Бастауыш мектептегі математика сабақ
Шамалар туралы жалпы түсінік
жүктеу/скачать 0,56 Mb.
|
тәрбиедегі ынталандыру әдісі курсовой
қазақ тілі тест
| Шамалар туралы жалпы түсінік
Шама, Сан сияқты, бастауыш сыныптардың математика курсының негізгі тұжырымдамасы болып табылады, оның міндеті балаларда ең алдымен өлшеммен байланысты заттар мен құбылыстардың белгілі бір қасиеті ретінде шама туралы түсінік қалыптастыру болып табылады. Шама— мәні математиканың дамуына байланысты жалпыланып отырылған негізгі математикалық ұғымдардың бірі. Ұзындық, аудан, салмақ сияқты тағы басқа нақты ұғымдардың жалпылануы нәтижесінде алғашқы шама (скаляр оң шама) ұғымы пайда болды. Шаманың әрбір нақты тегі физикалық денелерді немесе басқа нысандарды салыстырудың белгілі бір әдісіне байланысты; бағытталған шамаларды (мысалы, түзуде қарама-қарсы екі бағыты болатын кесінді, жылдамдық) қарастыру нәтижесінде скаляр шаманың жалпы ұғымы (нақты бір сан арқылы сипатталатын нысанды) пайда болды; скаляр шамалардың жалпылануы нәтижесінде векторлық шамалар (қ. Векторлық есептеу) мен тензорлық шамалар (қ. Тензорлық есептеу) алынды. 1-3 сыныптарда оқушылар ұзындық, масса, сыйымдылық, уақыт, аудан және оның өлшем бірліктері сияқты шамалар туралы түсінік алады. Мәселелерді шешу барысында олар бағамен, санмен, құнмен, жылдамдықпен, қашықтықпен, өнімділікпен және т.б. Бастауыш сыныптардың математика курсының бағдарламасы бойынша олардың мөлшері, Ұзындығы, массасы, сыйымдылығы, уақыты, ауданы, жылдамдығы, құны сияқты шамалармен және өлшем бірліктерімен танысу қарастырылған. Әрбір шаманы зерттеу кезінде осы шаманың ерекшелігімен байланысты өзіндік әдістемелік ерекшеліктері бар, бірақ заттар мен құбылыстардың қасиеті ретінде шамаға жалпы көзқарас шамаларды зерттеудің жалпы әдістемесі туралы айтуға мүмкіндік береді. Бірыңғай әдістемелік тәсілді білу мұғалімге оқушылардың іс-әрекетін саналы және мақсатты түрде ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Бастауыш сынып оқушыларының шамаларымен танысудың жалпы әдістемелік тәсілі мектепке дейінгі мекемелердегі балалардың шамаларымен танысу әдістемесінің табиғи жалғасы болып табылады. Алайда, кейбір балалар мектепке дейінгі мекемелерге бармағанын ескере отырып, олар білмейтін сәттерге назар аудару керек [19]. Дәстүр бойынша, бастауыш сыныптарда математиканы оқыту әдістемесінде шама ұғымын енгізу процесіне ортақ келесі кезеңдер бөлінеді. . Шаманы анықтау аймағы болып табылатын кейбір А жиынтығы берілген. . Шамалардың осы түрінен өлшем бірлігі деп аталатын белгілі бір шама (е) таңдалады. . Өлшеу процесі жүзеге асырылады-берілген шаманы таңдалған өлшем бірлігімен салыстыру, оның нәтижесі шаманың белгілі бір мәні болып табылады. Бастауыш мектептің математика курсында шамаларды зерттеу қолданбалы сипатқа ие. Оқушылар сегменттердің ұзындығын тікелей өлшеумен танысады, ыдыстардың сыйымдылығын, дене салмағын, ауа температурасын анықтайды, уақытты сағат бойынша, күнтізбеге сәйкес күндерді, палитраның көмегімен фигураның ауданын анықтауға үйренеді. Тақырыпты зерттеу барысында студенттердің бір-бірімен тығыз байланысты, бірақ "шама" және "сан"сияқты әртүрлі ұғымдарды нақты ажыратуды үйренуі маңызды. Белгілі бір шама туралы және оны өлшеу әдістері туралы идеяларды қалыптастыру өзіндік ерекшеліктерге ие болғанымен, шамалардың әрқайсысын зерттеу кезінде орын алатын жалпы кезеңдерді бөліп көрсеткен жөн: 1.Балалардың осы шама туралы түсініктерін нақтылау және нақтылау (баланың тәжірибесіне жүгіну). 2.Біртекті шамаларды салыстыру (көрнекі түрде, сезім арқылы, қабаттасу, қолдану арқылы, әртүрлі өлшемдерді қолдану арқылы). .Осы шаманың өлшем бірлігімен және өлшеу құралымен танысу. .Өлшеу дағдылары мен дағдыларын қалыптастыру. .Бір атаудың бірліктерінде көрсетілген біртекті шамаларды қосу және азайту. .Жаңа шама бірліктерімен танысу, бір атаудың бірліктерінде көрсетілген біртекті шамаларды басқаларына аудару, бір атаудың бірліктерінде көрсетілген шамаларды екі атаудың бірліктерінде көрсетілген шамаларға аудару және керісінше. .