармакология . Национальное руководство + СД / под ред. Ю.Б. Белоусова, В.Г. Кукеса, В.И. Петрова, В.К. Лепахина, Л.Е. Зиганшиной. – М., «Геотар – Медиа», 2008.- 1000 с. Электронные ресурсы.

10. Клиническая фармакология. Консультант врача. Электронная информационно –образовательная система на СД.- М., «Геотар – Медиа», 2008.

11. Белоусов Ю.Б. Клиническая фармакология. – М.: Медицина, 2002.

12. Белоусов Ю.Б., с соавт Клиническая фармакология и фармакотерапия. – М.: Медицина, 2001.

Қосымша:

1. Орманов Н.Ж., Орманова Л.Н. Фармакология кесте мен сызбада, Шымкент,2011 жыл.

2. Орманов Т.Н. Дәрілердің өзара әсерлесуінің белсенділіктері,Шымкент, 2013 жыл.

3. Федюкович Н.И. Справочник по лекарственным препаратам. Минск, 2001.

4. Лепахин В.К. с соавт. Клиническая фармакология с международной номенклатурой лекарств. – М.: ГОЭТАР, 2002

5. Лоуренс Д.Р., Бенитт П.Н. Клиническая фармакология. – пер с англ. В 2-х т., М.: Медицина, 2002.

6. Середенин С.Б. Лекции по фармакогенетике. Учебное пособие. М., 2004.

7. Филипенко Н.Г., Поветкин С.В. Клиническая фармакология и фармакотерапия в таблицах, схемах и алгоритмах.- М., «Медицина», 2004-116 с.

8. Машковский М.Д. Лекарственные средства . пособие для врачей. М., 2005.

9. Крылова Ю.Ф. Взаимодействие лекарственных средств.М., 2005.

10. Волошин П.В., Тайцин В.И. Лечение сосудистых заболеваний головного и спинного мозга. – М., «МЕД-пресс-информ», 2005.

11. Дополнительное лекарственное обеспечение ( ДЛО) . Консультант врача. Электронно – информационная образовательная система для практикующих врачей на СД. Версия 2. – М., «Геотар – Медиа», 2007

12. Перевод с английского Левина О. Фармакотерапия в неврологии и психиатрии. М., 2007.

13. Левин О.С. Современные подходы к диагностике и лечению боли в спине. – Москва, 2008.

14. Клиническая фармакогенетика : уч. пособие / под ред. Н. П. Бочкова, В. Г. Кукеса – М, «Геотар-Медиа», 2007 – 248 с.

15. Ф.Леманн-Хокрн, А.Лудольф. Лечение заболеваний нервной системы. – Москва. МЕДпресс-информ. – М., 2004.

16. Штрибель Х.В. Терапия хронической боли. Практическое руководство. «ГЭО-ТАР - Медиа», 2006.

17. Эни С.Д., Койл Дж.Т. Фармакотерапия в неврологии и психиатрии. – М.: МИА, 2007.

18. Михайлов И.Б. Основы фармакотерапии детей и взрослых, руководство для врачей. М.: АСТ, СПб.: Сова, 2005.

19. Гудман Г., Гилман Г. Клдиническая фармакология по Гудману и Гилману. Перевод 10-го издания. – М.? «Практика», 2006г. – 1648с.

20. Клиническая фармакология / Под ред. В.Г.Кукеса, А.К. Стародубцева /- М.: Изд.дом «ГЭОТАР-МЕД», 2006.-640с.

21. Белоусов Ю.Б., Гуревич К.Г. Клиническая фармакокинетика. – М.: Изд.дом «ГЭОТАР-МЕД», 2005.-288с.

22. Мартынов А.И., Мухин Н.А. Внутренние болезни.- М.: ГЭОТАР-МЕДИА, 2005.

23. Мухин Н.А., Моисеев В.С. Пропедевтика внутренних болезней. – М.: ГЭОТАР-МЕДИА, 2004.

1. 
   Карбамазепин - тырысуға қарсы құрал
   
2. 
   Хлорпропамид - диабетке қарсы құрал
   
3. 
   Дигоксин - жүрек гликозиді
   
4. 
   Флюразепам - ұйықтататын құрал
   
5. 
   Нитразепам - ұйықтататын құрал
   
6. 
   Фуросемид - неееп айдайтын құрал (несепті ұстамау, түнде несептің көп бөлінуі, ұйқысыздық)
   
7. 
   Галоперидол - антипсихотикалық құрал
   
8. 
   Леводопа - паркинсонизмге қарсы құрал
   
9. 
   Тироксин - қалқанша безінің гормондық препараты
   
10. 
    Д витамині - майда еритін витаминдік препарат
    
11. 
    Варфарин - антикоагулянт
    

1. 
   Каптоприл антигипертензивті кұрал - ұйқышылдық, депрессия
   
2. 
   Клофелин - антигипертензивті құрал - тілдің жараларының зақымдануы.
   
3. 
   Анаприлин - В-адреноблокатор - ауыр диарея, галлюцинациялар, терінің зақымданулары.
   
4. 
   Новокаинамид -- антиаритмиялық құрал - перифериялық нейропатия
   
5. 
   Ритмилен - антиаритмиялық құрал - несептің жиналуы
   
6. 
   Теофиллин - миотропты спазмолитик - несептің жиналуы
   
7. 
   Папаверин - бауырдың зақымдануы
   
8. 
   Циклодол – паркинсонизмге қарсы құрал - есту және көру галлюцинациялар.
   
9. 
   Этаприн қышқылы - несеп айдайтын құрал
   
10. 
    Эстрогендер - сұйықтардың жиналуы, жүрек жетімсіздігі
    
11. 
    Изониазид - туберкулезге қарсы құрал-гепатоксикалық
    
12. 
    Циметадин – Н₂ гистаминоблокатор - диарея, психикалық бұзылыстар
    

1. 
   Барбитураттар - конфузды жағдайлар
   
2. 
   Оксодолин - диурездің жоғарлауы
   
3. 
   Гуанетидин – ортостатикалық гипотония
   
4. 
   Пентазоцин – белсенділігінің төмендеуі
   
5. 
   Резерпин - депрессия
   
6. 
   Стрептомицин - ототоксикалық әсер
   
7. 
   Тетрациклин - уремияның күшеюі, бүйрек қызметінің бұзылуы
   

Д_ер – ересектердің дозасы

М_бал – баланың салмағы