АӨК қол жеткізу өнімнің артуының жетістіктеріне SWOT-сараптама

2.1.1.3.4. Агроөндірістік кешенннің өзекті мәселелері

1. 
   Ауылшаруашылық өнімінің жартыдан көп ішкі өнімі мал шаруашылығына келеді (61%), оның ішінде 56% тұрғындар шаруашылығы өндіреді, яғни негізгі өнімнің көбі жеке пайдалануға кетеді. Алайда ауылда ірі тауарлық өндірісті дамыту ғана қарқынды технологияны пайдалануға мүмкіндік береді, ауылшаруашылық өнімің терең өңдеуді енгізуге, қазіргі заманғы техниканы пайдалануға асылдандыру жұмыстарын жүргізуге ветеринарлық қызмет көрсету сапасын арттыруға және ішкі және сыртқы нарықта да бәсекеге сәйкес болуға мүмкіндік береді. Ірі ауылшаруашылық кәсіпорындары аймақты дамытуға ықпал етеді, ауыл тұрғындарының өмір сүру жағдайын арттыруға мүмкіндік береді.
   
2. 
   АӨК өнімінің бәсекелестігінің төмен болуы.
   
3. 
   Өңдеу кәсіпорындарының толық жүктелмеуі, негізінен дайын өнім нарығының болмауынан.
   

Қарағанды облысының сауда нысандарын дамыту

Бөлшек сауда айналысы көлемі жалпы алғанда оң динамиканы көрсетіп отыр 2013 жылы 497,6 млрд. теңге және алдыңғы жылмен салыстырғанда 7,8% артты. 2014 жылы – 561,5 млрд.теңге өткен жылғымен салыстырғанда өсу 5,5% болды.

Бөлшек сауда үлесі Қарағанды қаласында аз көлемде - 77,1%, Теміртауда – 9,3%, яғни тұрғындар саны көп елді мекендерде үлесі көп.

Бөлшек сауда көлемін арттыру қарқыны жаңа сауда нысандарын салу және қолданыстағы сауда нысандарын кеңейту арқылы жүргізіліп отыр сонымен қатар бір жұмыскерге шаққандағы жыл сайынғы орташа айлық еңбекақы номиналын арттыру арқылы жүргізіліп отыр.

Жалпы республикалық көрсеткіштегі сауданың үлес салмағы 2013 жылы -9,1% болды 2014 жылы - 8,7% болды. Соңғы 3 жылда бөлшек сауда тауар айналысы бойынша облыс Алматы, Астана және Шығыс Қазақстан облыстарынан кейін 4 орынды алып отыр.

Бөлшек сауда тауар айналысының негізгі көлемін базарда сауда жасайтын жеке сауда қызметін жүзеге асыратын жеке тұлғалар қамтамасыз етіп отыр.

Қарағанды облысында сауданы дамыту көрсеткіші

2014 жылы «Базар» каналы арқылы бөлшек сауда тауар айналысы үлесі артқаны байқалып және «Сауда кәсіпорындарының» каналы арқылы бөлшек сауда үлесі артқан ол тұрғындардың өмір сүру деңгейінің артуын көрсетеді

Облыстағы көтерме сауда нарығында 2013 жылы 661,8 млрд. теңгеге тауар сатылды , ол 4,9% 2012 жылғы көрсеткіштен төмен. 2014 жылы - 759,5 млрд. теңге болды ол алдыңғы жылғы көрсеткіш деңгейінен 4,7% артық. Қаңтар – қыркүйек аралығында көтерме сауда айналысы көлемі 556,6 млрд.теңге болды.

Тауар айналысын арттыру үшін және облыс тұрғындарын жергілікті өндірушілердің ауылшаруашылық өнімдермен қамтамасыз ету үшін облыс қалаларында жәрмеңкелер өткізіледі:

- 2013 жылы 490 жәрмеңке өткізілді, Ауылшаруашылық тауарының жалпы сатылған көлем сомасы 1,5 млрд.теңге ;

- 2014 жылы - 355 жәрмеңке өткізілді сомасы 1,8 млрд.теңге ;

- 2015 жылы (қаңтар –қыркүйек ) -345 жәрмеңке 1,6 млрд.теңге .

Облыстағы тамақ өнімінің тұтынушылық нарығында 40 тамақ өнімі және универсалды базарлар жұмыс істейді. 4 коммуналдық базар: Қарағанды қ., Сәтбаев к., Қаражал к., Жаңаарқа аудандарында жұмыс істейді. Ол өнімді жеке базарларға қарағанда сату мүмкіндігі 10-15% бағаға төмен.

