-мақсат. Денсаулық сақтау саласының бәсекеге қабілетті кадр әлеуетін құру және инновациялық технологияларды дамыту

С.Ж.Асфендияров атындағы ҚазҰМУ базасында медицинаға мінезтану қабілетін анықтау үшін талапкерлерді психометриялық тестілеу бойынша пилоттық жлба өткізілді.

ҚР БҒМ ҚР «Білім туралы» заңына өзгертулер және толықтырулар енгізу туралы заң жобасына қосуға медициналық мамандар бойынша қабылдау Ережесіне психометриялық тестілеуді қосуға ұсыныстар берілді.

Медициналық білім беру саласында халықаралық алдыңғы тәжірбиені енгізу мақсатында Денсаулық сақтау министрлігі, қазақстандық медициналық жоғары оқу орындары және Данди университетінің (Ұлыбритания) арасында өзаратүсінушілік туралы Меморандумға қол қойылды. Ынтымастық біріккен оқыту бағдарламаларын, ғылыми-зерттеу жобаларын, студенттерді, магистанттарды, оқытушыларды алмастыру бағдарламаларын құрайды. Қазақстандық денсаулық сақтау жүйесі үшін маңызды жекелеген жобалар іске асырылатын болады.

Білім және дағдыларды тәуелсіз бағалау республикалық орталығы (2012 жылы құрылған) медицина жоғары оқу орындары 2014 жылғы интернатураның 3024 түлегінің білімі мен дағдыларына тәуелсіз емтихан өткізді. Барлық ЖОО-лар мен барлық мамандықтар бойынша орташа балл 83,6 құрады («жақсы»-ға сәйкес келеді). Медициналық білім Бүкіләлемдік федерациясының Халықаралық стандарттарына бейімделген Қазақстан Республикасында медициналық білім беру ұйымдарын институционалды аккредитациялау стандарттары енгізілді.Медициналық білім беруді аккредитациялау бойынша ұлттық эксперттердің мәліметтер базасы құрастырылды. Бүкіләлемдік Банк жобасы шеңберінде «Жалпы медицина» мамандығы бойынша арнайы аккредитация стандарттары, резидентура стандарттары және үлгілік оқу бағдарламалары әзірленді.

РБ нақтылауды ескере отырып 2014 жылы 2 жатақхана салуға шығындар 2,021 млрд. теңгені құрады және объектілерді салу өндіріс графигіне сәйкес жүзеге асырылуда.

2015 жылғы 1 қантардағы жағдай бойынша Ақтөбе қаласындағы М. Оспанов атындағы Батыс Қазақстан медициналық университетінің және Семей қаласындағы Мемлекеттік медициналық университет жатақханаларының қаражаттары толық көлімде ігерілді

Бұл ретте, ҚазҰМУ университеттінің өз қаражаты есебінен 512 орындық жатақхана салуыды іске асыруда.

ҚММУ, АМУ және ОҚМФА үшін жатақханалар салу бойынша министрліктің хаттамасымен осы ЖОО-лардың ректорларына СММУ, БҚММУ жатақханалар бойынша бар жобалармен байланыстыруды қамтамасыз ету тапсырылған.

Бүгінгі күні архитектура, қала салу және құрылыс саласындағы уәкілітті органның ҚММУ, ОҚМФА және АМУ үшін БҚММУ және СММУ жатақханалардың жобалық-сметалық құжаттамаларын қайтадан қолдану шешімі бар.

Резидентурадағы, магистратурадағы және PhD докторантурадағы мамандар саны мен даярлауға кететтін шығыстар ұлғайған. Мысалы:

- 2008 жылы резидентураға 158 орын бөлінсе, 2011 жылы 730 орын, 2014 жылы – 1000 орын бөлінген; 2008 жылы даярлау құны 264 мың теңгені құраған болса, 2011-2014 жылдары даярлау құны қарапйым ЖОО үшін 815,5 мың теңгені және ұлттық ЖОО-лар үшін 996,8 мың теңгені құраған;

- 2008 жылы магистратураға 70 орын бөлінсе, ал 2011 жылы 150 орын, 2014 жылы 329 орын бөлінген; даярлау құны 333,8 мың теңгені құраған, 2014 жылы құны қарапайым ЖОО-лар үшін 780,5 мың теңгені және ұлттық ЖОО үшін 945,1 мың теңгені құраған;

- 2008 жылы докторантураға 10 орын бөлінсе, ал 2011 жылы – 30 орын, 2014 жылы – 100 орын бөлінген; даярлау құны 700,0 мың теңгені құраса, ал 2011-2013 жылдары даярлау құны қарапайым ЖОО-лар үшін 1445,0 мың теңгені және ұлттық ЖОО үшін 1516,0 мың теңгені құраған.

