Қазақстанның ежелгі тарихы қазақстанның КӨне және ежелгі тарихы тас ғасыры
жүктеу/скачать 360 Kb.
|
ТӘУЕЛСІЗ ҚАЗАҚСТАН ТАРИХНАМАСЫ Қазақстан тарих ғылымындағы әдістемелік ізденістер. Ескі таптық маркстік-лениндік әдістемеден бас тарту. Тарих ғылымының тарихи-партиялық бағытының күйреуі. Қазақстан тарихының ақтандақ беттерін қайта қарау. Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесі Комиссиясының бай және кулак шаруашылықтары туралы ҚАЗОАК мен ҚАЗКХАЛЖОМ-ның қаулыларын зерттеу бойынша қорытындысы (қараңыз: "Казакстанская правда" 1992 ж., 22 желтоқсан). Қазақстанда тарихи ойдың жаңғыруы бойынша үрдістің басталуы мен барысы. Қазақстан тарихы - жоғары оқу орындарындағы міндетті, жеке оқу пәні. Қазақстан тарихын идеологияландырудан, саясаттандырудан таза еңбектерді, оқу құралдарын басып шығару барысы. Қазақ мемлекеттілігінің тарихын жаңа бағыт тұрғысынан зерттеу. С.Г. Кляшторный мен Т.И. Сұлтановтың "Казахстан: летописъ трех тысячелетий", Қазақ хандығының тарихы бойынша Ә. Хасенов, М.Х. Әбусейітова, К.Ш. Хафизова, Ж. Қасымбаев еңбектері. Н. Мартыненконың редакциясымен шыққан "Алашорда" құжаттар жинағын қайта басып шығару. "Алаш" қозғалысы бойынша М.Қ. Қойгелдиев, К.Нүрпейісов, Д.А. Аманжоловалардың монографиялық еңбектері. Алғашқы газеттер мен "Айқап" журналы материалдарының библиографиялық ескерткіштері мен жинақтарын басып шығару (құрастыршылар Ү.Субханбердина және басқалар). Алғашқы қазақ мерзімді басылымдарының тарихын зрттеу (Қ.М.Атабаев, Ө.Әбдиманов). Саяси репрессиядан зардап шеккен қазақ ұлттық-демократиялық интелегенциясы мен мемлекет қайраткерлерінің еңбектері. Мұстафа Шоқай еңбектерінің екі томдық жинағы мен ол туралы естеліктерді басып шығару Күштеп тәркілеу, ұжымдастыру және көшпелі қазақтарды күштеп отырықшыландыру тарихын қайта қарастыру. 20-шы жылдардың аяғы мен 30-шы жылдардың басындағы шаруа көтерілістерінің тарихын зерттеудің басталуы. М.К. Қозыбаев, Қ.С. Алдажұманов, И.Т. Омарбеков еңбектері. Аталған мәселелер бойынша құжаттар жинағын шығару. Қазақстан Республикасының "Жаппай саяси репрессиялау құрбандарын ақтау туралы" (1993 ж., 14 сәуір) заңы және оның тарихи мәні. Сталиндік саяси репрессиялар мен халықтарды Қазақстанға депортациялау тарихын зерттеудегі жетістіктер. (Г.В. Кан, Г.Н. Ким және т.б. еңбектері). Қазақстан тарихы бойынша жаңа оқулықтар мен оқу құралдарын шығару. Олардың ерекшеліктері, кемшіліктері мен жетістіктері. Қазыбек бек Тауасарұлы мен Өтейбойдақтың еңбектері бойынша пікірталастар 1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалысқа; Қ. Қасымов, И. Тайманов көтерілістеріне; Аңырақай шайқасына; Түркістан тарихына және т.б. шараларға арналған мерейтойлық конференциялар. Қазақ диаспорасының тарихын зерттеу (Н. Мұхамедханұлы, Г.М. Мендіқұлов және т.