Ф. Ш. Оразбаева, Ж. Т. Дәулетбекова, Р. С. Рахметова, А. Қ. Рауандина, Қ. С. Жайлаубаева

33
МӘТІНАЛДЫ ЖҰМЫС
ЖАА СЗДЕР
махаббат, сезім, рбы-рдас, 
ар-ят, алыды
АЙТЫЛЫМ
1
-тапсырма. 
Сурет бойынша мәтін құра. Суреттерге ортақ тақырып қой. 
Себебін түсіндір. 
ЖАЗЫЛЫМ
2
-тапсырма. 
Сөздерден сөйлем құра.
Ер жігіт, қайсар қыз, бала тәрбиесі, шаңырақ иесі, өнерлі бала, төрге 
отырғызу, ертегі тыңдау, арқасүйер, қорған болу. 
ТЫҢДАЛЫМ.
 
ОҚЫЛЫМ
3
-тапсырма. 
Мәтінді оқы. Түсінгеніңді баянда.
Ауыз әдебиеті — халықтың ауызша таратып отырған асыл мұрасы. 
Онда халықтың ғасырлар бойы басынан кешірген тарихи оқиғалары, ер-
лік, батырлық, махаббат туралы ойлары, салт-дәстүрі жырланады. Ауыз 
әдебиеті — талай ғасырлардың жемісі. Халық ауыз әдебиетінің тұрмыс-
салт жырлары, мақал-мәтелдер мен жұмбақтар, ертегілер, эпостық жыр-
лар, лиро-эпостық жырлар, айтыс өлеңдері, тарихи жырлар, шешендік 
сөздер және т. б. түрлері бар.
МӘТІНМЕН ЖҰМЫС
Халы ауыз 
әдебиеті
5-6- 
cабатар
Кө
кж
ие
к-
Го
ри
зо
нт

8-тақырып
34
Ауыз әдебиетіндегі тұрмыс-салт жырлары, көңіл күйі, сезімді білді-
ре тін қара өлеңдер мен ән мәтіндері лирикалық жанрға, ал ертегілер, 
аңыз ертегілер, батырлар жыры эпостық жанрға жатады. Ауыз әдебие-
ті нің жазба әдебиеттен айырмашылығы — ауыз әдебиетінің белгілі бір 
авторы жоқ. Басында оларды шығарған ақын-жыраулар болған, бірақ 
уа қыт өткен сайын олар ұмытылып, халықтық шығармаға айналған.  
Т. Ашолаов
ЖАЗЫЛЫМ
4
-тапсырма. 
Жақша ішіндегі сөздерді қажетті тұлғада қойып, сөйлемнің 
мағынасы мен орын тәртібіне байланысты орналастырып жаз.
1. Ауыз (автор) (әдебиет) жазба (айырмашылық) ауыз (әдебиет) әде-
биетінің белгілі бір жоқ. 2. Ауыз (әдебиет) тұрмыс-салт (жыр) лирика лық 
жатады жанрға. 3. Ауыз әдебиетінде (халық) ғасырлар бойы кешір ген 
(бас) жырланады оқиғалары. 4. Ауыз әдебиеті жемісі (ғасыр) талай.
АЙТЫЛЫМ
5
-тапсырма. 
Мақал-мәтелдерге бірнеше нұсқада сұрақ қой. Мақал-мәтел-
дердің мағынасын түсіндір.
Қызым, саған айтам, келінім, сен тыңда. Өнерді үйрен, үйрен де жирен. 
Досыңа өтірік айтпа, дұшпаныңа сырыңды айтпа. Ақылды мақтанса, істі 
тындырар, ақылсыз мақтанса, аяғын сындырар. Досы көпті жау алмайды, 
Ақылы көпті жау алмайды. Ата — баланың қорғаны. Балаң жаман болса, 
көрінгеннің мазағы. Семіздікті қой ғана көтереді.
ТЫҢДАЛЫМ.
 
АЙТЫЛЫМ
6
-тапсырма. 
Мәтінді тыңда. Сұрақтарға  жауап бер. 
1. Ауыз әдебиетінде қандай сөздер кездеседі?
2. Ертегілер қандай сөздермен басталады?
3. Тұрмыс-салт өлеңдерінде не туралы жырланады?
5. Мақал-мәтелдерде қандай  тақырыптар қамтылған?
АЙТЫЛЫМ
7
-тапсырма. 
http://kitap.kz сайтынан «Қалыңдық» мультфильмін көр. 
Кейіп керлерге баға бер. Алдаркөсе байларды қалай алдады? Айтып 
бер.
МӘТІНСОҢЫ ЖҰМЫС
Кө
кж
ие
к-
Го
ри
зо
нт

35
ЖАЗЫЛЫМ
8
-тапсырма. 
Мен «Халық ауыз әдебиеті — халықтың асыл мұрасы» де-
ген тақырыпта шығарма жаздым. Шығармамда халық ауыз әдебиетін 
білу арқылы өткен тарихты білуге болатыны, мақал-мәтелдерді көп 
білу тілдік қорымызды байытатыны туралы жаздым. Шығармамда 20 
сөйлем жаздым.
• Ол андай с йлемдер 
жазуы ммкін? Жазып к р. 
АЙТЫЛЫМ
9
-тапсырма. 
5-тапсырмадағы мақал-
мәтелдердің  бір еу ін  тақырып 
ретінде алып, ойбөліс өткізіңдер. 
Суреттерді пайдаланыңдар. 
ЕСТЕ САТА!
Халық ауыз әдебиеті бізге 
ауызша жеткен халық мұрасы 
болып табылады. Ауыз әдебиетін 
білу арқылы сөздік қорымызды 
байытамыз. Маған қазақтың 
шешендік сөздері ұнайды. 
Кө
кж
ие
к-
Го
ри
зо
нт

8-тақырып
36
МӘТІНАЛДЫ ЖҰМЫС
МӘТІНМЕН ЖҰМЫС
ЖАА СЗДЕР
туынды, сйіспеншілік, 
шежіре
АЙТЫЛЫМ
1
-тапсырма. 
Сұрақтарға жауап бер.
1. Халық ауыз әдебиеті — қандай мұра?
2. Халық ауыз әдебиетінің қандай түрлері бар?
3. Сен қандай ертегілерді білесің?
4. Ең сүйікті ертегің қалай аталады?
5. Ол ертегі саған не себепті ұнайды?
ЖАЗЫЛЫМ
2
-тапсырма. 
Қажетті етістіктерді қойып, мақал-мәтелдерді жаз.
• Ел үмітін ер _____________ ,
   Ер атағын ел _____________ .
• Ер жігіт елі үшін _____________ ,
   Елі үшін _____________ .
• Атаның баласы _____________ ,
   Адамның баласы _____________ .
• Ақылды адам айтқызбай ____________ .
ажетті етістіктер: туады, біледі, атар, бол, сатар, леді, болма.
ОҚЫЛЫМ
3
-тапсырма. 
Мәтінді оқы. Тақырып қой.
Лиро-эпостық жырлар — ауыз әдебиетінің мол әрі рухани қазынасы. 
Мазмұны мен көркемдігі жағынан лиро-эпостық жырлар ауыз әдебиетінің 
классикалық туындылары болып саналады. Ғашықтық туралы жырларда тек екі 
жастың арасындағы махаббат, сүйіспеншілік қана айтылмайды, сонымен бір-
ге көшпелі қазақ елінің тұрмыс-тіршілігі, әлеуметтік, тұрмыстық жағдайлары, 
әдет-ғұрпы, өмірге деген көзқарасы да жырланады.
Лиро-эпосты жырлар
7-8- 
cабатар
Кө
кж
ие
к-
Го
ри
зо
нт

