|
Электр тогының жұмысы, қуаты .Джоуль – Ленц заңы.
Электр тогының жұмысы
|
А
|
Дж
|
А=IUt
|
Электр тогының жұмысын есептеу үшін- ток күшінің,кедергінің, уақыттың шамаларын көбейту керек
|
Электр тогының қуаты
|
Р
|
Вт
|
P=IU=U2/R=I2R
|
Токтың қуатын есептеу үшін – ток күші мен кернеудің шамаларын көбейту керек
|
Джоуль- Ленц заңы
|
Q
|
Дж
|
Q=I2Rt
|
Жылу мөлшерінесептеу үшін ток күшінің квадратын,кедергіні,уақытты өзара көбейту керек
|
|
|
Дарынды оқушлармен жұмыс
|
|
|
Теориялық есептер шығару.
1. Егер қалта фонары шамының кернеуі 3,5 В, ал ток күші 0,28 А болса,ондағы электр тогы 5 мирутта қандай жұмыс істейді
2. Егер резистордағы ток күші10мА,ал кедергісі 1кОм болса, онда 10 минут ішінде қанша жылу мөлшері бөлініп шығады.
3. Кедергісі 1кОм резисторды кернеуі 100 В тізбекке қоссақ,онда 10 минут ішінде қанша жылу мөлшері бөлініп шығады
4. Кернеуі 400 В электр двигателіндегі токтың күші 92А. Электр двигателінің орамындағы токтың қуатын анықтаңдар
Кернеуі 220 В болатын дәнекелегіштегі ток күші 0,9А. Дәнекерлегіштегі токтың қуатын табыңдар
|
|
|
|
рефлексия
|
Электр тогын сипаттайтын параметрлер. Формуласын жазып көрсет
№
|
Таңбалануы
|
Атауы
|
Формуласы
|
Өлшем бірлігі
|
Бірлік атауы
|
1
|
I
|
ток күші
|
|
1A=1кл/1с
|
Ампер
|
2
|
U
|
электр кернеуі
|
|
1В=1А*1Ом
|
Вольт
|
3
|
R,r
|
кедергі
|
|
1Ом=1В/1А
|
Ом
|
4
|
q
|
заряд
|
|
1кл=1А*1с
|
Куллон
|
5
|
¿
|
электр қозғаушы күші
|
|
1В=1Дж/1кл
|
Вольт
|
6
|
A
|
токтың жұмысы
|
|
1Дж=1А*1В*1с
|
Джоуль
|
7
|
P
|
токтың қуаты
|
|
1Вт=1А*1В
|
Ватт
|
8
|
Q
|
жылу мөлшері
|
|
1Дж=1А2* 1Ом*1с
|
Джоуль
|
Физикалық диктант
1. Зарядталған б..........ң реттелген бағытталған қозғалысы э....р тогы деп аталады.
2. Уақыт бойынша өзгермейтін т... тұ....ы ток деп аталады.
3. Э....р т.....ң әсерлері болып табылады ж.....қ, х......қ, м.......к. әсерлер
4. Уақыт бірлігіндегі өтетін з....тың мөлшеріне тең шама т.. к....і деп аталады.
5. Ток күші А....рмен өлшенеді.
6. Кулондық күштермен бөгде күштердің жасаған қосынды ж....ы эл...р к.р...і деп аталады.
7. Тізбек бөлігіндегі токтың ж....ы сол т....ң шамасына ,тізбек бөлігіңдегң к.....ге және ток өтетін уақытқа тура пропорционал.
8. Токтың қ...ы ток күші мен к.....дің көбейтіндісіне тең физикалық шама.
9. Өткізгіште болінген жылу м......н есептеу үшін ток күшінің квадратын,өткізгіш ке.......сін және электр тогының өту у.....н өз ара көбейту керек.
|
|
|
|
Оқушылардың білімін және сабаққа белсенділігін бағалау-2 минут
|
|
Зарядталған бөлшектердің өткізгіш бойымен реттелген қозғалысында электр өрісі жұмыс өндіреді. Оны ток жұмысы деп атаймыз. Қыздыру шамының қылы, электр двигательдерінің орамалары және т.б. арқылы t уақытта өткізгіштің көлденең қимасы арқылы q заряд өтті делік. Сонда электр өрісі А=qU жұмыс өндіреді. q=It болғандықтан А= I U t . Тізбектің бөлігіндегі токтың жұмысы ток күшінің кернеуге және жұмыс өндіруге кеткен уақытқа көбейтіндісіне тең.
