1-модуль. Тіл дыбыстары және оның зерттелуі, дыбыстық алмасулар Артикуляциялық жағынан салдыр дауыссыздардың бөлінуін анықта



бет1/2
Дата29.01.2018
өлшемі0,74 Mb.
#35756
  1   2
1-модуль. Тіл дыбыстары және оның зерттелуі, дыбыстық алмасулар
Артикуляциялық жағынан салдыр дауыссыздардың бөлінуін анықта.

A.Шұғыл, ызың

B.Эксплозив, лабиаль

C.Фрикатив, денталь

D.Денталь, альвеоляр

E.Фаригаль, фрикатив



Жіңішке дауыстылар қалай аталады?

A.Палаталь

B.Гуттураль

C.Дифтонг

D.Фарингаль

E.Лабиаль



Шұғыл дауыссыз дыбыстарды анықтаңыз.

A.п, б, т, д, қ, ғ, х, п

B.п, б, м, н, ң, ч

C.ц, ч, л, й, у

D. а, ә, і, ы, ұ, ү, е, о, ө

E. р,һ


Палаталь қандай ұғымды береді ?

A.Жіңішке дауыстылар

B.Дауысты дыбыстар

C.Жуан дауыстылар

D.Ашық дауыстылар

E.Қысаң дауыстылар



Диссимиляция ұғымының беретін мағынасын анықта.

A.Ұқсамау

B.Алмастыру

C.Ұқсау


D.Өзгеру

E.Үндесу


Тіл арты дыбыстарын анықта.
A.қ, ғ, к, г
B.с, т, д, ш

C.қ, ғ, н, с

D.ж, к,т, г

E.а, э, қ, г

Жұп дауыссыздарды анықта.

A.к-г, п-б, т-д

B.а-ә, о-ө, ы-і

C.с-т, д-в, қ-г

D.э-е, ү-ұ, и-ы

E.ш-с, ф-ц



Екі еріннің өзара жымдасуынан ерін дауыссыздары қалай аталады?

A.Билабиаль

B.Денталь

C.Лабиаль-денталь

D.Фарингаль

E.Эксплозив



Эпитеза қандай мағынаны береді?

A.Сөз соңында артық дыбыстың қосылып айтылуы

B.Сөз соңындағы ұяң дыбыстардың айтылуда қатаңдануы

C.Сөз алдынан басы артық дыбыстың қосылуы

D.Сөз ішінде екпін түспеген буынның көмескі айтылуы

E.Бір сөз ішінде ұқсас екі фонеманың біреуі айтылуда басқа дыбысқа өзгер



Екі дыбыстың бір дыбыстың бойына сіңісіп бірдейлесуі қалай аталады?

A.Конвергенция

B.Омоформалар

C.Аралас омонимдер

D.Амафондар

E.Омографтар



Жуан дауыстылар қалай аталады?

A.Гуттураль

B.Палаталь

C.Дифтонг

D.Денталь

E.Эксплозив



Екі еріннің өзара жымдасуынан ерін дауыссыздары қалай аталады?

A.Билабиаль

B.Денталь

C.Лабиаль-денталь

D.Фарингаль

E.Эксплозив



Дауысты дыбыстар жүйесі қалай аталады?

A.Вокализм

B.Аккомодация

C.Протеза

D.Консонантизм

E.Редукция



Диэрезаға берілген мысалды көрсет.

A.Честный - часнэй

B.Өкпе-өпке

C.Метр-метір

D.Стол-үстөл

E.Тепкі-текпі



Л.В.Щерба қандай мәселеге көңіл аударды?

A.Фонеманың реңктері

B.Синтагма ілімінің негізін салушы

C.Морфема ілімінің негізін салушы

D.Лексика ілімінің негізін салушы

E.Артикуляция ілімінің негізін салушы



Басқа тілден енген сөздердің фонетикалық жақтан игерілуіне берілген мысалды анықта.

A.Доға, сома,бөтелке, бәтеңке

B.Құс, қыс, бөтелке,

C.Зауыт, ізбес, даму

D.Теңге, сома, ақша, жаз

E.Айран, базар, қаз, қос



Сөйлеудің темпі дегеніміз не?

A.Сөйлеудің шапшаң немесе баяу болуы

B.Ең ірі фонетикалық бөлшек

C.Сөйлеудің үдемелілігі

D.Көтеріңкі дауыспен айтылу

E.Тактының буындарға жіктелуі



Редукцияға берілген мысалды анықтаңыз.

A.Орын-орны

B.Метр-сантиметр

C.Бақыт-бахт

D.Честный-чесный

E.Трамвай-тырамбай



Диссимиляциялық дыбыстық алмасуды көрсет.

A.Мола - молда

B.Халық - халқы

C.Газет - газета

D.Мағына - мағна

E.Тепкі - текпі



Дауыссыздар жұмсақ таңдайдың қалпына қарай қалай бөлінеді?

A.Ауыз жолды және мұрын жолды дауыссыздар

B.Ашық және қысаң дауыссыздар

C.Ауыз жолды және мұрын жолды, көмей дауыссыздары

D.Қос жолды, қуыс жолды дауыссыздар

E.Ауыз жолды және мұрын жолды, қуыс жолды дауыссыздар



Тіл ұшы дауыссыздары қалай аталады?

A.Альвеоляр

B.Эпитеза

C.Денталь

D.Диэреза

E.Префикс



Тіл дыбыстары нешеге бөлінеді?

A.2


B.6

C.4


D.5

E.3


Жақтың ашылу қалпына қарай дауыстылар қалай бөлінеді?

A.Ашық дауыстылар және қысаң дауыстылар

B.Еріндік дауыстылар және езулік дауыстылар

C.Палаталь дауыстылар және қысаң дауыстылар

D.Ашық дауыстылар және жіңішке дауыстылар

E.Жуан дауыстылар және жіңішке дауыстылар



Билабиаль термині қандай ұғымды білдіреді?

A.Астыңғы еріннің үстіңгі ерінге немесе үстіңгі тіске тиюінен жасалатын дыбыстар

B.Тілдің алдыңғы бөлігі активті қызмет атқарады

C.Тілдің ұшы күрек тіске тиюі арқылы жасалады

D.Дыбыстау мүшелері бір-біріне жуысады да, кілт ажырайды

E.Дұрыс жауабы жоқ



Ызың дауыссыздары терминмен қалай аталады?

A.Фрикатив

B.Апокопа

C.Метатеза

D.Билабиаль

E.Эксплозив



Қазақ халқы орыс графикасына негізделген жаңа алфавитті қай жылы қабылдады?

A.1940ж.


B.1942ж.

C.1950ж.


D.1943ж.

E.1945ж.



Консонантизм дегеніміз не?

A.Дауыссыз дыбыстар жүйесі

B.Түбір мен қосымшаның арасында дауыссыз дыбыстардың үндестігі

C.Дыбыстардың өзара тіркесуінде қалыптасқан заңдылық

D.Алдыңғы дыбыстың өзінен кейінгі дыбысты игеруі

E.Тіліміздегі дауысты дыбыстар жүйесі



Жуан дауысты дыбыстардың тобын анықта.

A.а, о, ы, ұ

B.ә, ө, ү, і

C.а, ұ, ө, е

D.б, в, г, д, ғ, ж, з

E.м, н, ң, р, й, у,



Гуттураль нені білдіреді?

A.Жуан дауыстылар

B.Жіңішке дауыстылар

C.Ашық дауыстылар

D.Қысаң дауыстылар

E.Эксплозив дыбыстар



Үнді дауыссыздарды тап.

