№3. Тербелмелі процестер
жүктеу/скачать 319,64 Kb.
|
Документ Microsoft Word
- Бұл бет үшін навигация:
- 3.1 Еркін гармоникалық тербелістер
№3. Тербелмелі процестерДәрістің мазмұны: дәрісте механикалық және электромагниттік тербелістерге шолу жасалады. Дәрістің мақсаты: тербеліс үрдістерін оқып үйрену. Қандай да бір дәрежеде қайталанып тұратын процестер (қозғалыстар немесе күй теңдеулері) тербелістер деп аталады. Жүйені тепе-теңдік күйден шығарғаннан кейін өздігінен өтетін тербелістер еркін (меншікті) тербелістер деп аталады. Сыртқы периодты күштің әсерінен жүйеде пайда болатын тербелістер еріксіз тербелістер деп аталады. Егер тербелмелі жүйені сипаттайтын барлық физикалық шамалардың мәндері бірдей тең уақыт аралықтарында қайталанып тұратын тербелістер периодтық тербелістер деп аталады. Гармоникалық тербелістер деп косинус (немесе синус) заңы бойынша өтетін процестерді айтады. 3.1 Еркін гармоникалық тербелістерГармоникалық тербеліс жасайтын S(t) шама үшін өрнекті мына түрде жазуға болады: S(t)= Acos(0t +0), (3.1) мұндағы A= Sm - тербеліс амплитудасы, өзгеретін S шаманың ең үлкен мәні; 0 - меншікті дөңгелектік (немесе циклдік), 2 уақыттағы толық тербеліс саны; (0t +0) - кез келген t мезетінде S мәнін анықтайтын тербеліс фазасы; 0 - бастапқы фаза, яғни t = 0 бастапқы уақыт мезетінде тербеліс фазасы. Толық тербеліс жасайтын уақыт период деп аталады (T ), T = 2/. Бірлік уақыт ішінде жасалатын толық тербеліс саны жиілік деп аталады. Гармоникалық еркін тербелістер екінші реттік біртекті дифференциалдық теңдеумен сипатталады: S&&+02S = 0; (S&&= d 2S/dt2 ). (3.2) (3.2) теңдеуінің шешімі гармоникалық тербелістің теңдеуі (3.1) болып табылады. Тербелмелі процестің физикалық табиғаты мен оның пайда болу «механизміне» қарай тербелмелі процестер механикалық, электромагниттік, электромеханкалық т.б. тербелістерге бөлінеді. 3.1 сурет 3.2 сурет Тербелмелі жүйе осциллятор, ал гармоникалық тербеліс жасайтын жүйені гармоникалық осциллятор деп атау қабылданған. Осцилляторларға маятниктер, тербелмелі контур, қатты денелердің молекулалары мен атомдары және т.б. жатады. Тербелмелі процестерді оқып үйрену табиғаты әртүрлі процестер арасында математикалық ұқсастықты қарастырғанда қиын болмайды. Себебі, олар түрі бойынша бірдей дифференциалдық теңдеулермен сипатталады. жүктеу/скачать 319,64 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|