37
Ғашықтық, сүйіспеншілік туралы жырлардың басты кейіпкерлері — батыр-
лар емес, қарапайым адамдар. Бұл дастандарда арманына жете алмаған екі 
жастың махаббаттары шынайы бейнеленген. Лиро-эпостық жырлар да халық 
арасында көп замандар ауызша тараған. Сүйіспеншілік, махаббат туралы 
жырларда адамның ішкі сезімі, халықтың тұрмыс-тіршілігі батырлар жырына 
қарағанда көбірек айтылады. Сондықтан да бұл жырлар «лиро-эпостық» деп 
аталады. «Қозы Көрпеш-Баян сұлу», «Қыз Жібек», және тағы басқа туындылар 
лиро-эпостық жырларға жатады. 
Т. Ашолаов
ЖАЗЫЛЫМ
4
-тапсырма. 
Мәтінді мағыналық бөлікке бөліп, әр бөлігіне тақырып қой. Әр 
бөлік тегі тірек сөзді анықта. 
Кіріспе 
бөлім
Негізгі 
бөлім
Қорытынды 
бөлім
АЙТЫЛЫМ
5
-тапсырма. 
Берілген сөздерді жақшадағы сөздермен тіркестіріп жазып, 
мағынасын түсіндір. Сөздің тура және ауыспалы мағынасын ажырат.
лгі: А бата — ауыспалы маына, «ізгі ниет, жасы тілек» деген маы-
нада. А орамал — тура маына, орамалды тсін білдіріп тр.
• Ақ (бата, орамал, дастарқан, жол, қағаз)
• Жақсы (бала, ниет, сөз, жұмыс)
• Қисық (ағаш, тәрбие, мінез, тақтай)
• Суық (жел, су, қол, хабар)
• Терең (өзен, ой, білім, құдық)
ТЫҢДАЛЫМ
6
-тапсырма. 
Мәтінді тыңда. Тірек сөздерді пайдаланып, мазмұнын баянда.
Тірек сздер: « ыз Жібек», лиро-эпосты, трмыс-тіршілігі, Т леген, 
Бекежан, ман Тастанбеков, Асанәлі ­шімов, Меруерт текешева.
Кө
кж
ие
к-
Го
ри
зо
нт

8-тақырып
38
ЖАЗЫЛЫМ
7
-тапсырма. 
Мәтіндегі қате жазылған сөздерді тап. Себебін түсіндір.
Лиро-эпостік жырлар — ауыз 
әдебиетінің мол әрі рухани қазы-
насы. Ғашықтың туралы жырларда 
тек екі жастің арасындағы махаббат, 
сүйіспеншілік айтылады. Көшпелі 
қазақ халқының тіршілігі «Қыз Жібек» 
поэмасында кең айтылады. Бұл да-
стантарда арманына жете алмаған 
екі жастың махаббаттары шынайы 
бейнелеу. Біреуден біреу жаттап 
алу арқылы кейінгі ұрпаққа жеткен. 
Сүйіспеншілік, махаббат туралы жыр-
ларда адамнің ішкі сезімі, халықтың 
тұрмыс-тіршілігі батырдар жырына 
қарағанда көбірек айтылады. «Қыз 
Жібек» жыры  − идеялік мазмұны, 
көркемдік 
ай шық тары 
жағынан 
лиро-эпостық  дас танлар дың  ішіндегі 
ең үздік туындылардың бірі. 
АЙТЫЛЫМ
8
-тапсырма. 
Мәтінді оқы. Демеулік шылауларды тап.
Меруерт Өтекешева мен Құман Тастанбеков дегенде көзімізге алдымен 
Жібек пен Төлегеннің бейнесі елестейді.  Олар қос ғашықтың бейнесін «Қыз 
Жібек» фильмінде ойнап қана қойған жоқ, өмірде де бір отбасына айналды. 
«Қыз Жібек» — тек мәңгілік махаббатты емес, қазақтың салт-дәстүрін, ше-
жіресін, әдет-ғұрпын кеңінен қамтыған фильм. Тіпті халықтың сүйіспеншілігінен 
әлі де танған жоқ. «Қыз Жібек» лиро-эпостық жыры ойдан шығарылмаған, 
шынайы өмірде болғандығымен де қызық шығар. Бұл  махаббат оқиғасы  осы-
дан шамамен 500 жыл бұрын Ақтөбе облысының аумағында болғаны туралы 
нақты тарихи деректер бар», — дейді Меруерт Өтекешева. 
‘аламтор материалдарынан
АЙТЫЛЫМ
10
-тапсырма. 
Лиро-эпостық жырларда бейнеленеді? Диаграмманы тол-
тыр. 
ЖАЗЫЛЫМ
9
-тапсырма. 
«Қыз Жібек» фильмін көрдің бе? Бұл фильм туралы не білесің? 
Дереккөздерден ақпарат жинап, мәтін құра. 
МӘТІНСОҢЫ ЖҰМЫС
Кө
кж
ие
к-
Го
ри
зо
нт