A.р, л, м, у, н, ң

B.з,к, қ, л, м, н,

C.п, ф, к, қ, т, ш, с

D.а, о, ы, І, ә, у

E.и,й,к, қ, л, м, н,



Қазақ тілінде салдыр дауыссыздар артикуляциялық жолына қарай қалай бөлінеді?

A.Шұғыл, ызың

B.Эксплозив, лабиаль

C.Фрикатив, денталь

D.Денталь, альвеоляр

E.Фаригаль, фрикатив



«Палаталь» қай дауыстылардың терминдік атауы ?

A.Жіңішке дауыстылар

B.Ашық дауыстылар

C.Дифтонг дауыстылар

D.Жуан дауыстылар

E.Қысаң дауыстылар



Диссимиляциялық дыбыстық алмасуды көрсет.

A.Мола - молда

B.Халық - халқы

C.Газет - газета

D.Мағына - мағна

E.Тепкі - текпі



Ассимиляция, диссимиляция қандай құбылыстарға жатады?

A.Комбинаторлы өзгерістер

B.Дыбыстық өзгерістер

C.Спонтандық өзгерістер

D.Дыбыстық алмасулар

E.Тарихи алмасулар



Адамның құлағы бір секунд ішінде дірілдің нәтижесінде пайда болған қанша дыбысты естиді?

A.16- дан 20 000-ға дейінгі дыбысты

B.16- дан 25 000-ға дейінгі дыбысты

C.16- дан 20 000-ға дейінгі дыбысты

D.26-дан 20 000-ға дейінгі дыбысты

E.16- дан 25 000-ға дейінгі дыбысты



Жеке фонетика нені қарастырады?

A.Жеке бір тілдің дыбыстық құрамын

B.Сөз төркінін айқындауда тектік жіктемеге сүйену

C.Сөз төркінін туыстас тілдермен салыстыру арқылы түсіндіру

D.Сөз мағынасын ғылыми жолмен жүйелеу арқылы түсіндіру

E.Жеке бір тілдің сөздерін қараастыру



Бірінен кейін бірі рет-ретімен орналасқан әріптердің жиынтығы қалай аталады?

A.Алфавит

B.Концепт

C.Символика

D.Таңбалар

E.Фонемалар



Дыбысты қарастырудың неше аспектісі бар?

A.3

B.4

C.5

D.6

E.7

Қазақ тілі жөнінде жазылған П.М.Мелиоранскийдің еңбегін анықта.

A.Краткая грамматика казах-киргизского языка

B.Қазақ тілінің дыбыс жүйесі

C.Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер

D.Сөйлеудегі бірізділік

E.Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер



Дауыссыз дыбыстар жүйесі қалай атайды?

A.Вокализм

B.Коммуникация

C.Консонантизм

D.Корреляция

E.Артикуляция



Тырамбай, литір мысалдары қандай құбылысқа жатады?

A.Эпентеза

B.Метатеза

C.Протеза

D.Апокопа

E.Эпитеза



Эпентезаға берілген мысалды анықта.

A.Кереует

B.Кристалды

C.Өкпе


D.Махаббат

E.Тұрақты



Дифтонгтардың бір түрінің атауын көрсет.

A.Шынайы

B.Дұрыс

C.Ащық


D.Жабық

E.Дауысты



Редукцияланатын дыбыстар көбінесе қай дыбыстар?

A.Қысаң дауыстылар

B.Жуан дауыстылар

C.Тұйық дауыстылар

D.Жіңішке дауыстылар

E.Ашық дауыстылар



Дауысты дыбыстардың еріннің қатысына қарай жіктелетін түрлерін көрсетіңіз.

A.Еріндік, езулік

B.Қысаң, ашық

C.Үнді, ұяң

D.Жуан, жіңішке

E.Қатаң, ұяң



«Қазақ тілінің дыбыс жүйесі» еңбегінің авторы-

A.С.Мырзабеков

B.Қ.Жұбанов

C.Ж.Аралбаев

D.Б.Қалиев

E.Ә.Жүнісбеков



Фонема туралы ілімнің негізін салушы қай ғалым?

A.Бодуэн де Куртенэ

B.Н.Баскаков

C.Ж.Марузо

D.Н.Я.Марр

E.Д.Н.Ушаков



Мелодика дегеніміз не?

A.Дауыс ырғағының көтеріліп барып бәсеңдеуі немесе бәсеңдеп барып қайта көтерілуі

B.Сөздің қандай өзгерістерге түсуі

C.Дауыс ырғағының болмауы

D.Буындардың ерекше мәнге ие болуы

E.Дауыс ырғағының ерекше мәнге ие болуы



Фонема дегеніміз не?

A.Сөз мағынасы мен сөз тұлғасын ажырататын ең кішкене дыбыстық бірлік

B.Дыбыстардың таңбалануы

C.Сөйлеу дыбыстарының естілуі


D.Тілдің ішкі дыбыстық жүйесі

E.Тілдік қатынастардың ауызша және жазбаша түрі



Бодуэн де Куртенэ қай ілімнің негізін салды?

A.Фонема ілімінің

B.Таңба ілімінің

C.Лексика ұғымының

D.Семиотика ілімінің

E.Морфема ілімінің



А.Байтұрсыновты «Қазақ тілі емлесінің реформаторы» атаған ғалымды анықта.

A.М.Әуезов

B.К.Аханов

C.І.Кеңесбаев

D.Р.Сыздықова

E.Ә.Хайдар



Солтүстік түркі тілдерінің фонетикасы» еңбегінің авторы кім?

A.С.В. Радлов

B. В.И. Ильминский

C. А.П. Мелиоранский

D. Д.М. Терентьев

E.Е.А. Алектров



Сөз ішінде дыбыстардың орын алмастырып айтылуы қалай аталады?

A.Метатеза

B.Аккомодация

C.Протеза

D.Эпитеза

E.Редукция


Протеза дегеніміз не?


A.Сөз алдынан басы артық дыбыстың қосылып айтылуы

B.Сөз аралығына қосылып айтылатын дауысты дыбыс

C.Сөз соңында артық дыбыстың қосылуы

D.Сөз арасында қатар келген екі дауыстының түсірілуі

E.Сөз ішінде бір буынның түсіп қалуы

Конвергенция дегеніміз не?

A.Тілдің тарихи даму барысында әр түрлі екі фонеманың бір фонеманың бойына сіңісіп, ұласып кетуі

B.Басқа тілдің ықпалымен жасалып, тілімізге енген сөздер

C.Алдыңғы дыбыстың өзінен кейінгі дыбысты игеруі

D.Көп мағыналы морфема

E.Грамматикалық мағына берудің синтетикалық тәсілі



Апокопа дегеніміз не?

A.Кейбір сөздердің соңындағы дыбыстардың түсіп қалу құбылысы

B.Буындардың ерекше созылыңқы айтылуы

C.Морфемалардың өзара орын алмастыруы

D.Сөз арасына буындардың қыстырылуы

E.Екпіннің сөз мағынасын өзгерте алуы



Дыбысты қарастырудың неше аспектісі бар?

A.3


B.6

C.4


D.9

E.2


Сәйкестік немесе спонтандық алмасу дегеніміз не?

A.Кенет пайда болған өзгеріс

B.Cөзді бастан аяқ біркелкі әуезбен әуенді айту

C.Ассимиляция

D.Сөздің алдынан бір дыбыстың қосылуы

E.Сөздің соңынан бір дыбыстың қосылуы



Кейбір сөздердің соңындағы дыбыстардың түсіп қалу құбылысы терминмен қалай аталады?

A.Апокопа

B.Синкопа

C.Метатеза

D.Гаплология

E.Фонема


Көмей дауыссызын анықта.

A.Һ


B.Ч

C.Ж


D.Н

E.Б


Комбинаторлы реңк дегеніміз не?

