Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті Пәннің оқу-әдістемелік кешені Басылым: Бесінші ЕҰУ Ф 703-08-15 Пәннің оқу-әдістемелік кешен. Бесінші басылым
63
семантикалық құбылмалылығына қарай бір мағыналы және көп мәнді
болып бөлінетіні белгілі. Осындағы көп мәнді одағайлардың түрлі
интонациямен, әуенмен айтылуы олардың мағыналық жағына да әсерін
тигізеді. Бұл орайда одағай сөздер құрамындағы ашық дауыстылар
ерекше қызмет атқарады.
Сөз табы ретінде сөйлем ішінде өз алдына жеке сөйлем мүшесі қызметін
атқармаса да, одағай сөздердің синтаксистік сипаты жағынан өзіне тән
ерекшеліктері бар. Олар: 1) лепті, сұраулы сөйлемдер түрінде жеке
қолданылуы; 2) негізгі сөйлемдермен қабаттаса қолданылуы. Сөйлем
мүшелеріне қатысына келсек, одағай сөздер көмекші етістіктермен
тіркескен жағдайда және заттанғанда белгілі бір сөйлем мүшесі
қызметін атқарады. Одағайлардың күрделі мүше қызметінде
жұмсалуында көмекші етістіктің маңызы зор.
Тұжырымдар: 1.Еліктеу сөздердің сөз табы ретінде танылуына семантикалық,
фонетика-морфологиялық және синтаксистік қызметі негіз болады.
2.Еліктеу сөздердің мағыналық құрамындағы өзгерістер құрамындағы
дауысты дыбыстардың айтылымдық-жасалымдық белгілеріне тікелей
байланысты.\
3.Синтаксистік тұрғыдан еліктеу сөздер зат есім, етістіктермен
грамматикалық байланысқа түседі.
4.Одағайлар – лексика-семантикалық және грамматикалық жағынан
ерекшеленетін сөз табының бірі.
5.Фонетикалық-интонациялық ерекшеліктер әсерінен одағайлардың
мағыналық жағынан өзгеруіне ықпалын тигізеді.
6.Одағайлардың сөйлем мүшесі қызметін атқаруы көмекші
етістіктермен тіркесуіне байланысты.
Бақылау сұрақтары: 1.Еліктеуіш сөздердің мағыналық топтары