Одан басқа, сауда базарларында және ірі дүкендерде саяжай өнімдерін сатуға жеңілдетілген ақымен орын беріледі, барлығы облыс бойынша шамамен 800 орын берілген.

Сауда нысандарын қазіргі заманғы форматқа жеткізу мақсатында ББ «Бизнестің жол картасы 2020» біріге бағдарлама аясында 32 кәсіпорын сауда нысандарын салу мен қайта жөндеуге қолдау алды.

2.1.1.4.1. Сауда өнімін шығару жетістігіне SWOT-сараптама

	Оң әсері	Теріс әсері
Ішкі орта	Күшті жақтары: Жоғары кәсіпкерлік белсенділік Жоғары қарқынды бәсекелестік Нарықта сатылатын ассортименттің түрлерінің көптігі Қазіргі заманғы сауда формаларын енгізу	Әлсіз жақтары: Қойма және логистика инфрақұрылымы аз дамыған. Тұтынушылық нарығының инфрақұрылымы аз дамыған атап айтқанда қазіргі заманғы дизайында және қосалқы аумақты көркейту, көлік қою орындарының болмауы және велосипед орындарының болмауы. Тұтынушылық нарығындағы кәсіпорындар саласында мобильдігі аз тұрғындарға арналған топтардың болмауы (пандустар, арба қою орындары және т.б.). Қоғамдық тамақтану желісінің аздығы.Тез әрі сапалы тамақтануда аумақтың аз қамтылуы және бағалық қолжетімділіктің болмауы.
Сыртқы орта	Мүмкіндіктер «Бизнестің жол картасы 2020» ББ Сауда сервисі қызметі байқалып отыр: қазіргі заманғы технологиялар, тауар қызметінің формалары мен әдістері (қашықтықтан және интернет сауданы жетілдіру мен дамыту). Аймақаралық байланысты құру Кәсіпкерлік қызметінің еркіндігінің артуы	Қауіптер Қазіргі заманғы тауар құралдарының қымбаттығы. Сауда қызметін қамтамасыз етудегі заңнамамен қамтамасыз ету әлсіздігі Әлемдегі экономикалық өсудің баяулауы геосаяси тұрақсыздық

2.1.1.4.2. Сауданы дамытудың өзекті мәселелері

1. 
   Сауда қызметін реттеудегі заңнамалық қамтамасыз етудің әлсіздігі.
   
2. 
   Сауда нарығындағы жасырын айналыстың деңгейінің жоғары болуы.
   
3. 
   Ішкі сауда инфрақұрылымы жүйесінің деңгейінің төмен болуы (қазіргі заманғы көліктік-логистикалық орталықтардың болмауы).
   

2.1.1.5. Қызметтер
Қарағанды облысында қызмет өндірісі облыстағы ЖӨӨ 36,5% алып отыр. қызмет саласында неғұрлым көп үлес салмағын бөлшек және көтерме сауда алып отыр; автомобиль мен мотоциклдер жөндеу– 11,4%.

Экономиканың бақыланбайтын секторын есепке ала отырып көрсетілген қызмет көлемі 2014 жылы 174,2 млрд. теңгені құрады , ол 13,6% 2013 жылғы көрсеткіштен артық. 2013 жылы динамика аз қызмет көрсету көлемінің артуы тұрақты бағада 1,4 %.

Жалпы алғанда көрсетілген қызмет көлемінің үлес салмағы құмар ойынды ұйымдастырумен және бес тігумен байланысты– 3,8 есе. Сонымен қатар жылжымайтын мүлікпен байланысты қызметтер үлес салмағы көбірек орын алып отыр (33,9% немесе 59,1 млрд. теңге ) және ғылыми зерттеулер мен талдаулармен байланысты қазмет көлемі артып отыр (9,3% немесе 6,9 млрд.теңге ).

Одан басқа, 2013 жылмен салыстырғанда көрсетілген қызмет көлемінің артуы жалға алу бойынша қызмет 40,2%, компьютер жөндеу, жеке тұтыну және тұрмыстық тауар жөндеу қызметтері 27,4%, жұмысқа тұрғызу бойынша қызмет 26,1%, бас компаниялар қызметі 20,5%, ақпараттық қызмет 20,2%.