A.Фонеманың көршілес келген әр түрлі фонемалардың тигізген әсерінен пайда болған реңкі

B.Әрі дифференциялаушы, әрі жалпылаушы қызметке ие фонема

C.Спонтандық реңкке қарама-қарсы құбылыс

D.Дауыс ырғағының ерекше мәнге ие болуы

E.Фонеманың көршілес келген әр түрлі фонемаларға өзгеруінен болатын реңкі



Түпкір – түкпір, қапқан – қақпан қай құбылысқа мысал бола алады ?

A.Метатеза

B.Палаталь

C.Элизия

D.Протеза

E.Эпентеза



Фразаның бір екпінге бағынған бөлшегі қалай аталады?

A.Такт


B.Фраза

C.Мелодика

D.Буын

E.Тоғысу


Бодуэн де Куртенэнің фонема туралы ілімін ары қарай дамытқан қай ғалым?

A.Л. Щерба

B.А.Кононов

C.А.Трубецкой

D.К.Аханов

E.А.Шлейхер



Дірілдің қандай түрлері бар екенін анықта.

A.Ритмикалы және ритмикалы емес діріл

B.Қатты және қатты емес діріл

C.Резонанстық және резонанстық емес діріл

D.Ритмикалы және резонанстық емес діріл

E.Барлық жауабы қате



Транскрипцияның ең негізгі қызметін анықта.

A.Сөздің дыбыстық немесе фонемалық құрамын дәлме-дәл көрсету

B.Жазбаша сөйлеу тілін қарастыру

C.Сөздің буын құрамын анықтау

D.Сөйлеу тілінің графикалық жағын қарастыру

E.Сөйлеу дыбыстарының физикалық жағын қарастыру



«Фонема, сөз, морфема, сөйлем» қандай таңбаға жатады?

A.Лингвистикалық

B.Сигнификативті

C.Фонемалық

D.Графикалық

E.Дыбыстық



Әрі дифференциялаушы, әрі жалпылаушы қызметке ие таңбалар-

A.Сөздер, сөз тіркестері, сөйлемдер

B.Сөздер, таңбалар

C.Сөйлем, байымдау

D.Сөз тіркестері,тұрақты тіркестер

E.Жауабы жоқ



Дауыссыздардың бір-біріне ықпал етіп өзара үндесуі қалай аталады?

A.Ассимиляция

B.Диффузия

C.Сингармонизм

D.Редукция

E.Вокализм



Лингвальдық сингармонизм дегеніміз не?

A.Тілдің қатысы жағынан үндесуі

B.Еріннің қатысы жағынан үндесуі

C.Жақтың қатысы жағынан үндесуі

D.Дауыссыз дыбыстардың үндесуі

E.Әр басқа дыбыстардың үндесуі



Морфемалардың бірыңғай жуан не жіңішке буынды болып және олардың аралығында қатар келген дыбыстардың біріне-бірі акустика-артикуляциялық жақтан бейімделіп, үйлесіп тұруы қалай аталады?

A.Сингармонизм құбылысы

B.Дыбыстардың өзара үндесуі

C.Дауыссыз дыбыстардың үндестігі.

D.Диссимиляция құбылысы

E.Алмасу заңдылығы



Риза-ырза, келемеж-келемеш, зәбір-жәбір қандай құбылысқа жатады?

A.Фонетикалық варианттар

B.Морфологиялық варианттар

C.Метафора құбылысы

D.Метонимия құбылысы

E.Жауабы жоқ



2-модуль. Тілдің фонетикалық жүйесі

Басқа буындардың ішінен бір буын өзінің құрамындағы дауыстың созылыңқы айтылуы арқылы ажыратылатын екпінді анықтаңыз.

A.Квантитативті

B.Лебізді

C.Динамикалық

D.Тоникалық

E.Тұрақты



Орфографиялық ұстанымдардың бірін табыңыз.

A.Морфологиялық, иероглиф ұстанымы

B.Субстантивтену ұстанымы

C.Таңба ұстанымы

D.Прономиналдану ұстанымы

E.Этимологиялық немесе орфоэпиялық ұстаным



Проклитика дегеніміз не?

A.Екпін түспеген сөз екпінді өз бойына тартқан сөздің алдында тұру

B.Екпін түспеген сөз екпінді өз бойына тартқан сөздің ортасында тұру

C.Екпін түспеген сөз екпінді өз бойына тартқан сөздің соңында тұру

D.Екпін түспеген сөз

E.Екпін түспеген сөз екпінді өз бойына тару



Көп буынды сөздерде екпін соңғы буынға түседі деген ғалым қайсысы?

A. В.Радлов

B.Н.Баскаков

C.Н.Кононов

D.К.Аханов

E.Ә.Хасенов



Н.Кононовтың екпінге қатысты көзқарасын анықта.

A.Көп буынды сөздерде негізгі екпін соңғы буынға түседі

B.Екпін қазақ тіліне тән емес

C.Екпіннің сөз мағынасына әсері жоқ

D.Дұрыс жауабы жоқ

E.Екпін түркі тілдеріне басқа тілдерден келген құбылыс



Қазақ тілінде екпін қабылдамайтын қосымшаларды көрсет.

A.–ма / -ме, -ба / -бе, па / -пе

B.-лар /-лер, -дар / -тар / -тер

C.-ға /-ге, - қа /- ке, - та / -те

D.-лық / -лік, - тық / -тік

E.-лар /-лер, - ма / -ме



Динамикалық екпін қай тілдерге тән?

A.Славян, түркі, герман тілдері

B.Қытай, монғол, француз тілдері

C.Славян, жапон, корей тілдері

D.Дұрыс жауабы жоқ

E.Тува, герман, тай тілдері



Ерін үндестігі бар сөз қайсысы?

A.Көлдерге

B.Тәжіктер

C.Сулар


D.Теңіздер

E.Мұхиттар



Қай тілде ерін үндестігі күшті?

A.Қырғыз


B.Татар

C.Қазақ


D.Өзбек

E.Түрік


Қазақ, қарақалпақ, ноғай, татар тілдерінде ерін үндестігі қалай ұшырасады?

A.Әлсіз


B.Күшті

C.Жиі


D.Жуан буын

E.Барлық жауабы қате



Буынға берілген дұрыс анықтаманы тап.

A.Буын – фонациялық ауаның кілт үзілуінен пайда болған жеке дыбыс немесе дыбыстар тобы

B.Буын – лексикалық немесе грамматикалық мағынасы бар сөз бөлшектері

C.Буын – өкпеден шыққан ауаның леппен айтылуы

D.Буын – сөздің белгілі бір мағыналы бөлшегі

E.Буын – сөздердің белгілі бір морфологиялық жікке бөлінуі



Орыс тіліндегі екпінге тән қасиетті анықта.

A.Екпіннің жылжымалы болуы

B.Екпіннің тұрақсыздығы

C.Екпіннің логикалық деп аталатындығы

D.Тұрақтылығы

E.Дұрыс жауабы жоқ



Регрессивті ассимиляцияға берілген мысалды көрсет.

A.Сөнбе, Жанпейіс

B.Күмістен, Гүлденге

C.Күмістен, таудан

D.Балалар, қалалар

E.Алып бер, сөзбен



Екпін түспейтін қосымшасы бар сөзді тап.

A.Оқушымыз

B.Оқушылар

C.Егіншілер

D.Мағыналары

E.Мүшеленуі



Морфологиялық немесе иероглиф қай ұстанымдардың түріне жатады?

A.Орфографиялық

B.Семантикалық

C.Иероглифтік

D.Этимологиялық

E.Фонетикалық



Егер тетелес келген екі дыбыстың бірі екіншісін дәл өзіндей етіп, бағындырса, ассимляцияның мұндай түрі қандай ассимляция деп аталады?

