Алматы 2020
Ашаршылық
дегеніміз
-
қолайсыз табиғи апаттар
әсерінен мал басының
қырылуы
салдарынан адамзаттардың ашығуы,қырылуы.Ал,екінші жағынан
түсінігіміз саяси
-
әлеуметтік процесттер іс зиянының халықтың қырылуына
себепші
болуы.Ашарлылық
салдарынан
халық
санының
күрт
азайюы,мемлекеттік дағдарысқа әкеп соғады.
Ашаршылық
Қазақ жерінде
екі
мәрте орын алды.Бірі
-
жұт әсерінен болса,екіншісін
-
қолдан,яғни әдейі билік
тарапынан ұйымдастырылған
ашаршылық
деп қараймыз.Бұл
екі ашаршылық
халық санасында жақсы сақталған.
1921-
1922
жылдарындағы
ашаршылық
.
1918-
1921
жылдары
«Әскери
коммунизм» саясаты жүргізілді.Бұл кезде біршама атқарылатын міндеттер
болды.Соның бірі
-
азық
-
түлік
салғыртты.Халық қолында тек күн көріске қана
жететін азық қалдырып,қалғандарын
жинап алып отырды.Азық
-
түлік аз
болуы
өнеркәсіптік шаруағада әсер етті.Көптеген зауыттар жабылып,адамдар
жұмыссыз қала бастады.Осы азық
-
түлік салғырттынан әсіресе ауыл халқы көп
зардап шекті.
1921-
1922 жылдары болған
ашаршылықтың
екі себебі бар
:
бірі
-
табиғи апат жұттың,яғни қуаңшылықтың орын алуы.Екіншісі
-
Азамат соғысы
әсерінен.1921 жылы қуаңшылық болып,мал
басы қырылып,санының күрт
төмендеуінен елде аштық басталды.Бұл ашаршылық жаңа экономикалық
саясатқа көшумен қатар болды.Осы жылдары ғалымдардың айтуынша адам
саны 30
%
ке азайған,бірақ бұған сену қиын. 1921 жылдың қараша айында
1млн.
508мың адам аштықтан қырылған болса,1922 жылы бұл көрсеткіш 2млн.
303мың адамға жеткен.Тарихта бұл кезеңдегі аштықтан қырылған
нақты
жалпы
адам саны белгісіз.
Орал,Орынбор,Ақтөбе,Қостанай,Бөкей
аштық
жайлаған
губерниялар,яғни ашаршылық болған аудандардың көбі Қазақстанға тиесілі
болды.Осы
жылдары
аштықпен
бірге
індетте
елді
жайлаған
болатын.Ауылшаруашылығы дамуыда төмен деңгейде болды.Жер көлемі аз
болғандықтан
азық мөлшері де аз болды.Астық мол болған Ақмола,Семей
губернияларынан кеңес үкіметі ауылшаруашылық өнімдерінің 80
%-
ке
жуығын
алып кетіп отырды.Алынған өнімдердің барлығын Мәскеуге,Самараға,Қазанға
жіберіп отырған.Соның нәтижесінен астықты аймақтағы халықтарда ашыға
бастады.Осы ашаршылық салдарынан халықтың көп бөлігі өз жерінен көшіп
кетуге
мәжбүр
болды.Кеңес
өкіметі
тарапынан
қазақтарға
бірнеше
ашаршылыққа қарсы көмек көрсетілді
:
1)
1921 жылы 14 маусымда осы саясат кезінде қабылданған ет салығынан
босатылды.
2)
Тамақтандыру пунктері ашылды.