Алайда, бірінші тоқсан 2015 жылғы мәліметтер қаңтар-наурыз 2014 жылғымен салыстырғанда осы қызметтер көлемінің төмендеуін көрсетіп отыр, олар жылжымайтын мүлікпен байланысты қызметтер 24,9%, ғылыми зерттеу және талдау қызметі 65,2%, бағдарлама жасау және телерадиохабары 41,6%, сәулет, инженерлік ізденіс, техникалық сынау және сараптау қызмет саласы 37,4% және кәсіби және ғылыми техникалық қызметтер 34,5%.

Экономиканың бақыланбайтын секторын есепке алмай есептегенде 2013 жылы 119,5 млрд. теңгеге қызмет көрсетілген, оның ішінде 89,6% кәсіпорын мен мемлекеттік бюджет арқылы төленген 10,4% -ы тұрғын.

Жалпы көрсетілген қызмет көлемінен 53,3% қызметті шағын кәсіпорындар орындап отыр, 28,9% - орта және 17,8% -ірі кәсіпорындар атқарып отыр. 2014 жылы аталған көрсеткіш 28,5% өсіп 153,6 млрд. теңгені құрады.

Негізгі қызмет түрі (75,1%) жеке меншік формадағы кәсіпорындар атқарған, 14,4% –мемлекеттік кәсіпорындар, шетелдік меншік формасындағы кәсіпорындар үлесі аз 10,5%.

Бірінші тоқсанда 2015 жылы кейбір қызмет түрлері бойынша көлемнің артып отырғаны байқалады, ол 1 тоқсан 2014 жылғы көрсеткішпен салыстырғанда байқалып отыр. Жеке қызмет көлемі 1,6 есеге артқан, жұмысқа тұрғызу қызметі 46,4%, жалға алу бойынша қызмет 25,6 %, компьютерлік бағдарламалау бойынша қызмет 21,3%, офистік әкімшіліктік қызмет көлемі 12,3 % артқан.

Аймақтық айырмашылықта көрсетілген қызмет көлемі (77,9 %) облыстық орталыққа келеді. Басқа аймақтарда ол көрсеткіш 5,5 % аралығында (Теміртау қ.) және 0,3 % (Нұра ауданында).

2.1.1.4.1. Қызмет саласы өнімінің жетістіктерінің SWOT-сараптамасы

	Оң әсері	Теріс әсері
Ішкі орта	Күшті жақтары: Кәсіпкерлік қызметтің деңгейінің жоғары болуы Шағын кәсіпкерлердің орындайтын қызмет көлемінің артуы; Көтерме және бөлшек сауданың белсенді түрде дамуы	Әлсіз жақтары: Облыс орталықтағы көрсетілген қызмет пен облыстың басқа да аумақтарындағы көрсетілген қызмет арасындағы көлемнің айырмашылығының жоғары болуы. Көлік және логистикада, қаржды және сақтандыру қызметіндегі, туризм және кәсіби қызметтегі еңбек өнімділігінің төмен болуы. Көліктік-логистикалық инфрақұрылымға және жылжымайтын мүлік пен сауда нысандарына едәуір инвестиция қажет. Ақпараттық байланыста, қаржылық қызмет, сауда, жылжымайтын мүлік операцияларында, кәсіби қызметтерде, білім беруде сапаны, қызмет қолжетімділігін арттыруда күрт өзгерістер қажет
Сыртқы орта	Мүмкіндіктер Қазақстан Республикасында қызмет көрсету саласы бойынша -2020-жылға дейінгі Бағдарлама - «Бизнестің жол картасы 2020» ББ Аймақаралық байланысты қалыптастыру Кәсіпкерлік қызмет еркіндігінің артуы	Қауіптер Ілемдегі экономикалық өсудің баяулауы геосаяси тұрақсыздықтың артуы Еңбек нарығының тиімділігінің аз болуы, сауда саласында кәсіби кадрды дамытудың аздығы Білікті ресурстардың көші-қоны

2.1.1.4.2. Қызмет көрсету саласындағы өзекті мәселелер

1. 
   Барлық салада да еңбек өнімділігінің, сапасының, қолжетімділігінің және қызмет бағасының төмендігі байқалады.
   
2. 
   Сауда мен көліктік-логистикалық орталыққа едәуір инвестиция қажет.
   