A.Толық ассимиляция

B.Игерусіз ассимляция

C.Қазақ


D.Жартылай ассимляция

E.Тетелес ассимляция



Тіл үндестігіне бағынбайтын қосымшаларды көрсет.

A.-Уар


B.-Лар

C.-Тық


D.-Лық

E.-Шылық


Тоникалық немесе музыкальды екпінге ие тілдер қайсысы?

A.Қытай, корей, дүнген, япон, серб, литва тілдері

B.Үндіеуропа тілдері

C.Дүнген, япон, серб, литва, эвенк тілдері

D.Қытай, бирма тілдері

E.Тунгус – маньчжур тілдері



Сөйлеудің үдемелілігі дегеніміз нені білдіреді?

A.Айтылудың күштілілігі немесе әлсіздігі

B.Айтылудың қарқындылығы

C.Айтылудың созылыңқығы

D.Айтылудың бәсеңдігі немесе тездігі

E.Дұрыс жауабы жоқ



Түркі тілдеріндегі диссимиляция құбылысын аффикстердегі қай дыбыстардан көруге болады?

A.Аффикстердегі л, н дыбыстарынан

B.Аффикстердегі с, ш дыбыстарынан

C.Аффикстердегі т, ц дыбыстарынан

D.Аффикстердегі ч, ш дыбыстарынан

E.Аффикстердегі т, д дыбыстарынан



Түркі тілдеріндегі метатеза құбылысына көбірек көңіл бөлген қай ғалым?

A.В.Радлов

B.В. Виноградов

C.Э.Севортян

D.Я.Марр

E.К.Аханов



Фразалық екпінге берілген мысалды анықта.

A.Ит – құс, ине - жіп

B.Мал, үй

C.Тас, жол-жора

D.Ай сайын, көз

E.Ес, он шақты



Квантативтік екпін дегеніміз не?

A.Басқа буындардың ішінен бір буын өзінің құрамындағы дауыстың созылыңқы айтылуы арқылы ажыратылуы

B.Сөйлеу дыбыстарының естілуі

C.Дыбыстардың өзара тіркесуінде қалыптасқан заңдылық

D.Қызмет бірлігі бойынша аталу

E.Дыбыстар аралығында қосылып айтылатын дауысты дыбыс



Сөнбе, Жанпейіс қандай құбылысқа мысал бола алады?

A.Регрессивті ассимиляцияға

B.Прогрессивті ассимиляцияға

C.Тоғыспалы ықпалға

D.Диссимиляцияға

E.Акомодацияға



Әдеби тілдегі айтылудың жалпыға бірдей ортақ, қалыптасқан бірыңғай нормалары жайындағы ережелер жиынтығы қалай аталады?

A.Орфоэпия

B.Орфография

C.Омограф

D.Омофон

E.Пароним



Тізе-дізе, балуан-палуан, зәбір-жәбір қандай құбылысқа жатады?

A.Фонетикалық варианттар

B.Морфологиялық варианттар

C.Метафора құбылысы

D.Метонимия құбылысы

E.Жауабы жоқ



Екпін түспеген сөз екпінді өз бойына тартқан сөздің алдында тұрса, қандай құбылысқа жатады?

A.Проклитика

B.Интонация

C.Екпін


D.Екпін түскен сөз

E.Ой екпіні



Н.Кононов көп буынды сөздердегі екпінге қатысты қандай пікір білдірді?

A.Көп буынды сөздерде екпін соңғы буынға түседі

B.Көп буынды сөздерге екпін түспейді

C.Көп буынды сөздерде екпін алғашқы буынға түседі

D.Көп буынды сөздерде екпін бірінші буынға түседі

E.Көп буынды сөздерде екпін дауысты дыбыстың біріне түседі



Қай тілде ерін үндестігі күшті?

A.Қырғыз


B.Татар

C.Қазақ


D.Өзбек

E.Түрік


Дұрыс жазу ережелерінің жиынтығын қалай атайды?

A.Орфография

B.Орфоэпия

C.Фразеография

D.Фразема

E.Синтагма



Көп буынды сөздерде негізгі екпін соңғы буынға түседі деген қай ғалым?

A.Н.Кононов

B.Ә.Болғанбаев

C.Э. Севортян

D.Дұрыс жауабы жоқ

E.А.Ысқақов



3-модуль.Тілдің лексикалық жүйесі

Синонимдік қатарды басқаша қалай айтамыз?

A.Синонимдік ұя

B.Омографтар

C.Каламбур

D.Омофондар

E.Доминант синоним



Сөздердің лексикалық мағыналарына классификация жасаған қай ғалым?

A.В.В. Виноградов

B.Ф. Фортунатов

C.Л.В. Щерба

D.Н. Гумбольд

E.Н. Кононов



Түркі тілдерінде сөз қай ұстаным бойынша құралады?

A.Аглютинативті

B.Фузиялық ұстаным

C.Флективті

D.Идеографиялық

E.Дыбыстық



Жұрт, халық, ел, халайық, әлеумет синонимдік қатарындағы доминант сөз қайсы?

A.Халық

B.Жұртшылық

C.Халайық

D.Әлеумет

E.Барлығы қате



Морфологиялық вариантқа берілген мысалды анықтаңыз.

A.Перифраз - перифраза

B.Ғылым - ілім

C.Үкімет - өкімет

D.Сарғай

E.Тізе – дізе



Сөйлемге тән белгілерге қайсысы жатады?

A.Предикативтілік

B.Сөздер, таңбалар

C.Сөйлем, байымдау

D.сөз тіркестері,тұрақты тіркестер

E.Жауабы жоқ



Тарихи тұрғыдан алғанда сөз мағыналары қалай бөлінеді?

A.Негізгі, туынды мағына

B.Еркін, тұрақты мағына

C.Аралас, тарихи мағына

D.Негізгі, ауыспалы мағына

E.Туынды, келтірінді мағына



Табу қандай ұғыммен тығыз байланысты?

A.Этнографиялық

B.Этнолингвистикалық

C.Лексикалық

D.Синонимдік

E.Синонимдік



Мифтік ескі наным бойынша атын тура айтуға тиым салынған сөздер тіл білімінде қалай аталады?

A.Табу


B.Синоним

C.Омоним


D.Термин

E.Антоним



Тіліміздегі дөрекі сөздерді сыпайы, жағымды сөздермен ауыстырып айтуды не дейміз?

A.Эвфемизм

B.Дисфемизм

C.Табу


D.Синоним

E.Астарлап айту



Әдепті сөзді дөрекі сөзбен жеткізу құбылысы тіл білімінде қалай аталады?

A.Дисфемизм

B.Эвфемизм

C.Табу


D.Синоним

E.Сөз қосып айту



Метафора тәсіліне берілген мысалды анықта.

A.Дүниенің кілті

B.Тілдің дамуы

C.Әлемдік тіл

D.Адамның аузы

E.Домбыраның ішегі



Лексикологияның грамматикамен байланысы қай тәсілдерден анық көрінеді?

A.Сөз тудыру

B.Ұғым мен мағынадан

C.Сөз түрлендіру

D.Форма мен табиғи байланыстан

E.Форма тудыру



Көнерген сөздер нешеге бөлінеді?

A.2


B.3

C.6


D.4

E.5


«Сөз – барлық фактілердің, барлық ойдың киімі» деген кімнің сөзі екенін анықта.

A.М.Горкий

B.Ә.Хасенов

C.Т.Қордабаев


D.К.Аханов

E.К.Маркс



Затты немесе құбылысты атайтын мағына қалай аталады?