Екі атаудың бірліктерінде көрсетілген шамаларды қосу және азайту. .Шаманы санға көбейту және бөлу. Бастауыш мектепті бітірген оқушылар көптеген зерттелген шамаларда (ұзындығы, ауданы, сыйымдылығы, массасы, уақыты) теңдік пен теңсіздік қатынастары анықталғанын білуі керек. Бұл қатынастарды іс жүзінде (тікелей) және жанама түрде орнатуға болады. Барлық шамаларды өлшеуге болады және олардың әрқайсысының өзіндік өлшеу әдісі бар, оның мәні берілген объектіні оның өлшем бірлігімен салыстыру болып табылады. Бір түрдің шамаларын қосуға және азайтуға болады; көбейту және алаңдатылған сандарға бөлу; шаманың бір бөлігін табу. Бір түрдің шамалары арасында белгілі бір тәуелділік бар, оны білу шамалардың түрленуін орындау үшін қажет: әр түрлі өлшем бірліктеріндегі бірдей шаманың өрнектері. Әр түрлі шамаларды өлшеуге үйрету бірдей схема бойынша құрылады. . Бұлшықет күшінің көмегімен "көзге" шамаларды салыстыру жүргізіледі. . Шаманың өлшем бірліктері енгізіліп, олардың арасында бұрын қарастырылған қатынастар орнатылады. . Шамалар өзгереді: үлкендері кішіге, ал кішілері үлкенге ауыстырылады. . Шамалар өлшеу арқылы салыстырылады. . Шамалар бойынша операциялар жасалады. Сонымен, шамалармен жұмыс істеудің келесі негізгі кезеңдері ерекшеленеді[13]: БІРІНШІ КЕЗЕҢ. Осы шама туралы жалпы идеяны қалыптастыру, оның негізінде баланың тәжірибесіне жүгіну және оның идеяларын нақтылау жатыр. Берілген шаманың және тиісті терминологияның тұжырымдамасын (интуитивті деңгейде) енгізу. ЕКІНШІ КЕЗЕҢ. Біртекті шамаларды салыстыру: а)көзбен ("көзге"); б)сезімнің көмегімен (сезіну, қолдардағы "өлшеу"); в) қабаттасу, қосымша; г) әртүрлі өлшемдер арқылы. ҮШІНШІ КЕЗЕҢ. Өлшем бірлігімен және өлшеу құралымен танысу. Өлшеу дағдылары мен дағдыларын қалыптастыру. ТӨРТІНШІ КЕЗЕҢ. Бір атаудың бірліктерінде көрсетілген шамаларды қосу және азайту. БЕСІНШІ КЕЗЕҢ. Концентраттар бойынша нөмірлеуді зерттеумен тығыз байланысты шамаларды өлшеудің жаңа бірліктерімен танысу. Бірдей бірліктермен көрсетілген біртекті шамаларды қосу және азайту. АЛТЫНШЫ КЕЗЕҢ. Бір атаулардың бірліктерінде көрсетілген шамаларды басқа атаулардың бірліктерінде көрсетілген біртекті шамаларға аудару ЖЕТІНШІ КЕЗЕҢ. Әр түрлі атаулардың бірліктерінде көрсетілген біртекті шамаларды қосу және азайту. СЕГІЗІНШІ КЕЗЕҢ. Шаманы санға көбейту және бөлу. Біртекті шамалардың бөлінуі. Әр түрлі шамалар туралы идеяларды қалыптастыру үшін практикалық жұмыстар жүргізіледі, жаттығулар қолданылады, демонстрациялық және жеке көрнекі құралдар қолданылады, ал сабақта ұжымдық, жеке және топтық жұмыс түрлері өзгереді. Олардың өлшем бірліктерінің шамалары бар мән тек практикалық мәнге ие емес: бұл мәселені көру және оны шешу жолдарын табу қабілетін қалыптастыруға үлкен мүмкіндіктер береді, осылайша оқушылардың танымдық қабілеттерін дамытуға ықпал етеді. Шама— мәні математиканың дамуына байланысты жалпыланып отырылган негiзгi математикалық ұғымдардың бірі . Ұзындық, аудан, салмақ сияқты тағы басқа нақты ұғымдардың жалпылануы нәтижесінде алғашқы шама ( скаляр оң шама ) ұғымы пайда болды. Ұзындық- егер тетiк сызбада бiрақ көрiнiсiмен кескінделген болса , оның ұзындығының сандық мәнiнiң алдына " L " деген таңба қойылады . Бірліктердің халықаралық жүйесіндегі бірлігі — метр. Аудан ( геометриялық мағынада ) , S - геометриялық пішіннің екі өлшемді кеңiстiктен алатын бөлігін сипаттайтын шама . Көлем - геометриялык денелердің кеңiстiктен алатын бөлігін сипаттайтын шама . Векторлық шама - сандық мәнінен басқа кеңiстiктегi бағытымен де сипатталатын физикалық шама ; бір координат жүйесінен екiншiсiне өткенде бағытталған кесiндi проекциясы қалай түрленсе солай түрленетін координат есiндегi проекциясымен аныкталады [ 19]. Масса – материяның инерциялық және гравитациялық қасиетін анықтайтын физикалық шама. Масса бірліктері: тонна , центнер , килограмм , грамм [20]. жүктеу/скачать 0,56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|