Медицина қызметкерлерінің білімдері мен дағдыларын тәуелсіз бағалауды одан әрі жетілдіру базасында медицина қызметкерлерінің практикалық дағдыларын жетілдіру/қайта қарау жүзеге асырылатын өңірлік симуляциялық орталықтарды (бұдан әрі – СО) дамыту көзделген.

Осылайша, 2014 жылы кешенді жан басына шаққандағы ынталандырушы компонентінің сомасы 20,4 млрд. теңге болды, оның ішінде кем дегенде 5 %-ы кәсіптік дамуға бағытталған. 2014 жылы жоғары және орта білімі бар 9,9 мыңан астам маман білім алды.

Медициналық білім беру және ғылым мекемелері республикалық бюджет шеңберінде 17 ҒЗЖ 62 гранттық ҒТБ, 5 инновациялық гранттары, ғылыми мекемелер және жоғары оңу орындарының қаражаты есебінен 105 ынталы ғылыми зерттеулері орындалуда.

Шетелдік ғалымдармен 2014 жылы 48 ҒТБ орындалды, 36 бағдарламалар мен жобалар басқа мекемлер (бизнес құрылымдар, ұлттық компаниялар тапсырыстары) есебінен орындалды.

Одан басқа, ҚР БМ 055 бағдармасы бойынша 12 нысаналық бағдарлама орындалды.

Денсаулық сақтау саласындағы қолданбалы ғылыми зерттеулерді дамыту мақсатында бірқатар нормативтік-құқықтық актлер жетілдірілді:

- ҚР денсаулық сақтау министрінің 2014 жылғы 21 ақпанындағы № 104 бұйрығымен «Ғылыми медициналық сараптауды өткізу Ережесі бекіту туралы» 2013 жылдың 10 шілдісіндегі № 397 бұйрығына өзгерістер енгізілді.

- ҚР денсаулық сақтау министрінің 2014 жылғы 20 мамырындағы № 272 бүйрығымен диагностикалау, емдеу және медициналық реабилитацияның жаңа әдістерін қолдану Ережесі бекітілді.

«Медициналық технологияларды клиникаға дейінгі (клиникалық емес) және клиникалық зерттеулері, медициналық биологиялық эксперименттер жүргізі Ережесі бекіту туралы» бұйрық жобасы әзірленді және бекіту кезеңін өтуде.

Биоэтика, клиникалық эпидемиология, ғылыми өңдеулерді коммерциализациялау, патент жүргізущілер мамандарын қосатын ғылыми зерттеулер менедженті бөлімі қарастырылған медициналық білім беру және ғылым мекемелерінің типтік құрылымы әзірленді. Жалпы мемлекеттік саясатқа сәйкес министрлік медициналық мекемелердің ғылыми әлеуетін нығайту бойынша жұмыстарын жалғастыруда. 2013 жылдан бастап мемлекеттік тапсырыс магистратурада дайындыққа 402 орынға дейін, PhD докторантурада 100 орынға дейін жоғарылады. Қазіргі уақытта министрліктің бағдарламалық нысаналы қаржыландыруы аясында, бас орындаушы медициналық жоғары оқу орындары, ал ғылыми орталықтар қосымша орындаушылар болып табылатын 4 ірі ғылыми зерттеу бағдарламасы жүзеге асырылуда.

Өткізілген зерттеулер нәтижесінде есеп беру жылында қазақстандық басылымдарда 5285 ғылыми жұмыстар жарияланды. Халықаралық басылымдарда 1 422 мақала жарияланды, ол барлық жарияланымның 21,2 %-ын құрады, олардың ішінде рецензияланған басылымдарда 136 мақала (9,56%). 116 патент, оның ішінде 7 шетелдік патенттері (6,03%) алынды.

Бұл зерттеулер 2011-2015 жылдарға арналған «Саламаты Қазақстан» ДСДМБ-ның негізгі бағыттарына сәйкес келеді.

Мемлекеттік стандарттың, сондай-ақ резиндентура, магистратура және PhD докторантураның медициналық мамандықтар бойынша типтік оқу бағдармаларының жобалары әзірленді. Оларды бекіту жөніндегі бұйрық қазіргі уақытта келісу сатысында және ол 2015 жылы бекітілетін болады.

ҚР МФ-ны Британиялық фармакопея талаптарымен үйлестіру туралы келісімге қол қойылды (08.04.2014, Лондон). Әлем фармакопеяларының қазақстандық форумы өткізілді (17-18.09.2014, Алматы).