A.Атауыш мағына

B.Тұрақты тіркестен туындайтын мағына

C.Негізгі мағына

D.Тура мағына

E.Ауыспалы мағына



Ономастика нені зерттейді?

A.Жалқы есімдерді

B.Сөздің аталу себебін

C.Сөздің мағынасын

D.Географиялық атауларды

E.Тұрақты сөз тіркесін



Плеоназм құбылысына берілген мысал қайсы?

A.Ежелгі, ескі дос

B.Ежелгі дәуір

C.Кірме сөз

D.Ескі киім

E.Жаңа дос



Тіліміздегі сөздердің тұтас жиынтығы қалай аталады?
A.Сөздік құрам

B.Сөз тіркесі

C.Сөз жүйесі

D.Сөз формалары

E.Сөздік қор



Сөз мағынасы өзгеруінің, оның жаңа мағынаға ие болуының неше себебі бар?

A.2


B.3

C.4


D.6

E.7


Орфоэпия сөзінің беретін мағынасын анықта.

A.Тура, дұрыс

B.Жазу, айту

C.Тура, түзу

D.Дұрыс, жақсы

E.Түзу, қате



Сөзге тән негізгі белгілердің бірін көрсет.

A.Даяр тұрған тұтас бірлік

B.Сөйлеу кезінде жасалады

C.Оған мағына тән емес

D.Барлық жауап қате

E.Тек қана зат есім сөз табына жатады



Тілдің қазіргі қалпы тұрғысынан сөз мағыналары қалай бөлінеді?

A.Тура мағына, келтірінді мағыналар

B.Диахрониялық, сипаттама мағыналар

C.Салыстырмалы, тура мағыналар

D.Негізгі, туынды мағыналар

E.Тарихи, туынды мағыналар



Сөздердің мағынасын зерттейтін лексиканың саласы қалай аталады?

A.Семасиология

B.Лексикография

C.Ономастика

D.Этимология

E.Фразеология



Қазірде басқаша аталатын заттар мен құбылыстардың бұрынғы көнерген атаулары не деп аталады?

A.Архаизмдер

B.Неологизмдер

C.Жаңа сөздер

D.Морфема

E.Тарихизмдер



Жаңа сөздер терминмен қалай аталады?

A.Неологизмдер

B.Полисемия

C.Перифраздар

D.Тарихизмдер

E.Метонимия



«Тігу ісінде қолданылатын құрал» деген мағынаны білдіретін «біз» деген сөздің шығу төркіні қай сөзге барып тіреледі?

A.Мүйіз


B.Жүзім

C.Сіз


D.Қимыл

E.Мейіз


Әдеби тіл дегеніміз не?

A.Нормаланған тіл

B.Сұрыпталмаған

C.Бейәдеби тіл

D.Жастар тілі

E.Диалектілері бар тіл



Терминдерге тән белгіні көрсет.

A.Дара мағыналы болу

B.Терминдерге бейнелілік тән

C.Орыс сөздерінің аздығы

D.Жаңа сөздердің перифраз түрінде келуі

E.Көп мағыналы болу



Омонимдердің жасалу жолдарының бірін анықта.

A.Сөз тудырудың лексика-семантикалық тәсілі

B.Омонимдердің сөзжасамдық тәсілі

C.Омонимдердің субстантивтік тәсілі

D.Омонимдердің конверциялық тәсілі

E.Омонимдердің конвергенциялық тәсілі



Сөздерді бір-бірінен ажыратып танудағы ең негізгі мағына қалай аталады?

A.Лексикалық мағына

B.Қосымшалар негізінде туындайтын мағына

C.Грамматикалық мағына

D.Жалғаулардың байланысы арқылы туындайтын мағына

E.Сөздердің тұрақты тұлғасы



Сөздік құрамдағы сөздер қолданылу жиілігіне қарай қалай бөлінеді?

A.Актив және пассив сөздер

B.Жаңа сөздер, бірқолданар сөздер

C.Термин сөздер, кәсіби сөздер

D.Көнерген сөздер, жаңа сөздер

E.Диалектизмдер, жаргон сөздер



Қазақ тілінің сөздік құрамындағы кірме сөздер негізінен қай тілдерден енген?

A.Араб, парсы, моңғол, орыс тілдерінен тілдері

B.Қыпшақ тілі, қарашай-балқар тілдері

C.Ноғай, татар, башқұрт тілдері

D.Қырғыз, қарақалпақ, түрікмен тілдері

E.Өзбек, тәжік, армян тілдері



Синонимдер дегеніміз не?

A.Дыбысталуы, айтылуы басқа, мағынасы жуық сөздер

B.Дыбысталуы бірдей сөздер

C.Тура мағына негізінде туындаған сөздер

D.Бірнеше сөздердің тіркесуінен туындаған сөздер

E.Мағынасы қарама-қарсы сөздер



Көңілде сәуле болмаса, ұйықтаған ойды кім түртер,- дегендегі «ұйықтаған ой» қандай қолданысқа жатады?

A.Метафора

B.Синекдоха

C.Перифраз

D.Метонимия

E.Теңеу


Метонимиялық қолданысты анықта.

A.Аяқтағы қымыз

B.Еңбекке баулы

C.Құс жоғары ұшты

D.Таулы жер

E.Терең қиял



Негізгі сөздік қордың басты белгілерін анықта.

A.Тұрақтылығы, сөз тудыруға ұйытқы болатындығы, жалпыхалықтық сипаты

B.Кірме сөздер негізінде, неологизмдер арқылы туындауы

C.Тіл байлығы, сөз тудыруға ұйытқы болатындығы

D.Кірме сөздердің қолданысы, байырғы төл сөздер

E.Көнерген сөздер, жалпыхалықтық сипаты



Синекдохалық қолданысты тап.

A.Бұлаңдап үкі тағынып, бұралып ән шырқап жүр.

B.Көпей жеңгемді сағынып жүрмін.

C.Ол Санияны ең алғаш көрген еді.

D.Екеуі бір таса жерге, қалың шөптің арасына барып жатты.

E.Біз түс ауа Семейден шыға, тартып кеттік.



Дисфемизмді тіркестерді анықта.

A.Нағыз салпы етектің өзі, қолынан боқ келмеу

B.Қолынан бәрі келеді, он саусағынан өнері тамған, қолы қысқа

C.Тырнақ астынан кір іздеу, қас пен көздің арасы

D.Шебердің қолынан шыққан, сегіз қырлы бір сырлы

E.Тонның ішкі бауындай, қас пен көздің арасында



Сөз мағынасының кеңеюін қалай түсінесің?

A.Бұрынғы мағынасының үстіне жаңа қосымша мағынаға ие болу

Сөздік құрамдағы барлық сөздердің мағынасының өзгеруі

B.Жаңа мағынаға ие болу

C.Тұрақты тіркестер негізінде туындаған мағынаға ие болу

D.Тұрақты тіркестер

E.Атауыштық мағынадағы сөздердің мағынасы

Екі мәндес сөз қатар келіп, алдыңғысы соңғысын анықтап, мағынасын күшейтетін сөздер қалай аталады?

A.Плеоназм

B.Фраза

C.Перифраза



D.Идиома

E.Метафора



Антонимдер болатын негізгі сөз таптары қайсысы?

A.Сын есім, зат есім, етістік, есімдік, үстеу

B.Есімдік, жалғаулық, септеулік

C.Сұрау есімдігі, демеуліктер

D.Одағай, шылау, зат есім, сан есім

E.Сын есім, зат есім, етістік, есімдік, одағай



Пассив сөздерге жататын қатарды анықта.