Тогы бар өткізгіштің қоршаған ортаға бөліп шығаратын жылуының мөлшерін анықтайтын заңды ағылшын ғалымы Джоуль мен орыс ғалымы Ленц тәжірибе жүзінде тағайындаған. Джоуль–Ленц заңы былайша тұжырымдалады: тогы бар өткізгіштің бөліп шығаратын жылуының мөлшері ток күшінің квадратына, өткізгіштің кедергісіне және өткізгіш бойымен ток жүретін уақыттың көбейтіндісіне тең: Q=I2Rt.
Бұл заңды тәжірибе жүзінде 1841 жылы ағылшын ғалымы Дж.Джоуль және 1843 жылы Петербург академигі Э.Х.Ленц ашқан. Сонымен электр тогының жылулық әсерін тусіндіретін заң Джоуль-Ленң заңы болды.
Элэктрр тогының жылулық әсері тұрмыстық,өнеркәсіптік жылу қондырғыларында қолданылады.Олар электр шамдарында,өлшеу техникаларының аспаптарында,электрлік дәнекерлеуде,тағы да басқа көптеген қазіргі заманғы техниканың салаларында пайдаланылады
Кез келген электр аспабы– электр шамы, электр двигателі т.б., уақыт бірлігінде белгілі бір энергия тұтынуға негізделген. Сондықтан токтың қуаты деген ұғымның маңызы зор.
Токтың қуаты t уақыттағы ток жұмысының сол уақыт аралығына қатынасына тең:
Тақырыбы: тізбек бөлігі үшін Ом заңы. Электр кедергісі
|
Мақсаты:
Білімділік: Тізбек бөлігі үшін Ом заңын зерделеп, физикалық мағынасын, формуласын анықтау. Электр кедергісі, тәуелді болатын шамалар, өлшем бірлігі.
Дамытушылық: оқушылардың таным объектілерін салыстыра білуін, негізгілерді бөліп алып, қорытындылар жасай білу машығын жетілдіруіне жағдай жасау;
Тәрбиелік: Пәнге қызығушылығын, таным белсенділігін арттыру
|
Күтілетін нәтиже:
Формуланы қорытып, есте сақтайды;
Электр тізбегін жинай алады;
Электр тізбегіндегі кернеуді, ток күшін өлшеу алады;
Өз бетінше есептер шғарады.
|
уақыты
|
Оқыту формасы
|
ресурстар
|
Мұғалім әрекеті
|
Оқушы әрекеті
|
|
|
|
Сыныппен амандасамын
Ынтмақтастық атмосферасын қалыптастырамын
|
Амандасады
Парталасымен жұптпсады
|
|
«түртіп алу» әдісі
|
|
Үй жұмысы Экспресс-тест «Шартты белгілер» арқылы тексеремін
|
Шартт белгілерді сызу, жатқа айту, құралдардан ажратып көрсету
|
|
СТО «Жигсо» әдісі,
|
|
Оқушыларға сабақтың тақырыбы мен мақсаты хабарланып, тақырып тақтаға жазылады.
|
Өз беттерінше тансып формула қортады, анықтамамен тансады
Ток күшi деп аталатын шама I электр тогының сандық сипаттамасы болады. Өткiзгiштiң көлденең қимасы арқылы бiр уақыт аралығында тасымалданатын заряд мөлшерiн ток күшi дейдi. Егер өткiзгiштiң көлденең қимасы арқылы t уақыт аралығында q заряды тасымалданса, ток күшi тең болады.
Халықаралық бiрлiктер жүйесiнде СИ ток күшi ампермен (1 А) өлшенедi. Ол француз ғалымы Андре Мари Ампердiң атымен аталады.
Немiс физигi Георг Ом ток күшi тiзбектiң бөлiгiндегi кернеуге тура пропорционал екенiн тапты:
I~U .
|
|
|
|
|
Ом заңы бойынша өткiзгiш кедергiсi өткiзгiштiң ұштарындағы кернеудiң ток күшiне қатынасына тең:
Халықаралық бiрлiктер жүйесiнде СИ кедергi оммен (1 Ом) өлшенедi:
Көптеген тәжірибелердің негізінде тұрақты температурада өткізгіштің кедергісі оның l ұзындығына тура пропорционал, S көлденең қимасының ауданына кері пропорционал және оның жасалған материалына тәуелді болатындығы тағайындалды.
ρ- өткізгіштің меншікті кедергісі ,
Халықаралық жүйеде (57) меншікті кедергінің өлшем бірлігі 
|
|
Дарынды оқушылармен жұмыс
|
|
|
19 жаттығу, № 5,6,8
5.Теңіздегі мүнай мүнарасын жағамен жалғайтын алюминий электр сымының көлденең қимасының ауданы 0,15 см2. Жағадағы оператор басқару орнында амперметр 4 А-ді, вольтметр 30 В-ті керсетсе, электр сымының мүнай мүнарасынан жагаға дейінгі үзындығын табыңдар.
6. 1800 м тереңдіктегі бүрғылау үңғымасына токты жеткізетін сымның кәлденең қимасының ауданы 6,2 мм2, жалпы кедергісі 4,7 Ом. Сымның меншікті кедергісін анықтаңдар.
8.Үзындығы 1 м, көлденең қимасының ауданы 1 мм2 никелин сымының кедергісі 0,44 0м-ға тең. Үзындығы 100 м, көлденең қимасының ауданы 0,5 мм2 никелин сымының кедергісін есептеңдер.
|
|
Рефлексия «жеке жұмыс»
|
|
Жеке карточка
|
. Физикалық диктант.
1.Зарядталған бөлшектердің....................қозғалысы.
2.Электр зарядының өлшем бірлігі ......................
3.Ток көзі дегеніміз не ........................ ......
4.Грек тілінде янтарь қандай мағынаны білдіреді .........................
5.Тізбектегі кедергіні өлшеу үшін........................ қолданылады.
6. Ток күшінің кернеу мен кедергіге тәуелділік заңын..................... ашты.
7.Электр қозғаушы күшін не деп айтады ............................
8.Кулон......................... ненің өлшем бірлігі.
9.Вольт............................ ненің өлшем бірлігі.
10 Ампер ....................... ненің өлшем бірлігі.
|
Физика пәнінен сабақ "Тізбек бөлігіне арналған Ом заңы.Электр кедергісі.Меншікті кедергі"
8-сынып
Сабақтың тақырыбы: Тізбек бөлігіне арналған Ом заңы.Электр кедергісі.Меншікті кедергі.
Мақсаты: тізбек бөлігіндегі ток күшін анықтау.Өткізгіш кедергісінің формуласын үйреніп,меншікті кедергіні табу.
Тәрбиелік мақсаты: Оқушыларды ұқыптылыққа,ынталыққа,белсенділіке ашық пікір айтуға тәрбиелеу.
Дамытушылық мақсаты: ойлау,есте сақтау ,есеп шығару қабілеттерін арттыру.
Сабақтың түрі: Жаңа сабақ
Сабақтың барысы:
Ұйымдастыру кезеңі:
a) Үй жұмысын сұрау.
b) Өткенді еске еске түсіру.
c) Жаңа білімді қалыптастыру.
d) Жаңа білімді бекіту.
e) Сабақты қортындылау.
f) Үйге тапсырма.
а )Үй жұмысын тексеру.
§ 37-мазмұнын сұрау.
в) Жаңа сабақ.
түсіндіру.
· Кедергі дегеніміз не?
· Тізбек бөлігі үшін ток күші неге тең?
· Меншікті кедергінің температураға тәуелділігі.
· Формулаларды қорытып шығару.
· Өлшем бірліктері.
с)Жаңа білімді бекіту.
1. Анықтамаларды жазып алу.
2. Қызықты деректер оқу.
3. Есептер шығару.
4. Шығармашылық жұмыс
״Электр тогының маңазы״-деген тақырыпқа эссе жазу.
5.Жаттығулар орындау.
Карточкамен жұмыс жүргізу.
е )Қортындылау.
Тізбек бөлігі үшін Ом заңы қалай тұжырымдалыды?
Кедергі деп нені айтады?Оның өлшем бірлігі қадай?
Өткізгіш кедергісі неге ж/е қалай тәуелді?
Өткізгіштің меншікті кедергісі деген не?Оның өлшем бірліктері қандай?
Меншікті кедергіні есептеу үшін қандай формуланы қолданамыз?
Сабаққа қатысуларына б/ты оқушыларға баға қою.
f)Үйге тапсырма.
§38 , §39
״Электр тогы ״ тақырыбына реферат жазу.
Просмотров: 1766
Дата создания: 19.02.2013
Дата редактирования: 19.02.2013
|
|
|
|
|
|
|
ҚазақшаРусскийEnglish
Барлығы / Все / AllҚазақшаРусскийEnglish
Достарыңызбен бөлісу: |
