Абдолла Ишан мешіті
жүктеу/скачать 178,59 Kb.
|
Абдолла Ишан мешіті
Биназар батыр кесенесі, Берікқара шатқалы
- Бұл бет үшін навигация:
- Биназар батыр кесенесі
| Берікқара шатқалы
Берікқара шатқалы – республикалық маңызы бар кешенді мемлекеттік табиғи қорықша. Өсімдіктердің жойылып бара жатқан түрлерін сақтап қалу мақсатымен 1971 ж. Жуалы ауданының солтүстік шығысында, аудан орталығы Б.Момышұлы ауылынан 30 шақырым жерде құрылған. Қазақстан Республикасы Үкіметінің Қаулысымен 2002 ж. желтоқсан айында Берікқара мемлекеттік қаумалы, ерекше қорғалатын табиғи аумақ санатына енгізілді. Жалпы ауданы 17,5 гектарды құрайды. Жергілікті аңыз – әңгімелерде, жаугершілік заманда жұртты бастап жауға қарсы қол бастаған, бейбіт заманда тау аңғарында елді егіншілікке үндеп арық қаздырып елге шарапаты тиген Берік есімді кедей жігіттің есімімен қойылған атау делінсе, жазушы К.Баялиев «Жасарған Жамбыл жерінде» - атты кітабында жоңғар шапқыншылығы кезінде бұл шатқалда берік қамал болған деп көрсетеді. Сондықтан елді жаудан аман алып қалған осы қамалды «Берікқара» - атаған деп көрсетеді. Берікқара атауына байланысты осы өңірде көктем, күз айларында тұратын алапат желдің атын да жұрт осылай Берікқара желі деп атайды. Берікқара шатқалы Қызыл кітапқа енгізілген ағаш-бұта және шөптердің сирек тұқымдары кездеседі. Жабайы алманың сирек түрі, зерафшан аршасы, жінішке штубендорфия, речель алмұрты, кәдімгі пісте, рауағаш Тянь-шань жоңышкасы, кәдімгі тау сағыз, көктікен, Корольков бәйшешегі, Грейг қызғалдағы, Кауфман қызғалдағы мен Берікқара терегі бар. Өлкетануышлардың айтуынша сирек кездесетін терек шатқалдың терең түкпірінде, 4-5 түп қана және мұндай терек тек Американың бір шатқалында ғана кездеседі екен. Берікқара шатқалынан төмен Әбдіқадыр ауылының оңтүстігінде Тараз – Қаратау автомобиль жолының екі жағында орналасқан б.з.д ІІ – б.з ІV ғасырларына жататын Берікқара қорымдары бар. Әдебиеттер. Байдалиев Д.Д. Жуалы өлкесінің ежелгі тарихы. Тараз, 2007, 108 б. Жасарған Жамбыл жерінде. – Алматы: Жалын, 1980.-88 бет . Биназар батыр кесенесі Биназар Ақеділұлының (шамамен 1802-1860) кесенесі Мойынқұм ауданының, Хантау ауылынан солтүстік шығыста 30 шақырым жерде, Хантау тауының ішінде орналасқан. 1994 ж. батырдың 190 ж. орай денесі жерленген аумаққа кесене тұрғызылып, жанынан келушілерге арналған қонақ үй салынған. Кесененің құрылысы 7,15×6,75 м көлемінде күйдірілген кесектен қаланып, төбесі күмбезделіп жабылған. Биназар Ақеділұлы Қоқан хандарына қарсы соғыста батырлығымен танылған. Тараихи деректерде, Биназар батыр Түлкібас өңірінен Шу алқабына көшіп барып, егіншілікті дамытуға күш салып, отырықшылық шаруашылықпен айналысқан. Сол кезеңде салынған каналдар әлі күнге дейін шаруашылыққа пайдаланылып, Биназар каналы аталып кеткен. Қазақ халқының соңғы ханы Кенесары Арқадан ығысып, Хантауына келгенде Биназар алғашқылардың бірі болып қол ұшын созған. Ханның әскеріне азық-түлік беріп, алдағы жорықтарға өз руластарынан сарбаздар қосқан. Ағыбай, Сыпатай батырлармен, Бөлтірік бимен жақын қарым-қатынаста болып елдік мәселелерге де үн қосқан. Ел ішінде Биназар батырдың мынадай бір ерлігі аңыз болып жеткен. Бөлтірік би мен Биназар батыр ерте көктемде елдің жағдайымен танысу үшін жолға шығады. Тау етегіндегі мөлдіреп аққан бұлақтың басында әңгімелесіп отырған шағында, ұрымтал тұстан мұзда й қаруланған жеті аттылы тап беріп, қол – аяқтарын байлап тастайды. Бөлтірік шешеннің тапқырлығының арқасында қолдарын босатады. Осы сәтте Биназар батыр төрт жігітті ал Бөлтірік би үш жігітті аса жылдамдықпен, тырп еткізбестен астына басады. Екі батыр енді олардың өздерін байлап тастайды да қазақ екендерін білген соң өздерінің аты-жөндерін айтпастан босатып жібере салған екен. Батырдың тікелей кіндігінен тараған ұрпақтары қазір Хантау станциясында тұрады. Олардың қолында бабасының дулығасы да сақталған. жүктеу/скачать 178,59 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|