A.Термин сөздер, көнерген сөздер, тарихи сөздер, диалектизмдер

B.Неологизмдер, фразеологизмдер, метафоралық қолданыстар

C.Тар көлемде қолданылатын көнерген сөздер, неологизмдер

D.Тұрақты тіркестер, сөйлемшелер, оралымдар

E.Термин сөздер, көнерген сөздер, тарихи сөздер, жаңа сөздер



Кірме сөздер дегеніміз не?

A.Басқа тілдің ықпалымен жасалып, тілімізге енген сөздер

B.Сөздік қорымызды молайтатын сөздер

C.Тіліміздегі мағыналас сөздер

D.Тілімізде бұрыннан бар сөздер

E.Сөздік құрамда өзгеріске түскен сөздер



Ауыспалы мағынаның берілу жолдарын анықта.

A.Метонимия, метафора, синекдоха

B.Омоним, метонимия, идиома

C.Метафора, синекдоха, конверция

D.Антоним, эвфемизм, табу

E.Варваризм, дисфемизм, неологизм



Сөз варианттары дегеніміз не?

A.Сөздің лексикалық бірлігінде ешқандай өзгешелігі жоқ, морфемдік құрылымы ұқсас категория

B.Дыбыстардың алмасуы

C.Сөз алдынан басы артық дыбыстың қосылып айтылуы

D.Сөз мағынасының кеңеюі

E.Сөздің лексикалық грамматикалық мағыналарын білдіретін бөлшектері



Өздерің бір-бір тулақтарынды мініп –ақ шапқылып кетсеңдер ,- деген сөйлемдегі асты сызылған сөз қандай құбылысқа жатады?

A.Дисфемизм

B.Эвфемизм

C.Табу


D.Перифраз

E.Метафора



Сөз мағынасының кеңеюіне берілген мысалдарды белгілеңіз.

A.Айдар

B.Лазы

C.Ұшақ


D.Фон

E.Блок


Бүкіл лексикалық байлықтың ұйытқысы не?

А.Негізгі сөздік қор

В.Туынды сөздер

С.Сөздік құрам

D.Тілдің байлығы

Е.Кірме сөздер



Жүрек жалғау, жүрек жұтқан, жүрегінің түгі бар қандай тіркестерге жатады?

A.Фразеологиялық тұтастық

B.Фразеологиялық бірлік

C.Фразеологиялық сөйлемше

D.Фразеологиялық тізбек

E.Мақал-мәтелдер



Сөздің ұғыммен, сөйлемнің пайымдаумен байланысы қай ғылым салаларының байланысынан көрінеді?

A.Тіл білімінің логика ғылымымен байланысынан

B.Тіл білімінің психология ғылымымен байланысынан

C.Тілдік категориялар мен логикалық категориялардың байланысынан

D.Ойлаудың заңдары мен ой формаларының өзара байланысынан

E.Тіл білімінің философия ғылымымен байланысынан




4-модуль.Тілдің фразеологиялық жүйесі
Түркі тілдеріндегі әр түрлі фразеологизмдер В.В.Радловтың қай еңбегінде берілген?

A.Опыт словаря тюркских наречий

B.Англо-руский фразеологический словарь

C.Опыт тюркской фразеологий

D.Немецко-русский фразеологический словарь

E.Лингвистический словарь



Сөздің тұрақты сөз тіркестерінде көрінетін лексикалық мағынасы

A.Фразеологиялық байлаулы мағына

B.Туынды мағына

C.Номинативті мағына

D.Синтаксистік шартты мағына

E.Лексикалық мағына



Фразеологиялық оралымға тән белгіні анықта.

A.Даяр қалпында жұмсалу

B.Мағынасы түсініксіз

C.Қысқару

D.Еркін сөз

E.Қос сөз



Номинативті фразеологизмдерді анықта.

A.тоң мойын

B.ас иісімен тәтті

C.жақсы күй

D.сырдың суы

E.айтыпты-мыс


Фразеологиялық тізбекке берілген мысалды тап.

A.Асқар тау

B.Қол қусыру

C.Аузы-мұрны қисаймастан

D.Тілі қышу

E.Көрпеңе қарап көсіл



Фразеологизмнің қандай негізгі үш белгісі бар ?

A.Даяр қалпында жұмсалу белгісі, тіркес тиянақтылығы, мағына тұтастығы


B.Тіркесу мүмкіншілігі, қолданылу аясы, сөз формасын жасауы

C.Көпмағыналылық, дербес мағыналы сөз, туынды мағына

D.Тура мағына

E.Ауыспалы мағына

Номинативті фразеологизмдерді анықта.

A.Тоң мойын

B.Ас иісімен тәтті

C.Жақсы күй

D.Сырдың суы

E.Айтыпты-мыс



Көрерменге көсеу таң мысалындағы көсеу сөзі қандай құбылысқа жатады?

A.Метонимия

B.Синекдоха

C.Метафора

D.Перифраз

E.Теңеу


Фразеологиялық бірлікке берілген мысалды анықта.

A.Тамырына балта шабу

B.Тас қараңғы

C.Бүлдір


D.Жүрек жұтқан

E.Ит өлген жер



Фразеологиялық сөйлемшеге берілген мысалды анықта.

A.Айдағаның бес ешкі, ысқырығың жер жарады

B.Тас қараңғы

C.Ит өлген жер

D.Мақтамен бауыздау

E.Тілі қышу



Коммуникативті фразеологизмге берілген мысалды анықтаңыз.

A.Әсіре қызыл тез оңар

B.Тілі қышу

C.Қараңғы түн

D.Мақпалдай, қарақаттай

E.Жүрек жұтқан



Фразеологизмдерді зерттеген ғалым қайсысы?

A.Г.Смағұлова

B.Е.Маманов

C.А.Ысқақов

D.К. Аханов

E.Ғ. Қалиев



Тұрақты сөз тіркесіне берілген мысалды анықтаңыз.

A.Қас пен көздің арасында

B.Бақыт қиялды алысқа самғатады

C.Ерте, ерте,ертеде

D.Әлін білмеген әлек

E.Күннің ыстығын-ай!



Шегірткеден қорыққан егін екпес,- деген қандай тілдік құбылысқа жатады?

A.Фразеологиялық сөйлемше

B.Фразеологиялық бірлік

C.Фразеологиялық тізбек

D.Фразеологиялық тұтастық

E.Мақал-мәтелдер



Төмендегі фразеологиялық бірлікке берілген мысалды анықта.

A.Мақтамен бауыздау

B.бүлдір

C.Ит өлген жер

D.Тас қараңғы

E.Жүрек жұтқан



Фразеологизмдер құрамындағы ата жұрт, ата жау тіркесі қайсысына жатады?

A.Фразеологиялық тізбек

B.Фразеологиялық сөйлемше

C.Фразеологиялық тұтастық

D.Фразеологиялық бірлік

E.Еркін тіркестер



Фразеологиялық оралымдардың шығуына негіз болған не екенін анықта.

A.Әр түрлі құбылыстардың адам ойында қорытылған образды бейнесі

B.Сөздің алғашқы және кейінгі мағынасы негізінде пайда болған сөздер

C.Сөздің келтірінді мағынасы негізінде пайда болған сөздер

D.Уақыт өлшемі және тарихи оқиғаларға байланысты сөздер

E.Алғашқы дәуірде пайда болған сөздер



Фразеологиялық оралымдардың төртінші тобы ретінде фразеологиялық сөйлемшені енгізген қай ғалым?

A.Н.Шанский

B.Л.Нуаре

C.Ж. Руссо

D.А.Шлейхер

E.Ф. де Соссюр



«Көзді ашып жұмғанша» деген қандай тіркеске жатады?

А.Фразеологиялық тұтастық

В.Фразеологиялық тіркес

С.Фразеологиялық бірлік

D.Фразеологиялық сөйлемше

Е.Мақал-мәтелдер



Эвфемизмді тіркестерді анықтаңыз.

