Әлемдегі қазіргі демографиялық жағдай


Құнарлылық: белгілі бір популяциядағы әйелдерде туылған балалар саны. Өлім-жітім



бет9/25
Дата15.10.2023
өлшемі4,95 Mb.
#185560
түріҚұрамы
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   25
Байланысты:
СЕССИЯсессия эконом (2)

Құнарлылық: белгілі бір популяциядағы әйелдерде туылған балалар саны.
Өлім-жітім: белгілі бір популяциядағы өлім саны, әдетте өлім коэффициентімен өлшенеді.
Көші-қон: адамдарды бір жерден екінші жерге ел ішінде немесе халықаралық шекаралар арқылы жылжыту.
Сондай-ақ, уақыт өте келе туу, өлім және көші-қон құрылымына жататын популяцияның көбеюінің әртүрлі тәсілдері бар. Халықтың көбеюінің кейбір кең таралған әдістеріне мыналар жатады:
Табиғи өсу: туу деңгейі өлім-жітімнен асып кетсе, бұл халықтың өсуіне әкеледі.
Табиғи құлдырау: өлім-жітім туу деңгейінен асып кетсе, бұл халықтың азаюына әкеледі.
Көші-қонға байланысты өсу: кез-келген аймаққа кіретін адамдардың саны одан кететіндердің санынан асып кетсе, бұл халықтың өсуіне әкеледі.
Көші-қоннан туындаған қысқарту: ауданнан кететін адамдардың саны келушілер санынан асып кетсе, бұл халықтың азаюына әкеледі.
Көбею түрі бойынша елдердің типологиясына келетін болсақ, оларды жіктеудің бірнеше жолы бар. Жалпы тәсілдердің бірі-индустриалды дамыған елдердегі халық санының өсуі мен азаюының Тарихи заңдылығын сипаттайтын демографиялық ауысу моделін қолдану. Бұл модель төрт кезеңнен тұрады:
1 кезең: туу мен өлімнің жоғары деңгейі, бұл халықтың баяу өсуіне әкеледі.
2 кезең: туудың жоғары деңгейі және өлім-жітімнің төмендеуі, бұл халықтың тез өсуіне әкеледі.
3 кезең: туудың төмендеуі және өлім-жітімнің төмендеуі, бұл халықтың өсуінің баяулауына әкеледі.
4 кезең: туу мен өлім-жітімнің төмен деңгейі, бұл халықтың тұрақты немесе төмендеуіне әкеледі.
Осы модельге сүйене отырып, елдерді олардың даму сатысына байланысты өтпелі немесе өтпелі немесе өтпелі кезең ретінде жіктеуге болады. Басқа типологияларда Экономикалық даму деңгейі немесе көші-қон үлгілері сияқты басқа критерийлер қолданылуы мүмкін.


30. Ауыл шаруашылығы географиясы: өсімдік шаруашылығы, саланың анықтамасы және оның маңызы, шикізат ресурстары, орналасуы мен құрылымы, саланың даму мәселелері.
Ауыл шаруашылығы географиясы: өсімдік шаруашылығы-бүкіл әлем бойынша дақылдардың қайда, қалай және неге өсірілетінін, таратылатынын және ұйымдастырылатынын зерттеу. Ол азық-түлік, отын, талшық және басқа да мақсаттарда пайдаланылатын дәнді дақылдар, жемістер, көкөністер және басқа да өсімдіктерді қоса алғанда, әртүрлі дақылдардың өндірісін қамтиды.
Өсімдік шаруашылығының маңызы зор, өйткені ол дүние жүзіндегі миллиондаған адамдар үшін азық-түлік пен табыстың негізгі көзі, көптеген ұлттық және аймақтық экономикалардың маңызды құрамдас бөлігі болып табылады және экологиялық тұрақтылықты қамтамасыз етуде маңызды рөл атқарады. Өнеркәсіп климат, топырақ түрі және жерді пайдалану әдістері сияқты факторларға байланысты өзгеруі мүмкін жер, су және қоректік заттар сияқты шикізатқа тәуелді.
Өсімдік шаруашылығы салаларының орналасуы мен құрылымына әртүрлі факторлар әсер етеді, соның ішінде саяси, әлеуметтік және экономикалық, мысалы, жерді иелену, нарықтарға қол жеткізу және мемлекеттік саясат. Өнеркәсіптің алдында тұрған негізгі міндеттердің бірі-азық-түлік пен басқа да ауылшаруашылық өнімдеріне өсіп келе жатқан сұранысты қанағаттандыра отырып, тұрақты өндіріске қол жеткізу. Бұған жердің деградациясы, Топырақ эрозиясы, судың жетіспеушілігі, пестицидтер мен тыңайтқыштарды қолдану сияқты мәселелерді шешу кіреді.
Бұл мәселелерді шешу үшін жерді тұрақты пайдалану әдістері, саясат реформалары және зиянкестер мен ауруларға төзімді дақылдардың жаңа сорттарын әзірлеу сияқты технологиялық инновациялар қажет. Топырақ эрозиясын азайтатын және олардың денсаулығын жақсартатын табиғатты қорғау ауыл шаруашылығы тәжірибесін, сондай-ақ тұрақты Ауыл шаруашылығын қолдайтын инфрақұрылым мен нарықтарға инвестицияларды ілгерілету де болашақ өсімдік шаруашылығын қамтамасыз етудің негізгі құрамдас бөлігі болып табылады.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   25




©www.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет