Ферменттердің активаторлары және ингибиторлары дегеніміз не? Әрқайсысына нақты мысал келтіріп түсіндіріңіз.
Активатор фермент жылдамдығын арттыратын заттар (көбінесе коферменттер болып келед). Белсенді орталық аймағына әсер ететін заттар. Оларға металл иондары жатады (Na+, K+, Fe2+, Co2+, Cu2+, Ca2+, Zn2+, Mg2+, Mn2+ және т.б.). Кейбір жағдайларда металл иондары фермент кофакторы функциясын атқарады. Басқа жағдайларда олар субстраттың ферменттің белсенді орталығына қосылуына ықпал етеді. Металл иондары ағзадағы тапшылық жағдайында ғана активаторлар болып табылады.
Ингибиторлар фермент жұмысын тежейтін заттар. Ингибитордың әсері қайтымды және ол субстрат пен ферменттің концентрациясына тәуелді болады. Егер ингибитордың (I) концентрациясы субстраттың (S) концентрациясынан артық болса, [I]>[S], онда фермент-ингибиторлық комплекс тҥзіледі: де субстраттың бөлінуі жүрмейді. Егер, субстрат концентрациясы артық болса [S] > [I], онда субстрат ингибиторды фермент-ингибиторлы комплекстен ығыстырып шығарады да нәтижесінде фермент-субстрат кешені ыдырып, субстрат реакцияның басқа өнімдеріне ажырайды.
