1.2 Буддизм филосоиясы Үнді елінде пайда болып, дүниежүзілік үшінші дінге айналған философия ілімі - буддизм. Буддизмнің негізін қалаған Үнді елінің шакья тайпасынан шыккан Гаутама Сидхартка (563-483 б.ғ.д.). Будда жөніндегі аңыздарға қарағанда, ол үлкен гүлдеген бактың ішінде туып-өсіп тәрбиеленіпті. үйленіп, балалы болыпты. Бірақ күндердің бір күнінде қалаға келіп, халықтың шексіз зардабын көріп, 29 жасында тәтті өмірден бас тартып, ел аралап кетеді. 6 жыл ел кезіп, өзінің тәнін қинап, ел кезген брахмандармен сұхбаттасып, Дүниенің терең мәнін іздейді.
Бірақ одан еш нәрсе шықпағаннан кейін, ол адамның зардап шегуінің себебі неде және одан қалай құтылу керектігі жөнінде ойланады.
Күндердің бір күнінде ол алып ағаштың түбіне келіп отырып, акырында ақиқатқа жетеді ол Буддаға яғни ағарған, даналық деңгейге көтерілген әулиеге айналады. Сол күннен бастап ол өзінің ашқан ілімін кеңінен халыққа тарата бастайды.
Будданың ашқан «Төрт ақиқаты»:
Бұл Дүниедегі өмір зардапка толы. Оның көбін ешбір адам аттап өте алмайды,
өйткені адам бұл дүниеге жылап келеді, жылап кетеді; адам ауырып зардап шегеді; әке-шешесінен, ағайын туғанынан, сүйген жарынан, жолдас-жораларынан айырылып кайғырады. Мұның сыртында өмірден тілегеніне жете алмай, киналады. «Адам болу өте киын. Өтпелі пенденің өмірі қиын».
Зардапты жену үшін оның шыққан қайнар көзін, себебін білу керек. Оның себептері: өмірге деген құштарлық, өмірде болуға деген іңкәрлік, ләззатқа тоймаушылық. «Құмарлықтан күшті от жок: жек көруден артық пәле жок; денеден артық бақытсыздық жоқ; тыныш өмірден артық бақыт жок». «Ол мені аяғына басты, ол мені ұрды, ол мені жеңді, ол мені жалаңаш қалдырды». Мұндай ойларды ішінде сақтаған адамның жек көруі тоқталмайды. «Адамдар дамыл таппай, қорқып қашқан қояндай, айнала жүгіріп жүр».
Зардаптың себебі анықталғаннан кейін оны тоқтатуға бола- ды, «өйткені ешқашанда бұл дүниеде жек көру жек көрумен токта- тылмайды, тек қана жеккөруді жок кылу арқылы оны тоқтатуға болады. Міне, бұл мәңгілік шындық. Егер адам құмартудан құтылса, надандық пен жек көруден арылса, еш нәрсеге байланбаса гана әулиелік жолға түседі!»
Зардапты тоқтатын жол бар, ол -сегіз қырлы. Олар:
