Агротехникалық әдіс
Түраралық мінез-құлықты реттеушілері
жүктеу/скачать 68,55 Kb.
|
ӨсҚ Ж Материал (Автосохраненный)
Д ріс Т тыну тауарларын сараптауды теориялы негіздері, дәріс. АШӨ Биологиясы және жүйелеу
- Бұл бет үшін навигация:
- Жәндіктердің мінез-құлқын ішкітүрін реттеушілер
| Түраралық мінез-құлықты реттеушілері (аллохемика) алломондарға, каиромондарға, синомондарға бөлінеді.
Алломондар - басқа жеке түрімен байланысқан кезде, ағзадан шығарылған заттар, белгілі бір физиологиялық немесе мінез-құлық реакциясын, жеке түр үшін жағымды жіберілген сигналдың қайнар көзі болып табылады. Бұл әр түрлі улар, репеллиттер болуы мүмкін. Кайромондар - бұл тірі организмдермен шығарылатын сигналды затар, ерекше мінезді реакциялар тудырады, реципиент үшін жағымды. Каиромондардың продуценті үшін әлде бей-жай немесе зиянды. Синомондар - сигналды заттарды қабылдауда олардың реципиенттерінде мінезі физиологиялық реакциясы қозады сондай-ақ продуцентті және реципиент ағзалар үшінде жағымды Химиялық реттегіштердің ішінде каиромондар ең көп зерттелген. Олар паразиттермен (энтомофагтармен) негізгі жәндіктерді іздеу механизмінде маңызды рөл атқарады. Каиромондардың химиялық құрамын алу және декодтау, олардың орналасуы мен шығарылу орындарын анықтау паразиттік жәндіктердің мінез-құлқын басқару әдістерін дамытуда перспективалы әдіс болып табылады, оның көмегімен сіз қолданылатын энтомофагтардың тиімділігін арттыра аласыз. Кейбір каиромондар анықталды және бөлінді. Сонымен, американдық мақта көбелектерінің таразыларынан трихограмма мен хризоптарды (лепидоптера жұмыртқаларының паразиттері) тартатын зат бөлінді. Жәндіктердің мінез-құлқын ішкітүрін реттеушілер. Тірі организмдер шығаратын және қоршаған ортаға шығаратын заттар немесе олардың синтетикалық аналогтары, оларды бір биологиялық түрдің жеке тұлғаларында белгілі бір реакция тудырады, феромондар деп аталады. Жәндіктердің феромондары органикалық химиялық қосылыстардың әртүрлі кластарына жатады. Олардың көпшілігі май қышқылдарының биогенетикалық туындылары. Қазіргі уақытта: 1) жыныстық феромондар немесе жыныстық аттрактанттар қызықтыратын және табиғатта серіктес іздеуде рөл атқаратын жыныстық тартушылар. Қабыршақ қанатты-ларда (Lepidoptera), мысалы, оларды тек аналықтар, қоңыздарда (Coleoptera) — әйелдер де, еркектер де ажыратады; 2) Тік қанаттылар (Orthop ter А) мен қандалалардағы (Hemipteray) отар немесе топтар сияқты популяция шоғырлануын реттейтін ұйыту немесе агрегаттау феромондары, 3) жыртқыш шабуыл кезінде тли (Aphidina) және Ара түріндегі жәндіктер (VESPA spp) сияқты дабыл және қорғаныс реакцияларын тудыратын ескерту феромондары.); 4) феромондар, мысалы, шие шыбынында (Rhagoletis cerasi) жұмыртқа салынған жемістерді белгілеу үшін қолданылады; 5) қауымдастықтарды құрайтын жәндіктердегі мамандандыру мен еңбек бөлінісін реттейтін әлеуметтік феромондар. Бір аналықтың безі бірнеше нанограмма феромондарын шығарады (10-9 г). Жоғары ұшқыштықтың арқасында олар бірнеше жүз метр қашықтықта әрекет етеді. Қазіргі уақытта жыныстық феромондардың синтетикалық аналогтары — жыныстық тартқыштар ең көп зерттелген және қолданылған. Қабыршақ қанаттылардың жыныстық тартқыштарын зерттеуде үлкен жетістіктерге қол жеткізілді. 600 — ден астам биологиялық белсенді қосылыстар құрылды-жәндіктердің 300-ге жуық түрі үшін. Феромондар жеміс-жидек пен жүзім шаруашылығында бірқатар зиянкестердің пайда болуын бақылау және сигнал беру үшін кеңінен қолданылады. Синтетикалық жыныстық феромондар: а) карантиндік зиянкестердің ошақтарын анықтау үшін; б) Зиянкестер популяциясының тығыздығына байланысты өңдеу жүргізу мерзімдері туралы сигнал беру; в) "ерлердің вакуумын" құру және жеке тұлғалардың бағытын өзгерту; г) зиянды жәндіктердің еркектерін химиялық стерилдеу көздеріне тарту арқылы жүргізіледі жүктеу/скачать 68,55 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|