A.Құлағының мүкісі бар, аяғының ақауы бар, жаман ауру

B.Құлағының құртын жеу, мұрнына су жетпеу

C.Ұзын құлақ, сыр бермеу, таяқ тастам жер

D.Ауру, ақсақ, дімкәс, жарымес

E.Жанын жалдау, жаны жайсаң, жадырау



Лексикологияның географиялық атауларды зерттейтін саласы қайсысы?
A.Топонимика
B.Фразеология

C.Этимология

D.Семасиология

E.Лексикография

Субъект, предикат, байланыс ненің элементтері ?

A.Пайымдаудың элементтері

В.Форма, мазмұн, объектінің элементтері

С.Объект, модальдылық, форманың элементтері

D.Мазмұн, ақиқат дүние, заттық таңбаның элементтері

Е.Тіл, логика, заттық таңбаның элементтері



Норма ұғымы ненің шартына жатады?

A.Әдеби тілдің

B.Ұлттық категорияның

C.Дұрыс жауабы жоқ

D.Түсінікті болудың

E.Аударманың



Тасбақа, кәрі жілік, алыс-беріс мысалдары сөз тудырудың қандай тәсілі арқылы жасалған?

A.Сөз тудырудың аналитикалық тәсілі

B.Сөз тудырудың лексикалық тәсілі

C.Сөз тудырудың семантикалық тәсілі

D.Сөз тудырудың морфологиялық тәсілі

E.Сөз тудырудың фонетикалық тәсілі



Біркелкі жазылып, екпіннің алмасып түсуіне байланысты түрліше айтылатын сөздер қалай аталады?

А.Омографтар

В.Омоформалар

С.Аралас омонимдер

Д.Каламбур

Е.Омофондар



Этнография ұғымымен қандай термин байланысты?

А.Табу


В.Экзотика

С.Лексема

D.Синоним

Е.Логика


Қазақ тіліндегі тұрақты тіркестер құрылым-құрылысы жағынан қалай бөлінеді?

А.Номинативті, коммуникативті

В.Идиома,фраза

С.Фонетикалық, морфологиялық

D.Тұтастық, бірлік, сөйлемше

Е . Мақал- мәтелдер



Соматикалық фразеологизмдер дегеніміз не?

A.Құрамында дене мүшелерінің атаулары бар фразеологизмдер

B.Көркемдік тәсілдер арқылы жасалған фразеологизмдер

C.Лексикалық варианттарға негізделген фразеологизмдер

D.Морфологиялық құрылымына байланысты туындаған фразеологизмдер

E.Компаративтік фразеологизмдер



Фразеологизм неше белгіге сүйеніп топтастырылады?

A.4

B.2


C.7

D.5


E.6

Делексикалану дегеніміз не?

А.Сөздің мағынасынан айрылуы

В.Грамматикалану құбылысы

С.Субстантивтену құбылысы

D.Бір ұғым атауы ретінде жұмсалуы

Е.Идиомалық мағына



Мағынасы тұрғысынан ажыратуға келмейтін, тіркес құрамындағы сөздердің мағынасы жалпы мағынасының тұтасуынан, бірігуінен келіп туатын сөз тіркестері қалай аталады?

A.Фразеологиялық тұтастық

B.Фразеологиялық сөйлемше

C.Фразеологиялық бірліктер

D.Фразеологиялық тізбек

E.Культтік фразеологизмдер



Синоним сөздерді бір-бірінен мағыналық және стильдік тұрғыдан ажырататын белгілерін анықта.

A.Синонимдердің біреуінің мағынасы екіншісіне қарағанда кең болады

B.Морфемалық құрамы тұрғысынан ерекшеленеді

C.Сөз таптарына катысы тұрғысынан ерекшеленеді

D.Жасалу жолы тұрғысынан ерекшеленеді

E.Фразеологиялық құрамы тұрғысынан ерекшеленеді


Асты сызылған сөздер қай құбылысқа жатады?

Махаббаттың соңғы жыры – үйлену,

Күйеу болып, келін болып үйге ену.

А.Каламбур

В.Битарап мағына

С.Омографтар

D.Бояма мағына

Е.Тура мағына



"Қоғамдық ұйым, күрделі қаржы, өндіргіш күштер" қандай терминдер?

А.әлеуметтік –экономикалық терминдер

B.терминология

C.документтік терминдер

D.интернациональдық терминдер

E.іс қағаз терминдері



Плеонастикалық тәсілмен қолданылған синонимдерді табыңыз.

А.Жасаған ие

В.Жүрек жұтқан

С.Терең су

D.Алтын кесе

Е.Ірі, ұсақ



Полинезей тілінің «белгілеу, күллі» сөзінен жасалған термин?

А.Табу сөздер

В.Синонимия

С.Аффиксация

D.Дисфемизм

Е.Эвфемизм



Фразеология жеке лингвистикалық пән ретінде қалыптасты?

А.XX ғасырдың 40 жылдары

В.XX ғасырдың басында

С.XVII ғасырдың 80жылдары

D.XIXғасырдың ортасы

Е.XVIII ғасырда



Қазақ тіл білімінде фразеологиялық тіркестерді идиома, фраза, мақал-мәтел деп топтастыратын ғалым?

А.І.Кеңесбаев

В.К.Аханов

С.Ә. Болғанбаев

Д.М. Белбаева

Е.Р.Сыздықова



Жеңіл сықақ, әжуа, мысқылға толы болатын фразеологизмдер?

А.Сөйлеу тілінің фразеологизмдері

В.Жазба тіл фразеологизмдері

С.Стильаралық фразеологизмдер

D.Фразалық бірліктер

Е.Фразалық тіркестер



Омонимдік қатарға енетін сөздердің өзгеру, түрлену жүйелерінің бір-біріне сәйкес келуіне байланысты түрлерін ата:

  1. Лексикалық, лексика-грамматикалық және аралас;

  2. Лексикалық, лексика- грамматикалық, синтаксистік;

  3. Лексикалық, синтаксистік;

  4. Барлығы дұрыс;

  5. Дұрыс жауабы жоқ

Лексикалық омонимдерді де, лексика – грамматикалық омонимдерді де қамтитын омонимдік қатарды ата:

  1. Аралас омоним

  2. Біркелкі омоним

  3. Жалпы омоним

  4. Дұрыс жауабы жоқ

  5. Ортақ омоним

Қазақ тілінің сөздік құрамына кірме сөздер қай тілдерден келген?

A.Араб, парсы, моңғол, орыс тілдерінен

B.Өзбек, тәжік, армян тілдерінен

C.Ноғай, татар, башқұрт тілдерінен

Д.Қырғыз, қарақалпақ, түрікмен тілдерінен

E. Қыпшақ тілі, қарашай-балқар

«Тамырына балта шабу» фразеологизмнің қай түріне жатады?

А.Фразеологиялық бірлік

В.Фразеологиялық сөйлемше

С.Фразеологиялық тізбек

D.Фразеологиялық тұтастық

Е.Культтік фразеологизмдер



«Айдағаным бес ешкі, ысқырығым жер жарады»,- деген фразеологизмнің қай түріне жатады?

А.Коммуникативті фразеологизм

В.Мағыналас фразеологизм

С.Культтік фразеологизм

D.Номинативті фразеологизм

Е.Қос тағанды фразеологизм



Сөздің көп мағыналылығы қалай аталады?

A.Полисемия

B.Перифраз

C.Синоним

D.Метафора

E.Вариант



Соқырға таяқ ұстатқандай, тамырына балта шабу,- фразеологизмдердің қай түріне берілген мысал?

