Биология пәні бойынша 9 сыныптарға мемлекеттік емтихан тапсырмалары а бөлімі



Дата11.09.2023
өлшемі226,34 Kb.
#180703
Байланысты:
5 вариант
«Физика» п нінен 4-то сан а арнал ан жиынты ба алауды тапсырма, 01.09.2023 1 ауысым сабақ кестесі 02.09, 9-қорытынды емтихан

Биология пәні бойынша 9 сыныптарға мемлекеттік емтихан
тапсырмалары
А бөлімі
1.Омыртқалы жануарлардың құрылысының негізгі ерекшелігіні көрсетіңіз:
А) ішкі гидроқанқаның болуы;
В) сыртқы хитин қабатының болуы;
С) жасуша сыртында целлюлозаның болуы
D) ішкі қаңқа - хорданың болуы [1]
2.Пестицидтер әсер ету типі бойынша қанша топқа жіктеледі?
А) Бес топқа
В) Екі топқа
С) Төрт топқа
D) Үш топқа [1]
3.Тыныс алу, асқорыту , жүректің соғу рефлекстерінің орталықтары орналасқан
ми бөлімі
A)аралық ми
B)сопақша
C) мишық
D) ми көпірі [1]
4.Тұқымқуалаушылықты және өзгергіштікті зерттейтін биология ғылымының саласы
A)генетика
B)селекция
C)Экология
D) Цитология [1]
5.Жоғары сатыдағы споралы өсімдіктердің түрлерін көрсетіңіз:
A) мүктер, плаундар , қырықбуындар,қырықжапырақтылар
B) мүктер, ашықтұқымдылар, жабықтұқымдылар, қырықбуындар
C) плаудар, балдырлар, ашықтұқымдылар,жабықтұқымдылар
D) плаундар, балдырлар, мүктер, ашықтұқымдылар [1]
6. Фотосинтез барысында жапырақта түзілген органикалық заттарды жапырақтан тамырға өткізуді қамтамасыз ететін ұлпа
А) флоэма
В) ксилема
С) меристема
D) паренхима [1]
7. Екі ағза үшін де пайдалы қарым- қатынас түрі қалай аталады ?
А) симбиоз
B) нақты селбестік
C) мутуализм
D) комменсализм
8. Қоректік тізбектің бірінші сатысын құрайтын ағзалар:
А) микраорганизмдер
B) етқоректілер
C) өсімдік
D) өсемдікқоректілер
9. Әртүрлі қоректік деңгейдегі ағзалар массасының арақатынасын қалай аталады?
A)экожүйелік пирамида
B)экологиялық пирамида
C) сандық пирамида
D) биомасса пирамидасы [1]
10. Сүйекке иілгіштік ,серпімділік және эластикалық қасиет беретін
бейорганикалық зат.
A ) коллаген
B ) остеон
C) оссеин
D)кальций тұздары [1]
11. ДНҚ тізбектеріндегі азотты негіздер арасындағы байланыс түрі
A) пептидтік байланыс
B) ковалентті байланыс
C) комплементарлы байланыс
D) сутектік байланыс [1]
12. Тыныс алып, тыныс шығарғанда заттар концентрациясының әртүрлі болуын қандай физика заңына бағынады?
A) осмостық қысымға
B) тепе-теңдік заңына
C) диффузия
D) термодинамика заңына [1]
13. Эукариоттық жасушаның прокариот жасушадан негізгі айырмашылығы?
А) Жасушада цитоплазма, рибосома, мембраның болуы
В)Жасушада мембраны, рибосома, ДНК-ның болуы
С)Жасушада ядро, митохондрия, ЭПТ болуы
D) Жасушада ядро, митохондрия, ЭПТ болмауы [1]
14. Бүйректегі зәр түзілуінің бірінші және екінші реттік кезеңі қалай аталады?
A) ассимиляция және диссимиляция
B) пластикалық және энергетикалық
C) денатурация және ренатурация
D) фильтрация және реабсорбция [1]
15. Макротүтікшелерден тұратын мембраналы емес ұсақ органоид:
A) жасуша орталығы
B) вакуоль
C) жасуша қосындылары
D) рибосомалар

В-бөлімі
16.(а) Асқорыту жүйесінің құрылысыдағы берілен 7,8,9 сандарына сипаттама беріңіз.




[2]

16.(b) .Ферменттің белсенді орталығын не анықтайды?


[2]
16.(с) .Асқазан мен ішектің ауруларына сипаттама бер


––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
[2]
17.(а) Эмбрионды даму сатыларын ретімен жазыңыз.


[2]
17.(b) Кестені толтыр.(+) белгісін қою арқылы.



Мүше

Эктодерма

Мезодерма

Энтодерма

1

Бүйрек










2

Ұйқыбезі










3

Қаңқа бұлшықеттері










4

Тері эпителийі










5

Май және тер бездері










[2]
17.(с) Шарананың қалыптасуы және дамуы, плацентаның рөлі.
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
[1]
17.(d) Эмбриоуытты заттардың ұрыққа әсерін сипаттау
[2]
18.( а)Хромосомалар ДНҚ- дан тұрады . Тұқымқуалау ақпараты жазылған ДНҚ бөлігін ата.___________________________________________________


[1]
18.(b)Доминантты сары түсті бұршақ пен рецессивті жасыл түсті бұршақты шағылыстырды. Бірінші ұрпақта сары түсті будан алынды. Алынған ұрпақтың генотипі мен фенотипі анықта. Мендельдің нешінші заңы.