39
Лиро-эпостық 
жырлар
адамның 
көңіл күйі
ЕСТЕ САТА!
Лиро-эпостық жырларда махаббат, 
сүйіспеншілік туралы айтылады. 
Сондықтан бұл туындылар «лиро-
эпостық жырлар» деп аталады. 
Лиро-эпостық жырларға «Қыз 
Жібек», «Айман-Шолпан», «Қозы 
Көрпеш-Баян сұлу» дастандары 
жатады. 
Кө
кж
ие
к-
Го
ри
зо
нт

8-тақырып
40
МӘТІНАЛДЫ ЖҰМЫС
ЖАА СЗДЕР
олжа, ияметтік, медеу ылу, 
менсінбеу
ЖАЗЫЛЫМ
2
-тапсырма. 
Мәтіндегі етістіктерді тап. Етістіктерді бұйрық рай формасы-
на қой. Мәтіннің мазмұны қалай өзгергенін айт. 
Қозы Көрпеш-Баян сұлу күмбезі Х-ХІ ғасырларда тұрғызылған. Күм без 
Шығыс Қазақстан облысы Аягөз ауданы Таңсық ауылы Аягөз өзеніне жақын 
жерде орналасқан. 
Күмбездің қабырғасы гранит және сабан аралас балшықпен қалан ған. 
Күмбездің есігі шығысқа қаратылған. Күмбездің жанында тас мүсіндер болған. 
Қасиетті құты ұстаған үш әйел мен бір еркек бейнеленген мүсіндерді 1771 жылы 
Григорий Волошин, 1856 жылы Шоқан Уәлиханов қағаз бетіне түсірген. Халық 
аңызы бойынша, біріншісі − Баян сұлу, екіншісі − оның сіңлісі Айғыз, үшіншісі 
− апасы. Ал ер адам − Қозы. Бірақ, өкінішке орай, қазір бұл мүсіндер жоғалып 
кеткен.
АЙТЫЛЫМ
1
-тапсырма. 
Сұрақтарға жауап бер.
1. «Лиро-эпостық жыр» деп 
қандай жырды айтамыз?
2. Лиро-эпостық жырдың 
эпос  тық жырдан қандай айырма-
шылығы бар?
3. Қандай лиро-эпостық жыр-
ларды білесің?
4. Қай жыр бойынша көркем 
фильм түсірілген?
«озы Көрпеш-
Баян слу» жыры 
(зінді)
9-10- 
cабатар
Кө
кж
ие
к-
Го
ри
зо
нт

41
ОҚЫЛЫМ
3
-тапсырма. 
Мәтінді түсініп оқы. Мәтін бойынша жоспар құра.
«Қозы Көрпеш-Баян сұлу» жыры 
(үзінді)
Екі бай ат үстінде құрды кеңес
Тұрмаған айтқан сөзде адам емес.
«Құда болсақ, жарасар даңқымызға,
Бай едік табымызда құлақ теңдес.
Екеуі де егерде ұл боп туса,
Дос болсын қияметтік хақын жемес.
Біреуі ұл, біреуі қыз болса егер,
Құда болсақ, лайықсыз ешкім демес.
Құдалық ниетімізге жетерміз», — деп,
Екі бай осы сөзбен тарқап кетті.
Екі бай өзара уәделесіп, құда болуға келіседі. Қарабайдың әйелі қыз баланы 
дүниеге әкеледі. Оның атын «Баян» деп қояды. Сарыбай қуаныштан үйіне 
қарай асығып келе жатқанда, аттан құлап өледі. Оның ұлының атын «Қозы 
Көрпеш» деп қояды. 
 ... Балалар сегіз жасқа келгенінде
Қарабай салқын тартты сұмдық ойлап:
... «Өзі жетім балаға қыз бергенше,
Бір күшікке берсемші ала мойнақ!
 Жетімге қыз бергенім — сүйекке мін, 
Алыс кетсек, бізді іздеп барады кім?» — деп, Қарабай 
Қозыны жетім бала ретінде менсінбей, басқа жаққа көшіп 
кетеді. 
Кейін Қозы Баянды іздеп келеді. Бірақ олардың махаббатына Қодар кедергі 
жасайды.
МӘТІНМЕН ЖҰМЫС
АЙТЫЛЫМ
4
-тапсырма.  
kitap.kz сайтынан жырдың толық нұсқасын оқы немесе 
тыңдап, сұрақтарға жауап бер.
1. «Қозы Көрпеш-Баян сұлу» жыры не туралы?
2. Қозы мен Баянның махаббатына кім кедергі келтіреді?
3. Қодар не істейді?
4. «Қозы Көрпеш-Баян сұлу» жыры қандай жанрға жатады?
Кө
кж
ие
к-
Го
ри
зо
нт

8-тақырып
42
ТЫҢДАЛЫМ
6
-тапсырма. 
Мәтінді тыңда. Түсінгеніңді баянда.
АЙТЫЛЫМ
7
-тапсырма. 
Мәтінде кездесетін ияметтік дос болу, салын тарту, жетім 
сөздерінің мағынасын түсіндірме сөздікті пайдаланып айт. 
МӘТІНСОҢЫ ЖҰМЫС
ЖАЗЫЛЫМ
8
-тапсырма. 
Кеƒес, даƒ, ниет, €да болу, к шіп кету, жетім бала
 тіркес-
терін пайдаланып, сөйлем құра. 
АЙТЫЛЫМ
9
-тапсырма. 
Мәтіндегі сөйлемдерге бірнеше нұсқада сұрақ қой. Осы сұрақ-
тарды пайдаланып, көршіңмен сұхбат құр.
 «Қозы Көрпеш-Баян сұлу» жырының қазақ арасындағы сюжеттерін 
1830 жылдар 
дан бастап белгілі шығыстанушы Г.Саблуков, орыс ақыны 
А.С.Пушкин жазып алады. Бұлар жырдың қазақ тіліндегі нұсқасын бас тыра 
алмайды. Бірақ «Қозы Көрпеш-Баян сұлу» жырымен орыс оқырмандарын 
тұң 
ғыш рет таныстырады. Г.Саблуков жырдың бір сюжетін 1830 жылы 
Семей губерниясындағы Көкпектіде жүрген орыс чиновнигінен түсіріп алады. 
Ал А.С.Пушкин 1833 жылы жазып алып, сол жайында поэма жазуды жос пар-
лағаны анықталды (Ә.Қоңыратбаев).
Кіріспе 
бөлім
Негізгі 
бөлім
Қорытынды 
бөлім
АЙТЫЛЫМ
5
-тапсырма. 
Өлеңді мағыналық бөлікке бөліп, әр бөлігіне тақырып қой.
Кө
кж
ие
к-
Го
ри
зо
нт

43
АЙТЫЛЫМ
10
-тапсырма. 
«Сұрақ сандық» ойыны.
Екі топқа бөлініңдер. Ортаға екі сандық қойылады. Топтағы оқушылар мәтін 
мазмұны бойынша 6 сұрақ құрастырып, сандыққа салады. Екі топ сандық ал-
масады. Топтың құрамындағы балалар кезекпен сандықтағы бір сұрақты алып, 
жауап береді. Қай топтың сұрақтары мен жауаптары дұрыс әрі қызық болса, 
сол топ жеңеді. 
ЕСТЕ САТА!
«Қозы Көрпеш-Баян сұлу» жыры лиро-эпостық шығарма саналады. Жырда 
екі жастың махаббаты жырланады. Қозы мен Баянның күмбезі Шығыс 
Қазақстан облысында орналасқан.
Кө
кж
ие
к-
Го
ри
зо
нт

8-тақырып
44
11-12-
cабатар
озы Көрпеш-Баян слу — 
махаббатты… символы 
ЖАА СЗДЕР
тіл алу, сездіру, атастырылу, 
баындыру
МӘТІНАЛДЫ ЖҰМЫС
ОҚЫЛЫМ.
 
АЙТЫЛЫМ
1
-тапсырма. 
Мақал-мәтелді оқы. Мағынасын түсіндіріп айт.
• Адалдық — ардың ісі.
• Көңіл — сөздің сандығы.
• Теңін тапса, тегін бер.
• Сұлу — сұлу емес, сүйген — сұлу.
• Ат — ер қанаты.
ЖАЗЫЛЫМ
2
-тапсырма. 
Суретке қара. 15 сәуір — қандай күн? Ол туралы не білесің? 
Шағын мәтін құра.
Кө
кж
ие
к-
Го
ри
зо
нт

45
ОҚЫЛЫМ
3
-тапсырма. 
Мәтінді оқы.
...…озы …арабайдыƒ ауылына келіп, малын ба ады. ’зініƒ кім екенін Баян 
с€лу а сездіру шін бір кні …одар жота киіз йдіƒ есігініƒ алдында отырып, 
әдемі кй тартып, ән салады. Екеуініƒ жас кнінен атастырыл ан тарихын 
баяндайды.
Екеуі €шатасып, Баян ксігін басады, й-іші: «Кйеу келді!» — деп 
уанады. Олар а то ыз анат а отау тігіп береді. Б€л — …одар а 
€намайды, ол барлы елді зіне ба ындырып, …озы К рпешпен со ыспашы 
болады. …озы К рпеш онымен алысады. «Елдіƒ шырын б€збайын», — деп 
тез аттанып, Шотерекке айтып барып жатады. Осы арада …одардыƒ 
олынан леді.
...Қозыке нашарланып құлап қалды,
Ақырет жастығына кетті жүріп.
...Қозыкені құшақтап Баян ширақ.
Жыламай, иман салып отырды ол,
Келгенше ел шақырып бәрін жинап.
...Осылай Баян пақыр еңірер зар,
...Ас-су ішпей, жеті күн жатып алды,
Еш нәрсеге бермейді мойыны жар.
Баян бір бекінеді ойға келіп,
Зиратын жасатпаққа көзбен көріп.
 ...Баянның айтқанындай бейіт болды,
Өзіне әбден көрсетіп, көңілі толды.
...«Қозы Көрпеш-Баян» деп ат жаздырды,
Кейінгілер көрмекке хат жаздырды.
...Күн батып, зауал кезі болып жетті.
 Бұйда пышақ қойнына тығып алып,
Бейітіне Қозы Көрпеш келді епті.
«Екі жақта қайран ел, аман бол!», — деп,
Құшақтап ғашығының мойынынан,
Пышақтап өз жүрегін тіліп сөкті («Бабалар сөзі» сериясынан алынды). 
Ескерту: мәтіндегі курсивпен берілген жерлер Әлкей Марғұланның «Екі мың 
жыл жүректі тербеткен жыр» атты еңбегінен алынды).
МӘТІНМЕН ЖҰМЫС
ЖАЗЫЛЫМ
4
-тапсырма. 
ғана, -ақ, -ау, -міс, тек демеулік шылауларын пайдаланып, 
сөйлем құра.
Кө
кж
ие
к-
Го
ри
зо
нт

8-тақырып
46
ЖАЗЫЛЫМ
5
-тапсырма. 
Мәтіннің үзіндісіне тақырып қой. Жоспар құр. Әр ойбөліктегі 
тірек сөздерді анықта. 
ЖАЗЫЛЫМ
6
-тапсырма. 
Мәтінді тыңда. Мазмұнын айт.
ЖАЗЫЛЫМ
8
-тапсырма. 
Көп нүктенің орнына тиісті қосымшаларды қойып жаз.
«Қызым... жетім ұл... бермеймін», — деп, Сөзі... Қарабай атаң та-
нып еді. 2. Келгенше ел шақырып бәр... жинап. 3. Бұл Қодар... ұнама..., 
ол барлық елді өзі... бағындырып, Қозы Көрпешпен соғыспақшы бол... .
4. Құшақтап ғашығ... мойынынан, Пышақтап өз жүрег... тіліп сөкті. 
АЙТЫЛЫМ
7
-тапсырма. 
«Қозы Көрпеш-Баян сұлу» мульт фильмін көріңдер. 
3-тапсырмадағы мәтін мен мультфильмнің желісін салыстырыңдар. 
Қандай ұқсастық пен айырмашылық бар екенін айтыңдар. 
МӘТІНСОҢЫ ЖҰМЫС
ОҚЫЛЫМ.
 