ДЗ сапасына және үйлестіруге қойылатын заманауи талаптар бойынша халықаралық конференцияларға қатысу (Лондон қаласы, Ұлыбритания, Мәскеу қаласы, Ресей)

OMCL/EDQM желісі сарапшыларының алдын ала аудиті 2015 жылғы сәуірде жоспарланған.

Қорытынды аудит 2015 жылдың соңына жоспарланған.

EN ISO/IEC 17025:2005/OMLC халықаралық талаптарына сәйкестікке аккредиттеу рәсімінен өту 2015 жылдың соңына жоспарланған.

2014 жылы ДЗСҰО СО төмендегілер ұйымдастырған зертханаларды кәсіптік тестілеудің халықаралық бағдарламаларына қатысты:

1) LGC Standards (Ұлыбритания) (маусым) – кейіннен УФ-спектрофотометрия әдісімен мөлшерін анықтай отырып, ацетилсалицил қышқылы таблеткаларының еруіне арналған тест; Нәтижесі – оң. (PT049 Dissolution Test)

2) Дәрілік заттардың сапасын бақылау жөніндегі еуропалық директорат (EDQM) (қараша) – жоғары тиімді сұйықтық хроматографиясы (ЖТСХ) әдісімен метронидазол таблеткаларындағы әсер етуші заттардың мөлшерін анықтауға арналған тест (PTS150 Assay by Liquid Chromatography).

Нәтижесі – оң.

2014 жылы (30 қыркүйек – 3 қазан аралығында) СО «Ұлттық аккредиттеу орталығы» ЖШС тарапынан EN ISO/IEC 17025:2005 халықаралық талаптарына сәйкестікке аудиттен өтті, 2014 жылғы 8 желтоқсандағы № KZ.И.02.0010 аккредиттеу аттестаты алынды.

Жабдықты инсталяциялау және персоналды оқыту жүргізілген.

OMCL/ EDQM желісі сарапшыларының алдын ала аудиті 2015 жылға жоспарланып отыр.

Сондай-ақ, құрылатын инспектораттың мәртебесін заңнамалық түрде бекіту шеңберінде, Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің қарауындағы «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Қазақстан Республикасының Кодексінде фармацевтикалық инспектораттың жұмыс істеуінің нормалары көзделген, атап айтқанда, «Дәрілік заттардың айналысы саласындағы фармацевтикалық инспекторат» деген бап енгізілген.

Талаптарға сәйкес PIC/S-ке кірудің алдын ала кезеңін бағалау үшін ағымдағы жылғы наурызда Қазақстан PIC/S қосылуға өтініш беруші мәртебесін алды. 2014 жылғы тамызда Қазақстан Республикасының PIC/S алдын ала қосылу кезеңі бойынша бағалау тобының баяндамашы-аудиторы PIC/S Розмари Несир Зауг (Швейцария) қайта тағайындалды.

Аттестаттауды ҚР ДСӘДМ Медициналық және фармацевтикалық қызметті бақылау комитетінің облыстардың аумақтық департаменттері өткізді.

«Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне мемлекеттік басқару деңгейлері арасындағы өкілеттіктердің аражігін ажырату мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасының 2014 жылғы 29 қыркүйектегі Заңына сәйкес, фармацевтикалық білімі бар маман болмаған жағдайда аудан орталықтарынан шалғайдағы елді мекендерде дәрілік заттарды, медициналық мақсаттағы бұйымдарды бастапқы медициналық-санитариялық, консультациялық-диагностикалық көмек көрсететін денсаулық сақтау ұйымдарындағы дәріхана пункттері арқылы және жылжымалы дәріхана пункттері арқылы өткізуді жүзеге асыру үшін медициналық білімі бар мамандарды аттестаттау бойынша мемлекеттік көрсетілетін қызметі жергілікті атқарушы органдарға берілген.

Сондай-ақ, құрылатын инспектораттың мәртебесін заңнамалық түрде бекіту шеңберінде, Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің қарауындағы «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Қазақстан Республикасының Кодексінде фармацевтикалық инспектораттың жұмыс істеуінің нормалары көзделген, атап айтқанда, «Дәрілік заттардың айналысы саласындағы фармацевтикалық инспекторат» деген бап енгізілген.

Талаптарға сәйкес PIC/S-ке кірудің алдын ала кезеңін бағалау үшін ағымдағы жылғы наурызда Қазақстан PIC/S қосылуға өтініш беруші мәртебесін алды. 2014 жылғы тамызда Қазақстан Республикасының PIC/S алдын ала қосылу кезеңі бойынша бағалау тобының баяндамашы-аудиторы PIC/S Розмари Несир Зауг (Швейцария) қайта тағайындалды.