2.1.1.6. Құрылыс

2.1.1.6.1. Әлеуметтік-экономикалық мәні

Құрылыс жұмыстарындағы республикадағы құрылыс көлемінен облыстың алатын көлемі 2014 жылы 7,8% болды, аталған уақытта 6,5% (9 айда 2015 жылы):

• 
  ЖӨӨ құрылымында Қарағанды облысындағы құрылысқа 6,35% (184 690,2 млн. теңге ) келеді;
  
• 
  Құрылыс негізгі капиталға құйылған инвестицияның 0,8% (3 348,64 млн. теңге ) тұтынып отыр;
  
• 
  Құрылыста барлық экономикалық белсенді жұмыс істей алатын жастағы тұрғындардың ішінен 6% (41,40 мың адам ) жұмыс істейді.
  

2013 жылдан бері аймақта тұрғындардың тұрғын үймен қамтамасыз етілуі жағынан облыс бесінші орын алып отыр: 2013 жылдың қорытындысы бойынша аталған көрсеткіш бір адамға шаққанда 22,4 ш.м көрсетті, 2012 жылы – 21,9 ш.м;2014 жылы қала тұрғындарының бір адамға шаққандағы тұрғын үймен қамтамасыз етілу көрсеткіші 23,2 ш.м. болды, ауылдық жерде тұрғын үймен қамтамасыз ету 19,7 ш.м төмен, яғни қала мен ауылдық жерде тұрғындардың тұрғын үймен қамтамасыз етілуінің айырмашылығы байқалып отыр.

2.1.1.6.2. Динамика

Облыста 2013-2014жыл аралығында құрылыс нарығында тұрақсыз динамика байқалып отыр:

Кесте 25.

Қарағанды облысындағы құрылыстың негізгі көрсеткіштері

Көрсеткіш	Өлшем бірлігі	2013ж.	2014ж.	Қаңтар –қыркүйек 2015ж.
Орындалған құрылыс жұмыстары көлемі	млрд. теңге	214,3	224,6	120,5
Құрылыс жұмыстары НКИ көлемі	%	155,2	100,6	101,1
Пайдалануға енгізілген тұрғынжай ғимараттарының жалпы алаңы	мың ш.м.	299,1	315,5	249,4
Оның ішінде Ауылдық жерде	мың ш.м.	47,5	66,0	47,5
Ауылдық жерде пайдалануға берілген тұрғынжай ғимараты үлесі	%	15,9	20,9	19,0
1000 адамға есептегендегі салынған тұрғынжай үйлері	ш.м.	218,9	229,6	180,7
Тұрғынжай құрылысының инвестициясы	млрд.теңге	15,4	25,7	26,0
Қолданыстағы кәсіпорындар саны (заңды тұлғалар) ремзім соңына	бірлік	2 054	2 267	2 452*

Дереккөз: ҚР Статистика бойынша комитеті, Қарағанды облысының Статистика департаменті

Құрылысқа қаржы түсімінің кемуі бірінші кезекте құрылыс ұйымдарының негізгі қорының тозуы деңгейінен көрінді, ол 2013 жылмен салыстырғанда көрсеткіш 4,8% артты, жаңарту коэффициенті 3,3% төмендеді, сонымен қатар жою коэффиценті 0,3% артты.

Сурет 11. Құрылыс саласындағы кәсіпорынның негізгі қорының тозуы мен оны жою, жаңарту коэффициенті, %
2013-2014жылдар аралығында құрылыс бағасы индексі 105% болды, ол облыстағы тұтынушылық баға деңгейінен төмен (2013 ж.– 105,3%, 2014 ж. – 105,4%, 01.09.2015 ж. – 100,1%).

Каталог: files
files -> Бастауыш білім беру деңгейінің ОҚу пәндері бойынша үлгілік тақырыптық жоспарлары
files -> Астрономия Мазмұны
files -> 1 фантастика жанрыныњ типологиясы
files -> Қазақстан тарихы 5 сынып. 2013-2014 оқу жылы
files -> Расул гамзатов
files -> Жамбыл атындағы республикалық жасөспірімдер кітапханасы Қазақстан ақын – жазушылары ХХ ғасырда
files -> «№ мектеп-лицей» мемлекеттік мекемесі Күнтізбелік- тақырыптық жоспар
files -> Ермұхан Бекмахановқа Сыздайды жаным, мұздайды қаным, жан аға!
files -> Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі, жергілікті атқарушы органдар көрсететін білім және ғылым саласындағы мемлекеттік қызмет стандарттарын бекіту туралы

жүктеу/скачать 6,37 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: