Көздің аккомодациялық аппараты Көздің аккомодациялык аппараты (нұрлы кабык, кірпікшелі белбеушесі-
мен кірпікшелі дене) көз бүршағының пішінінің және сәуле сындыру күшініц
өзгеруін, бейненің торлы қабықшада фокустандырылуын, сонымен бірге
көздің түскен жарыктың каркынына бейімделуін камтамасыз етеді.
Көздің нүрлы қабықшасы
(iris). Ортасында көлемі өзгеріп түратын тесігі
(карашық) бар диск тәрізді күрылым. Ол тамырлы (негізінен) және торлы
кабықшалардын туындысы болып табылады. Нүрлы кабык сыртынан тор
лы кабыкшаның пигментті эпителиімен жабылған. Мөлдір кабыкшамен көз
бүршағының арасында көздің алдыңғы және арткы камераларының шека-
расында орналаскан (12.4-сурет). Нұрлы қабыкшаның оны кірпікшелі де-
немен біріктіретін шеті кірпікшелі (цилиарлык) шеті деп аталады. Нұрлы
кабыкшаның стромасы пигментті жасушаларға бай борпылдак талшыкты
дәнекер тіннен күралған. Бүл жерде мионейралды жасушалар орналаскан.
Нүрлы қабыкша өзінің диафрагма ретіндегі кызметін екі бүлшык еттін
көмегімен аткарады: карашыкты кішірейтетін
(musculus sphincterpupillae) және
кеңейтетін
(musculus dilatator pupillae). Нұрлы кабыкшада бес кабатты ажыратады: нұрлы кабыктың алдыңғы бетін
жауып түратын алдыңғы (сырткы) эпителий, алдыңғы шекаралык (сырткы
тамырсыз) кабат, тамырлы кабат, арткы (ішкі) шекаралык кабат және арткы
(пигментті) эпителий.
Алдыңгы эпителий (epithelium anterius iridis) полигоналды жазык нейроглиалды жасу-
шалардан түрады. Ол көздің мөлдір кабыкшасын жауып түратын эпителийдің жалғасы
болып табылады.
Алдыңгы шекаралык, қабат (stratum limitans anterius) кұрамында әжептәуір фибро-
бласттар мен пигментті жасушалар орналасатын негізгі аморфты заттан түзелген.
Қүрамында меланині бар жасушалардың саны мен әр түрлі орналасуы көздің түсін