б.). X. Оралтайдың зерттеулері мен естеліктері. Қазақстанның шет елдік тарихнамасы. Р. Конквест, М. Олкотт, Б. Хайт және қазақстандағы басқа да ғалымдардың еңбектерін зерттеу (қазақстандық зерттеушілер К.Л. Есмағанбетов, К. Несіпбаева және т.б. еңбектері). Қазақстандық ғалымдардың тарихи-демографиялық зерттеулері (М. Тәтімов, А. Ғали, М. Асылбеков). Ежелгі және орта ғасырлық Қазақстан тарихының мәселелері және М.Х. Дулати мен Қ. Жалайридің тарихи мұралары (Ә. Дербісәлиев, С. Жолдасбаев, Н. Нұртазина, С.М. Сыздықов және т.б. зерттеулері). Ежелгі дәуірден бүгінгі күнге дейінгі бес томдық Қазақстан тарихының жаңа басылымының шығарыла бастауы. Қазақстандағы Кеңестік билік кезеңіндегі аграрлық қатынастар тарихнамасының теориялық және методологиялық негіздері. Қазақстанда тарих ғылымындағы ұжымдастыру негізінде жүргізілген көшпенділерді жаппай отырықшыландыру туралы большевиктік тұжырымдаманың орнығуы. Күштеп тәркілеу, ұжымдастыру тарихының қайта қаралуы. Республикадағы КОКП аграрлық саясаты тарихы мәселелерінің қайта қаралуы және олардың басымдылық сипаты мен қателіктері. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың "Тарих толқынында" кітабын талқылау және Қазақстан тарихнамасының алда тұрған міндеттері. ДЕРЕКТАНУ ДЕРЕКТАНУ ТЕОРИЯСЫ, ТАРИХЫ ЖӘНЕ ӘДІСІ Деректанулық ұғымдар мен терминдер. "Ұғым" мен "терминнің" анықтамасы. Қазақ тілінде ғылыми ұғымдар мен терминдер жасау тарихынан. Алаш зиялылары: Ә.Бөкейхан, А.Байтұрсынұлы, Ш. Құдайбердіұлы, М.Әуезов және Қ.Жұбановтардың қазақ тілінде ғылыми терминдер қалыптастырудың қосқан үлестері. Деректанулық терминдер: "дерек", "деректану", "сыныптау", «тарихи дерек», "тарихи факт" т.б. Деректану теориясы. Тарихи деректер бейнелеу теориясы тұрғысынан. Деректердегі объективтілік пен субъективтілік туралы. Тарихи шындық пен деректің, дерек пен тарихшының диалектикалық байланыс механизмі. Тарихи танымның ретроспективті сипаты. Тарихи дерек ұғымы ақпарат теориясы туралы білім тұрғысынан. Деректану және тарихи зерттеу. Деректану пәні. Тарихи деректанудың қосалқы тарихи пәндермен және арнайы тарихи курстармен арақатынасы. Тарихи деректердің анықтамасы Деректану реальды дүниені тану құралы. Адамдар қолымен жасалынған мәдениет құндылықтары: - шығармалар, заттар, жазбалар, құжаттар - деректану ғылымының зерттеу объектісі. Тарихи деректерді сыныптау проблемасы. Тарихи деректерді сыныптаудың қажеттілігі мен жолдары. Тарихи деректерді типтерге және түрлерге болудің негізгі принциптері. Жазба деректердің негізгі типтері. Жазба деректерді түрлік сыныптау. Ерекше (қайталанбайтын) және көпшілік (қайталанатын) деректер және олардың деректік маңызы. Тарихи деректер эволюциясы. Қазақстан тарихы деректерінің түрлік өзгерістерге ұшырауының өзіндік ерекшеліктері. Деректердің дамуының негізгі тенденциялары. Деректанудың қалыптасуы және дамуы. Деректанудың ғылым ретінде пайда болуының және қалыптасуының алғы шарттары. Орыс жылнамаларын зерттеуші А.