A.Фразеологиялық бірліктер

B.Фразеологиялық тұтастық

C.Фразеологиялық тізбек

D.Фразеологиялық сөйлемше

E.Культтік фразеологизмдер



Дыбысталуы, айтылуы басқа, мағынасы жуық сөздер дегеніміз не?

A.Синонимдер

B.Перифраздар

C.Омонимдер

D.Антонимдер

E.Омографтар



Реестр дегеніміз не?

А.Сөздікке енгізіліп, мағынасы түсіндірілетін сөз

В.Сөздің лексикалық мағынасын білдіретін морфема

С.Сөз әзілі мағынасын беретін сөздер

D.Морфемалардың жымдаса бірігіп, қосылып кетуі

Е. Рельс



Ауыспалы мағынаны көрсет.

A.Өлеңді қуып жүрген мен бір аңшы

B.Алтын теңге шығарылды

C.Алтын- қымбат қазба

D.Ана кісіні шақыр

E.Аңшылар аңға шықты



Әрбір халықтың ұлттық сипатын сақтайтын өзіндік сөздер қалай аталады?

A.Экзотикалық лексика

B.Кәсіби лексика

C.Эмоционалдық лексика

D.Терминдік лексика

E.Кітаби лексика



Бұрынғы мағынасының үстіне жаңа қосымша мағынаға ие болу құбылысы қалай аталады?

A.Сөз мағынасының кеңеюі

B.Жаңа мағынаға ие болу

C.Тұрақты тіркестер негізінде туындаған мағынаға ие болу

D.Сөздік құрамдағы барлық сөздердің мағынасының өзгеруі

E.Сөз мағынасының тарылуы



Стилистикалық мағына өз ішінде қандай мағыналарға бөлінеді?

А.Битарап мағына, стилистикалық бояма мағына

В.Тура, ауыспалы мағына

С.Тарихи, бояма мағына

D.Номинативті, синтаксистік шартты мағына

Е.Тура, келтірінді мағына



Фразеологиялық байлаулы мағынаны анықта.

А.Судай жаңа

В.Су төгу

С.Сумен тасу

D. Су жаңа

Е.Сумен жуу



«Ит арқасы қияңда» фразеологиялық тіркесінің мағынасын тап.

А.Алыста

В.Жақсы ит

С.Тауға жақын

D.Жақында

Е.Тым жақын



Функциональды ауысу дегеніміз не ?

A.Заттар мен құбылыстардың атқаратын қызметінің бірлігі немесе ұқсастығы негізге алыну

B.Сөздік құрамдағы барлық сөздердің мағынасының өзгеруі

C.Сөз соңындағы ұяң дыбыстардың айтылуда қатаңдануы

D.Сөздің лексикалық мағына арқылы берілуі

E.Сөз соңында артық дыбыстың қосылып айтылуы.



Плеонастикалық сөз тізбегіне берілген мысалды тап.

А.Ежелгі ескі досым

В.Туған жерден жырақта

С.Қып-қызыл

D.Сары - сарғай

Е.Досы көпті жау алмайды



Жарапазан, сауын айту, болыс қандай сөздерге жатады?

А.Историзмдер

В.Неологизмдер

С.Архаизмдер

D.Семалар

Е.Перифраздар



«Как из рога изобилия» фразеологиялық оралымының қазақша баламасы қайсысы?

А.Ит басына іркіт төгілген

В.Ақай жоқ, тоқай жоқ

С.Кең тұсауға салу

D.Тілде тиек жоқ

Е.Қара жерге отырғызып кету



Тіл –тілде каламбур термині қандай ұғымды білдіреді ?

А.Дыбысталуы бірдей, мағынасы әр басқа сөздерге негізделген сөз әзілі

В.Өзара мәндес сөздер тізбегі

С.Дыбысталуы, айтылуы басқа, мағынасы жуық сөздер

D.Сөздердің бір еселі байланысына негізделген тіркесі

Е.Сөздердің емін-еркін тіркелуінен жасалатын сөз тіркестері



Етістіктен болған синонимдерге берілген мысалды тап.

А.Сауығу – жазылу - айығу

В.Сабыр – төзім - шыдам

С.Әзілдесу – қалжыңдасу – сөз әзілі

D.Әрең -әзер

Е.Уақыт – мезгіл – мерзім


Аударма сөздіктердің неше түрі бар?

А.2


В.4

С.2


D.3

Е.6


Толық сөздік дегеніміз не ?

A.Барлық сөздердің жиынтығын қамтып, сипаттаған сөздік

B.Сөздің мағынасын түсіндірген сөздік

C.Сөздің шығу тегін қарастырған сөздік

D. Бүкіл сөздердің барлығын тексерген сөздік

E.Екі тілдік сөздік



Синтаксистік шартты мағына дегеніміз не?

A.Сөз сөйлемде қолданылу ыңғайына қарай, дағдылы мағынасынан өзгеще, басқа бір мағынаға ие болуы

B.Сөздің сөйлеу үдерісінде пайда болатын ауыспалы мағынасы

C.Сөздің сөйлемде тура (номинативті) мағынаға ие болуы

D. Сөздің тура мағынасы

E.Сөздердің емін-еркін тіркелуінен жасалатын сөз тіркестері



Топонимика нені зерттейді?

A.Географиялық атауларды зерттейді

B.Тұрақты тіркестерді зерттейді

C.Адам аттарын зерттейді

D. Бейнелі атауларды зерттейді

E.Сөздіктерді зерттейді



Сөз лексикалық және грамматикалық мағыналардың ішкі конструктивті бірлігі болып табылады, - деген қай ғалымның пікірі?

A.В. Виноградов

B.Я. Марр

C.Августин

D.В.Радлов

E.О.Суник



Жұмысқа ат үсті қарауға болмайды,- деген тіркестің мағынасын анықта.

A.Жеңіл-желпі

B.Таяуда

C.Үсті-басы

D.Тұтас

E.Алыста


Сөздердің шығу тегі мен олардың мағынасы туралы мағлұмат беретін сөздіктерге қайсысы жатады?

A.Этимологиялық, тарихи сөздік

B.Синонимдер, терминологиялық сөздік

C.Біртілді және жиілік сөздік

D. Антонимдер, түсіндірме сөздік

E.Түсіндірме, фонетикалық сөздік



Жергілікті тіл ерекшеліктерін айқындау қай сөздіктің міндетіне жатады?

A.Диалектологиялық

B.Этимологиялық

C.Фразеологиялық

D.Терминологиялық


Каталог: ebook
ebook -> Мамандығына арналған Сұлтанмахмұттану ПӘнінің ОҚУ-Әдістемелік кешені
ebook -> Қазақстан Республикасының
ebook -> Қазақстан Республикасының
ebook -> Студенттерге арналған оқу әдістемелік кешені
ebook -> ПӘннің ОҚУ Әдістемелік кешені 5В011700 «Қазақ тілі мен әдебиеті» мамандығына арналған «Ұлы отан соғысы және соғыстан кейінгі жылдардағы қазақ әдебиетінің тарихы (1941-1960)» пәнінен ОҚытушыға арналған пән бағдарламасы
ebook -> ПОӘК 042-18-29 8/03-2013 №1 басылым 05. 09. 2013
ebook -> «Балалар әдебиеті» пәніне арналған оқу-әдістемелік материалдар 2013 жылғы №3 басылым 5 в 050117 «Қазақ тілі мен әдебиеті»
ebook -> ПӘннің ОҚУ-Әдістемелік кешенінің
ebook -> 5 в 011700- Қазақ тілі мен әдебиеті
ebook -> 5 в 011700- Қазақ тілі мен әдебиеті


Достарыңызбен бөлісу:
  1   2




©www.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет