аспан. Ол жерде әділеттілік болуын қадағалап отырады. Ал
қоғамдағы теңсіздік, әртүрлі сатыдағы топтардың болуы ол –
әділеттілік. Олай болса, аспан (көк) осы теңсіздікті қорғайды. Ең
басты мәселелер – адамдар арасындағы қарым-қатынас, тәрбие.
Даосизм ілімі «дао» ұғымына негізделген. Егер басқа қытайлық
философиялық ағымдарда «дао» «жол» деген мағына берсе, және ол
Қытайдың дамуымен әдептілікті жетілдірудегі негізгі ұғым болса,
даосизмде «дао» – жалпы дүниетанымдық ұғым. «Дао» – алғашқы
бастама. Алғашқы түпнегіз және Қытайдағы, Жердегі және Әлемдегі
барлық құбылыстардың, денелердің бірлігі, соңғы сатысы. (Дао –
барлық заттардың анасы).
Әлемдегі денелерде аспан (ян-еркек) мен жер (инь-әйел)
бастамалары заттардың өмір сүру заңы (цу) арқасында
гармониялық бірлікте болады. «Дао» – болмыс заттарды дүниеге
келтірсе, «дэ» оларды қоректендіреді. Бұл екеуінсіз (дао және дэ) еш
нәрсе өмір сүруі мүмкін емес. Кейін келе даосизм дінге айналып,
өзінің алғашқы кездегі көптеген идеяларынан айырылып қалды.
Қоршаған дүниені танып білуде тек сезіну жеткіліксіз, сезімдік
таным арқылы заттар мен құбылыстар тұралы үстірт, қарапайым
білімдерге ғана қол жеткізе аламыз. Заттар мен құбылыстардың ішкі
құрылымы, қатынастары мен байланыстары ойлау арқылы бір-
бірімен байланыстыра отырып танылады. Әлем шексiз, соған орай
дүниенi танып бiлу де шексiз. Адамның ойы сол шексiз әлемдегi
нәрселердiң сырын, құпиясын бiлуге бағытталады. Әрбiр адам
ойланып-толғанғанда өзiне беймәлiм нәрселердiң сырын ашып,
жаңалықты бiледi.
Достарыңызбен бөлісу: |