Л.Шлеһер (1735-1809), неміс ғалымы Ф.Шлейермахер (1768-1834), неміс тарихшылары Б.Нибур (1766-1831), Л. фон Ранке (1795-1886), француз тарихшысы П.Дону (1761-1840) т.б. деректану ғылымының негізін қалаушылар. XIX ғ. бірінші жартысындағы ірі ғылыми жаңалықтардың ашылуы және ұлттық сананың оянуының деректану ғылымының дамуына тигізген әсері - Г.Ф.фон Штейннің "Ежелгі тарихи деректерді зерттеу қоғамын" құруы. "Герман тарихының ескерткіштері" сериясының жарық көруі. Г.Вайц (1813- 1886) және оның "Германия тарихының деректануы". Батыс Европа елдерінде тарихи зерттеу ісімен айналысатын мамандарға деген қажеттіліктің артуы. Ұлы француз буржуазиялық революциясы және мұрағат істеріндегі өзгерістер. 1821 жылы Парижде хартиялар мектебінің ашылуы және оның міндеттері мен маңызы. Батыс Европа елдеріндегі арнайы тарихи зерттеу институттарының ашылуы. Э.Бернгеймнің (1850-1942) "Тарих ғылымьіна кіріспе" атты оқулығындағы: методология, методика, түсініктер және сыныптау мәселелері. Ш.Ланглуа (1863-1920) мен Ш.Сеньобостың (1854-1942) "Тарихи зерттеуге кіріспе" атты еңбектерінің негізгі бөлімдері және олардағы деректанулық ойлар мен тәсілдер. Орыс тарихшысы В.О.Ключевский XIX ғ. соңындағы Ресей тарих ғылымының ерекшелігі мен міндеттері, тарихи деректер, тарихи сын және тарихи сынның ерекшеліктері туралы. А.С.Лаппо-Данилевскийдің (1863-1918) деректану методологиясы туралы концепциясы. Деректану - тарихи деректер туралы біртұтас жүйелі ғылым. Кеңестік тарихнамадағы деректану ғылымының дамуының негізгі кезеңдері және деректану пәнін оқытудың ерекшеліктері. Деректанулық орталықтар. Қазақ ғалымдары мен ойшылдарының деректанушылық көзқарастары. Ш.Уәлиханов - қазақтың тұңғыш деректанушы ғалымы. Ә.Бокейхан, А.Байтұрсынұлының деректанушылық ойлары. Қазақ зиялыларының ұлттық деректерді іздеп тауып табу және жинау мақсатында жасаған әрекеттері. Қазақтың кәсіпқой тарихшысы Е.Бекмахановтың деректанушылық көзқарастары. О.Сүлейменовтің "АЗиЯ"-сы және деректің түпнұсқалық проблемасы. Қазақтың деректанушы ғалымдары және олардың еңбектері. Қазақстан тәуелсіздігі және деректану ғылымы.
А.Л.Шлецердің тарихи деректанулық сынды негізгі топтарға бөлуі. В.О.Ключевский "филологиялық сын" және "фактілік сын" туралы. А.С.Лаппо-Данилевскийдің деректерді ғылыми сынның негізгі кезеңдерін және 14 Ережесін керсетуі. Тарихи деректерді талдаудың құрамдас үш бөлігі - методология, методика және техника. Объективтік принцип, тарихилық принцип, партиялық принцип - деректану методикасыньщ негізгі принциптері. Деректермен жұмыс істеудің негізгі үш кезеңі: деректерді іздеу, табу (деректанулық эвристика), деректанулық талдау (сын), деректердегі алынған мәліметтер нақты зерттеулерге пайдалану, тәсілдерін жасау (методика).