[3]

18.(с) Талдай будандастыру сырттай көрінбейтін рецесивті аллельдің болуын анықтауға


мүмкіндік береді. Берілген кестеден рецесивті гомозиготаны табыңыз.


[2]

__________________________________________________________________


19. (а) Редуценттер немесе деструктурлар тірі ағзалардың бөлінділерімен , қалдықтарымен қоректенеді. Редуценттердің экожүйедегі орнын және негізігі қызметін көрсетіңіз:


1.______________________________________________________________
2. ______________________________________________________________
[2]

19 (b) Адам еңбегімен жасалған экожүйелерді агроценоздар деп атайды.


Берілген экожүйе компоненттері арасынан агроценоздарды бөліп көрсетіңіз:
[2]
1.Таулы аймақтар, 2. Темір жолдар, 3. кеніштер, 4.теңіздер, 5. шахталар, 6.орман,7. шөлейт, 8.мұнай құбырлары, 9.қалалар мен елді мекендер, 10.жазықтар, 11.автомобиль жолдары, 12.егістіктер
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
[2]
20 (а) Вакуоль- сұйықтығы бар көпіршік, ішіндегі сұйықтық жасуша шырыны деп аталады. Вакуольдің негізгі қызметтерін атап көрсетіңіз:

_____________________________________________________________________


[2]
20(b). А суретте жүйке жүйесінің қай түрінің көлденең кескіні көрсетілген. Оның бір қызметін атап көрсетіңіз



[2]
20(с). Суретте Ә әріпімен белгіленген бөлікті сипатап беріңіз

Дендрит______________


Нейрон __________ [2]


20(d). Суреттен 1 және 5 номерімен көрсетілген бөліктер рефлекстік доғаның қай бөлігіне жатады?


А) Жүйке ұштары- рецепторлар
В) орталыққа тебетін сезгіш нейрондар
С)Орталық жүйке жүйесі –ми мен жұлын
Д) Орталықтан тебетін қозғалтқыш нейрондар
Е)Тері бұлшықеттер бездер
[2]
20 (e). Тыныс алу мен тыныс шығару бойынша нейрогуморальдық реттелудің механизмі келтірілген пікірді аяқтаңыз:
1. Тыныс алу және тыныс шығару орталығы орналасқан_____________
2. Тыныс алуды жиілететін гормондар____________________________
3. хеморецепторлар СО2 мөлшерін _____________________________

[2]



Балл қою кестесі



Сұрақ

жауап

Балл

1

D

1

2

D

1

3

В

1

4

А

1

5

A

1

6

A

1

7

В

1

8

С

1

9

D

1

10

C

1

11

D

1

12

С

1

13

C

1

14

D

1

15

А

1

16(а)

7- өңеш ұзындығы 25см өңештен тамақ асқазанға түседі
8- асқазан, асқазан сөлі түзіледі. Ол тағамның құрамындағы нәруыздарды аминқышқылдарына дейін ыдыратады. 9- тоқ ішек. Тоқ ішекте қан суға, дәрумендер мен минералды тұздар сіңіріледі.

[3]

16(b)

Пепсин –асқазаннан бөлінетін фермент, нәруыздарды аминқышқылына дейін ыдыратады.
Ауыз қуысында лизоцим бактерияларды жояды

[2]

16(c)

А дәрумені ағзаның өсуі мен дамуы, қалыпты көру үшін қажет. А дәруменінің
Авитаминозы кезінде ақшам соқыр ауруы пайда болады.
Д дәрумені ішек бүрлерінің тамақтан кальций мен фосфорды сіңіру үдерісін қамтамасыз етеді. Д дәруменінің гиповитаминозы балада мешел ауруын тудырады

[2]

17(a)

Зигота-бластула-гаструла-нейрула-органогенез

[2]

17(b)



Мүше

Эктодерма

Мезодерма

Энтодерма

1

Бүйрек




+




2

ұйқыбез







+

3

Қаңқа бұлшықеттері




+




4

Тері эпителиі

+







5

Май және тері бездері







+




[3]

17(c)

2-3 айлық мерзім эмбриональды кезеңді құрайды. 3 айдан бастап шараналық кезең деп аталады.3 айда шарана мен ана ұлпасынан плацента түзіледі. Плацента – ана мен шарана ағзасы арасындағы байланысты жүзеге асыратын мүше.

[1]

17(d)

Ұрыққа теріс әсер ететін факторларэмбриоуытты деп аталады. Оған радиация, иондаушы сәуле, жоғары электромагниттік өріс сияқты физикалық агрегаттар жатады.

[2]

18(a)

Ген –хромосома бөлігі

[1]

18(b)

Генотип- гетерозиготалы.
Фенотип-сары.
Мендельдің бірінші біркелкілік заңы.

[3]

18(c)

Рецессивті гомозигота генотип: аа

[2]

19(a)

1 - ең соңғы трофикалық деңгейде болады;
2- минералдануды жүзеге асырады;

[2]

19(b)

Агроценоздар: 2. 3.5.8.9.11.

[2]

20(а)

Шырын жинайды;
Зиянды заттарды ыдыратады;

[2]

20(b)

Суретте орталық ми көрсетіген, оның негізгі қызметі – рефлекс.

[2]

20(с)

Дендрит-нейронның қысқа өсіндісі
Нейронның денесі-цитоплазма және ядродан құралады.

[2]

20(d)

А және Е

[2]

20(e)

  1. Сопақша мида мияда

  2. адреналин,тироксин

3-көбейтеді



[2]


Достарыңызбен бөлісу:




©www.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет