Мәтінді оқыңыз. Сыныптастарыңа оның мағынасын түсіндіріп, олар үшін мәтін бойынша сұрақтар қойыңыз. Бейімделу реакцияларымен жауап беретін тірі организмдерге әсер ететін тіршілік ету ортасының жеке компоненттері қоршаған орта факторлары немесе экологиялық факторлар деп аталады. Басқаша айтқанда, организмдердің тіршілік әрекетіне әсер ететін қоршаған орта жағдайларының жиынтығы қоршаған ортаның экологиялық факторлары деп аталады. Барлық экологиялық факторлар топтарға бөлінеді: абиотикалық, биотикалық, антропогендік. Абиотикалық факторларға тірі организмдерге тікелей немесе жанама әсер ететін жансыз табиғаттың компоненттері мен құбылыстары жатады. Көптеген абиотикалық факторлардың ішінде басты рөл атқарады:
күн радиациясы, жарық және жарық режимі, температура, ылғалдылық, жауын-шашын, жел, атмосфералық қысым және т. б.;
топырақтың механикалық құрылымы мен химиялық құрамы, топырақтың су, ауа және жылу режимі, қышқылдығы, ылғалдылығы, газ құрамы, жер асты суларының деңгейі және т. б.;
рельеф, беткейдің еңістігі, биіктік айырмашылығы, теңіз деңгейінен биіктік;
судың мөлдірлігі, сұйықтығы, ағындылығы, температурасы, қышқылдығы, газ құрамы, минералды және органикалық заттардың құрамы және т. б.;
Мәтінді оқыңыз. Сыныптастарыңа оның мағынасын түсіндіріп, олар үшін мәтін бойынша сұрақтар қойыңыз. Бейімделу реакцияларымен жауап беретін тірі организмдерге әсер ететін тіршілік ету ортасының жеке компоненттері қоршаған орта факторлары немесе экологиялық факторлар деп аталады. Басқаша айтқанда, организмдердің тіршілік әрекетіне әсер ететін қоршаған орта жағдайларының жиынтығы қоршаған ортаның экологиялық факторлары деп аталады. Барлық экологиялық факторлар топтарға бөлінеді: абиотикалық, биотикалық, антропогендік. Биотикалық факторлар – тірі организмдер арасындағы қарым-қатынастардың, сондай-ақ олардың қоршаған ортаға өзара әсерінің жиынтығы. Биотикалық факторлардың әрекеті тек тікелей емес, сонымен қатар абиотикалық факторлардың реттелуінен көрінетін жанама болуы мүмкін (мысалы, топырақ құрамының өзгеруі, орман жамылғысы астындағы микроклимат және т.б.). Биотикалық факторларға мыналар жатады:
өсімдіктердің бір-біріне және қоршаған ортаға әсері;
жануарлардың бір-біріне және қоршаған ортаға әсері.
