L = E + U Ендеше , жұмыс күшінің жиыны жұмысшы мен жұмыссыздар санының қосындысын береді . Жұмыссыздық деңгейі U / L тең болады . Жұмыссыздық деңгейін анықтайтын факторларға бар зейінді шоғырландыру
үшін , жұмыс күшінің мөлшері өзгермеген деп есептейміз жұмысқа орналасқандар қатарынан жұмыссыздарға және керісінше ауысуы 2 – ші сызбада көрсетілген . s – жұмысшылардың жұмыстан шығу деңгейінің көрсеткіші , яғни әр ай сайын жұмыс жоғалтқан жұмыс істейтіндер деңгейі , f – жұмысқа орналасу деңгейінің көрсеткіші , яғни әр ай сайын жұмыс табатын жұмыссыздар үлесі .
Егер жұмыссыздық деңгейі өзгермейтін болса , яғни еңбек нарығы тұрақты , онда жұмысқа жалданғандар саны жұмыстан шығарылғандар санына тең болуы керек . fU – жұмысқа жалданған адамдар саны , ал sE – жұмысын жоғалтқан адамдар саны және бұл екі шама тең болуы керек :
fU =sE
Бұл теңдеуді түрлендіру арқылы жұмыссыздықтың тұрақты деңгейін тадуымызға болады . E=L – U , яғни жұмыс істейтіндер саны жұмыс күшінің жиынтығынан жұмыссыздар санын азайтқанға тең . Бұл fU = s( 1 – U/L) екенін білдіреді . Теңдіктің екі жағын да L – ға бөлеміз , сонда :
f ( U/L ) = s ( 1 + U/L ) шығады .
Теңдауді түрлендірсек ,
U/L = s/s + f
Бұл теңдеу U/L жұмыссыздық деңгейінің жұмысқа жалдану мен жұмыстан шығарылу деңгейлерінің көрсеткіштеріне тәуелді болатынын көрсетеді . Жұмыстан шығарылу деңгейі қаншалықты жоғары болса , жұмыссыздық та соншалықты жоғары . Жұмысқа жалдану деңгейі қаншалықты жоғары болса , жұмыссыздық деңгейі соншалықты төмен болады .
Мысал . Айталық , ай сайын 1 % жұмыс жоғалтсын дейік ( s = 0.01 ) ,
ал жұмыс істейтіндер қатарында болудың орташа кезеңі 100 ай немесе 8 жыл шамасында болады . шамамен 20 % жұмыссыздар ай сайын жұмыс табатын болсын ( f = 0.20 ) . Бұл жұмыссыз болудың орташа беңгейі 5 айға созылатынын білдіреді . Берілген нақты жағдайда жұмыссыздықтын тұрақты деңгейі
U/L = 0,01/( 0,01 + 0,20 ) =0,0476
Демек , берілген мысалда жұмыссыздық 5 % деңгейде болады .
Жұмыссыздықтың табиғи деңгейінің үлесі қарапайым , бірақ маңызды қорытынды шығады . Кез келген жұмыссыздықтың табиғи деңгейін төмендетуге негізделген экономикалық саясат не жұмыстан шығару деңгейінің төмендеуіне , не жұмысқа орналасу деңгейінің артуына себепші болуы керек . Осыған сәйкес көрсеткіштерге әсер ететін кез келген саясат жұмыссыздақтың табиғи деңгейін де ауыстырады .
Бұл үлгі жұмыссыздық деңгейінің көрсеткіші және жұмыстан шығару мен жұмысқа орналастыру деңгейлерінің көрсеткіштері арасындағы байланысты көрсетсе де , ол негізгі сұраққа жауап бермейді . Егер адам кез келген уақытта тез жұмыс табатын болса , жұмысқа олналасу деңгейі өте жоғары , ал жұмыссыздық деңгейі нөлге жақын болар еді . Жоғарыда келтірілген жұмыссыздық деңгейі жұмыс іздеу үрдісі қандай да бір уақытта жалғасатынын болжайды . Келесі екі бөлімде жұмыссыздық орын алуының екі негізгі себебін қарастырамыз , олар: жұмыс іздестіру проблемалары мен жалақының қатаңдығы .
Жұмысы барлар қатарынан жұмыссыздар қатарына ауысу және
керісінше . Белгілі уақыт аралығында жұмыс істейтін адамдар
бөлігі ( s ) өзінің жұмыс орындарын жоғалтады , ал жұмыссыздар
бөлігі ( f ) жұмыс табады . Жұмысқа орналасу мен жұмыстан шығу
көрсеткіштері жұмыссыздық деңгейін анықтайды .
