Дүйсенбай Нұрсұлтан

Тақырыптың өзектілігі

• Биіктігі 20- 60 сантиметрге жететін, жиі бұтақталып, жайылып өсетін көпжылдық шөптесін өсімдік. Тамыры кіндік, негізгі тамыры бірнеше тарамдалған. Бөбешік жапырақтары жұп, майда, ланцет тәрізді. Жапырақтарының ұзындығы 3 – 6 сантиметр, ені 3 5 сантиметр, өркенге кезектесіп отырмалы орналасады. Жапырақ тақтасы терең ойықталып тілімделген. Гүлдері ірі, гүл сабағының ұзындығы 15-25 мм, тостағанша жапыраұшасының ұзындығы 15-20 мм, жіңішке, майда бөліктерге бөлінген, бөліктерінің ұзындығы 1,5-2 мм. Күлтесі ақ, ақшыл- сары түсті, эллипс тәрізді, ұзындығы 15-20 мм, ені 6 – 8 мм, аталыұтарының ұзындығы 13 – 15 мм. Жемісі шар тәрізді қауашақ, ені 1 см, үш жақтаулы, көп тұқымды, ұзындығы 3 мм. Мамыр- маусымда гүлдеп, тұқымы маусым- тамызда піседі. Қазақстанда Түйетабандар тұқымдасы ( Peganaceae Tiegh) , оларды халық медицинасы мен медицинада дәрі ретінде пайдаланатын өсімдік. Өсімдіктің химиялық құрамын анықтау нәтижесінде, өсімдіктің қоректік құндылығына көз жеткізу. Осындай заттектерге байланысты организмге әсер етуші факторы, адамның әр түрлі органдары мен жүйкелерінің қызметіне ететін ықпалы анықталады, сонымен бірге шипалық қасиеті де жан жақты тексеріледі. Өсімдіктің химиялық құрамдастығын зерттеу, медицина және биология ғылыми салаларында өте өзекті мәселе болып табылады, себебі заттектер адам ағзасына әсер ететін негізгі фактор болып табылады. Өсімдіктің түрлерінің химиялық құрамын зерттеу шаруашылықты ғылыми жолмен жоспарлауға керек. Қазақстан Республикасы шеңберінде бұл бағытта орындалған ғылыми жұмыстар баршылық. Анықталған жәйттерді ескеру арқылы Түйе табандар тұқымдасына жататын улы өсімдік Кәдімгі адыраспан (Peganum harmala) ерекшеліктері мен емдік қасиеттерін толыққанды зерттеу жалғастырылды.