Деректердің сақталу формалары және олардың деректанулық маңызы. Мәтінді дұрыс оқу - жазба деректі талдаудың басты шарты. Деректің пайда болған уақытын анықтау (датировка). Деректің пайда болған жерін анықтау. Дерек авторының не құрастырушының атын анықтау (атрибуция). Тарихи деректің әлеуметтік функциясын анықтау. Деректанудың шынайылық проблемасы. Тарихи деректану ғылымындағы өкілеттілік проблемасы. ҚАЗАҚСТАН ТАРИХЫНЫҢ ДЕРЕКТЕРІ Ежелгі және ортағасырлық Қазақстан тарихының деректері Халық ауыз әдебиетінің туындылары тарихи дерек ретінде. Олардың түрлері. Фольклордың тарихи дерек ретіндегі ерекшелігі. Қазақ халқында ауызша тарих айту дәстүрінің қалыптасуы және дамуы құрылымы. Фольклорлық туындыларды деректанулық талдау методтары: тарихи типологиялық, тарихи-генетикалық, тарихи-салыстырмалық. Ш.Уәлиханов, Ә.Марғұлан аңыз-әңгіме, жыр-дастандардың пайда болу, сақталу және деректік ерекшеліктері туралы. Ә.Бөкейхан "Қобланды батыр" жыры туралы. Шежіренің деректік маңызы, орыны, ерекшелігі. Шежіренің түрлері. Шежіренің тарихи дерек ретіндегі эволюциясы. Шежіренің пайда болуын сынау. Шежіредегі объективтілік пен субъективтілік. Шежіретану – кезеңдері мен қажеттілігі. Ш.Уәлиханов, А.Байтұрсынұлы шежіренің деректік маңызы мен ерекшелігі туралы. Шежіренің қазақтардың этногенезисін, Қазақстан территориясында тайпалардың орналасуын, түркі халықтарының этногенетикалық байланыстарын зерттеудегі маңызы. Шежіретану проблемалары. Ежелгі жазба тарихи деректер. Қазақтар туралы ежелгі парсы, грек, қытай жазбаларындағы мәліметтер. Ежелгі жазба түркі ескерткіштері: пайда болуын сынау, мәтінін оқу және түсіндіру. Орхон-Енисей жырлары. Тарихнамасы. Зерттелу кезеңдері. Тарихи дерек ретіндегі ерекшелігі, маңызы және орыны. Орхон жырларын тарихи дерек көзі ретінде зерттеудің негізгі проблемалары. Араб деректері, ІХ-ХІІІ гг. ал-Жахиздің, ибн-Фадлан, ал Факихтың т.б. тарихи трактаттары, ал-Масудидің ("Ахбар-аз-заман"), Худун ал-Алемнің (Дүние шеңбері. Хғ.), Ибн-Хордабектің ("Шет аймақ кітабы"), Ибн-Рустенің ("Асыл алқалар кітабы") т.б. тарихи-географиялық еңбектер мен географиялық карталардың деректік маңызы және оларға деректанулық талдау жасау жолдары. Батыс Европа саяхатшылары палано Карпиниди (1182-1252), Вильгелм Рубруктің, Марко Полоның т.б. жазбалары. Жылнамалар және жылнаматану Жылнаманың тарихи дерек ретіндегі ерекшелігі. Жылнама жазу тарихы. Негізгі кезеңдері. Хронографтар. Ортағасырлық деректер арасындағы жылнамалардың орыны мен маңызы. Жылнаматану ғылыми проблема ретінде. Жылнамаларды жариялау. Жылнамаларды ғылыми зерттеу. А.А.Шахматовтың (186-1920) жылнаматану ісіне қосқан үлесі мен пайдаланған тәсілдері. Қазіргі жылнаматану проблемалары: жылнама жазушылықтың бастапқы кезеңін қалпына келтіру, жылнаманың шынайылық проблемасы, жылнаманың өкілеттілік проблемасы. Орта ғасырлық жазба ескерткіштер Жүсіп Баласоғұнның "Құдадғу біліг", Махмуд Қашқаридің "Диуани лұғат ат-түрік" (түркі сөздерінің жинағы), "Кодекс куманикус" - ортағасырлық Қазақстан тарихының дерегі ретінде. Рашид-ад-диннің "жылнамалар жинағы" қазақ тайпалары тарихының құнды дерек көзі. Мұхамед Хайдар Дулати (1499-1551) "Тарих-и Рашиди' Тарихнамасы. Зерттелу кезеңдері. Дулатитану ғылымының қалыптасуы - "Тарих-и Рашидидің" деректік маңызы. Қадырғали би Қосымұлының «Жылнамалар жинағы". Деректанулық талдау. Әбілғазы Баһадурдың (1603-1663) "Түріктер шежіресі", "Зафарнама" және "Бабурнама".
Ресей мен Қазақстан байланысын қамтамасыз ететін Мәскеу және Санкт- Петербург қалаларындағы дипломатиялық мекемелер: Сыртқы істер коллегиясының, Ішкі істер министрлігінің, Қонысаудару басқармасының қорлары. Ресейдің Қазақстанды отарлау саясатын тікелей іске асырушы жергілікті мекемелер: Батыс-Сібір шекара комиссиясының Орынбор облыстық канцеляриясының, губерниялық және болыстық есеп комитеттерінің, жер басқармаларының, Орынбор губернаторының канцеляриясының, Түркістан генерал-губернаторының канцеляриясының т.б. қорларының материалдары.
XX ғ. басындағы қазақ зиялыларына және "Қазақ" газетіне қатысты пайда болған бақылау және сот құжаттарының өткен ғасырдың басындағы еліміздегі азаттық үшін жүргізілген күрес тарихының деректері. 1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалыс тарихының деректері. Заң актілері. Ресей империясының қазақтарға қатысты заң актілерінің қабылдануының негізгі кезеңдерін зерттеу. Оларға деректанулық талдаудың негізгі методикалық ерекшеліктері. Ресей заң шығарушылығының ерекшеліктері. Сібір қырғыздары туралы Устав (1822ж. 22 июнь), Жетісу және Сырдария областарын басқару туралы уақытша ереже (1867 ж.), Дала облыстарын басқару туралы уақытша ереже (1868ж.), Ақмола, Семей, Орал және Торғай облыстарын басқару туралы 1891 жылғы 25 марттағы "Дала ережесі" 1885 ж. "Қарамола Ережесі". Мерзімді басылымдар XIX ғ. соңы XX ғ басындағы Қазақстан тарихының дерек көзі. Мерзімді басылымдарды сыныптау. Оларды деректанулық талдаудың негізгі принциптері және проблемалары. Қазақ тіліндегі алғашқы газеттердің пайда болуының алғышарттары мен тарихи жағдайлары. Алғашқы қазақ баспасөзінің сипаты мен бағыт бағдарлары. «Түркістан уалаятының газеті» және "Дала уалаятының газеті" Ресейдің Қазақстанды отарлау тарихының дерегі. "Айқап" журналы және "Қазақ" гезітінің деректік маңызы. Жеке адамдық құжаттар тарихи дерек ретінде. Анықтамасы. Сыныптау. Жеке адамдық құжаттар эволюциясы. Хаттар, күнделіктер, естеліктер және заман хаттардың деректік ерекшеліктері. Жеке адамдық құжаттарды дерек көзі ретінде талдау методтары. Қазан төңкерісіне дейінгі жеке адамдық құжаттардың негізгі топтары. Статистикалық деректер. Статистикалық ұйымдастыру. Ф.А. Цербина дайындаған қазақтар шаруашылығының статистикалық мәліметтері. Щербина, Румянцев экспедицияларының қорытындылары. Статистикалық мәліметтерді талдаудың негізгі жолдары. Толықтық және шынайылық деңгейі. Өкілеттілік проблемасы. Демографиялық статистика және оның деректік маңызы. КЕҢЕСТІК КЕЗЕҢДЕГІ ҚАЗАҚСТАН ТАРИХЫНЫҢ ДЕРЕКТЕРІ КОКП құжаттары Қазақстанда Кеңес өкіметінің орнауы мен тоталитарлық жүйенің қалыптасу тарихының дерегі. XX ғ. басындағы Қазақстан тарихы деректері кешеніндегі типологиялық өзгерістер. Кеңестік деректердің пайда болуы және ерекшеліктері. КОКП құжаттарын сыныптау. КОКП көсемдерінің еңбектерінің деректік маңызы. КОКП құжаттары мен көсемдерінің еңбектеріне деректанулық талдау жасау методтары. Іс қағаздары. Кеңестік мекемелердің іс қағаздарының пайда болуын сынау және сыныптау. Олардың деректік ерекшеліктері мен орны. Кеңестік атқарушы органдары құжаттарының деректік маңызы. Оларды зерттеу методикасы. Кеңестік мерзімді баспасөз. Большевиктік мерзімді басылымдардың пайда болуы, сипаты, бағыт-бағдары, мақсаты және ерекшеліктері. Большевиктік басылымдардың дамуының негізгі кезеңдері. Кеңестік газеттер мен журналдардың деректік маңызы және оларды талдаудың методтары. «Ақжол», "Еңбекші Қазақ", «Социалды Қазақстан», газеттері, «Қызыл Қазақстан», «Қазақстан большевигі», «Қазақстан Коммунисі» журналы. Кеңестік зан актілері. РСФСР, КСРО және Қазақстан конституциялары. Кеңестік заң қабылдау жүйесінің ерекшеліктері. Кеңестік заңдар мен заң актілерінің деректік орыны мен маңызы. Оларды дерек көзі ретінде талдаудың методтары. Жеке адамдық кұжаттар. Кеңестік кезеңдегі жеке адамдық құжаттарды сыныптау. Қоғам қайраткерлерінің хаттары тарихи дерек ретінде. Күнделіктер, естеліктер, заманхаттар. Сәкен Сейфуллиннің "Тар жол, тайғақ кешуі". Куәгерлер меліметі Зұлмат тарихының дерегі ретінде. Жеке адамдық құжаттарды зерттеу методикасы. Саяси қуғын-сњргін књжаттары. Кеңестік кезеңде пайда болған саяси қуғын-сүргін құжаттарын сыныптау. Олардың пайда болуын сынау. Деректік орыны мен маңызын анықтау. ЖВД, ОГПУ, КГУ құжаттарының тарихи дерек ретінде. Сот процесстері мен өкімдері дерек көзі. Саяси қуғын-сүргін құжаттарын дерек көзі ретінде зерттеу жолдары. XX ғ. 70-80 жылдарындағы Қазақстандағы тђуелсіздік үшін күрес тарихының деректері. Кеңестік статистика. Кеңестік статистика жүйесінің қалыптасуы мен мақсаты. Статистикалық мәліметтердің жалпы сипаттамасы. Ауыл шаруашылық, өнеркәсіп статистикасы. Демографиялық статистика және оның Қазақстан трагедиясының тарихының дерегі ретіндегі маңызы. Халық санағын алу статистикасының міндеттері мен методы. Статистикалық материалдар мен жұмыс істеу методикасы. Математикалық талдау тәсілдерін қолдану. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ТАРИХЫНЫҢ ДЕРЕКТЕРІ (1991-2001 ЖЖ.) Н.Назарбаев еңбектері тәуелсіз Қазақстан тарихының дерек көзі. Сыныптау проблемасы. Маңызы мен ерекшелігі. Заң актілері тәуелсіз Қазақстан тарихыныц дерегі. Қазақстан тәуелсіздігі және тарихи деректер кешені, түрлері және сипатындағы өзгерістер. ҚР конституциясы, ҚР Президентінің жарлықтары, ҚР заң шығарушы органдарының шығарған заңдарының тәуелсіз Қазақстан мемлекетінің құрылу, қалыптасу және даму тарихының дерегі. Заң актілері еліміздегі жаңа экономикалық қатынастардың қалыптасу тарихының деректері. Кино, фото, фоно және бейне фильмдер және олардың деректік ерекшеліктері мен маңызы. Оларды дерек көзі ретінде зерттеу проблемалары. Мерзімді басылымдар және олардағы болған озгерістер. Ресми басылымдар. Тәуелсіз басылымдар. Жеке адамдық құжаттар: Заманхаттар, естеліктер, хаттар. Жеке адамдық мұрағат құжаттары. Ш.Мұртаза мен К.Смайыловтың хаттары тарихи дерек ретінде. Каталог: downloads -> ekzameny ekzameny -> «Бекітемін» Әлеуметтік ғылымдар факультетінің деканы downloads -> Қайрғалиева гулфайруз батырлар институты және оның дәстүрлі қазақ қоғамындағы орны downloads -> 6М020500 «Филология: қазақ тілі» мамандығы бойынша мемлекеттік емтихан сұрақтары downloads -> Боранбаева бақтылы сансызбайқызы ғұмар Қараштың өмірі мен қоғамдық саяси қызметі ekzameny -> БАҒдарламасы астана 2014 Бағдарлама «6М010300 Педагогика және психология» ekzameny -> Бағдарламасы Пәндер атауы және олардың негізгі бөлімдері Механика ekzameny -> Бағдарламасы Пәндер атауы және олардың негізгі бөлімдері ekzameny -> БАҒдарламасы астана 2014 Бағдарлама «6М012300 Әлеуметтік педагогика және өзін-өзі тану» ekzameny -> «Бекітемін» Әлеуметтік ғылымдар факультетінің деканы жүктеу/скачать 360 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|