АЙТЫЛЫМ
9
-тапсырма. 
«ПОПС» формуласын қолданып, мәтіндегі ақпараттар бойын-
ша өз пікірлеріңді дәлелдеңдер.
Бірінші сөйлем. «Меніƒ ойымша, ...».
Екінші сөйлем. «Себебі... ескеру керек.
Үшінші сөйлем. «Оны мен .... сияты фактілермен, мысалдармен дәлелдей 
аламын».
Соңғы сөйлем. «Осы ан байланысты мен « ... » деген шешімге келдім». 
10
-тапсырма. 
Қосымша дереккөздерден Қозы Көрпеш Баян сұлу күні 
туралы ақпарат жинап, пікірталас өткізіңдер. Тақырып: «15 сәуір — 
Қозы Көрпеш-Баян сұлу күні».
ЕСТЕ САТА!
Қозы ержеткен соң Баянды іздеп келеді. Екеуі қосылады. Бірақ Қозыны 
Қодар өлтіреді. 15 сәуірді жастар «махаббат күні» ретінде атап өтеді. 
Кө
кж
ие
к-
Го
ри
зо
нт

47
АЙТЫЛЫМ
1
-тапсырма. 
Суретті пайдаланып, мәтін құрап айт.
ОҚЫЛЫМ
2
-тапсырма. 
Мәтінді оқы. Мәтінге тақырып қой. Жоспар құра.
Халық аңызы бойынша, «Қозы Көрпеш-Баян сұлу» күмбезі қаланған 
тасты басқа бір таудан әкелген. Тау мен Аягөз өзенінің бойында мыңдаған 
кісі атпен тізбектеле тұрып, қолдан қолға беріп жеткізіп тұрған.
«Қозы Көрпеш-Баян сұлу» кешені халыққа үлкен әсер еткен. Аягөз 
өзенінің бойымен өтетін жолаушылар, ғалымдар, әскербасылар оған 
соқпай кетпеген.
«Қозы Көрпеш-Баян сұлу» жырының қазақша ескі қолжазбасын 
алғаш рет (1827 жылы) тапқан − И. Беленицин. Бұл жырды Беленицин Пе-
терборда сенатқа, білім орындарына апарып көрсетеді, қайдан тапқанын 
айтады. Бұл мәселе А.С.Пушкинге де таныс болады. А.С.Пушкиннің 
қағаздарының ішінде жырдың бір нұсқасы сақталған.  «Қозы Көрпеш-
Баян сұлу» жырының сюжеті А.С.Пушкинге ұнаған (Әлкей Марғұланнан).
13-14-
cабатар
Нәтиже саба.
Мен не йрендім?
Кө
кж
ие
к-
Го
ри
зо
нт

8-тақырып
48
ЖАЗЫЛЫМ
5
-тапсырма. 
Мәтіндегі ақпарат бойынша бірнеше сұрақ дайындап, 
көршіңмен 12-13 үнқатымнан тұратын диалог құр. 
ЖАЗЫЛЫМ.
 
АЙТЫЛЫМ
7
-тапсырма. 
«Мен кіммін?» ойыны. Әрқайсың параққа күліп тұрған және 
ашуланып тұрған күннің суретін салыңдар. Күліп тұрған күннің жан-
жағына өздеріңнің жақсы қасиеттеріңді, ашуланып тұрған күннің 
айналасына кемшіліктеріңді жазыңдар. Топпен жазғандарыңды 
талқылаңдар. Өзін әділ бағалаған балаға «Шыншыл бала» атағы 
беріледі. 
АЙТЫЛЫМ
4
-тапсырма. 
Топтық жұмыс. Екі топқа бөлініп, қазіргі кездегі ұл мен 
қызға сипаттама беріңдер. Әр топ өз пікірін нақты дәлел келтіріп ай-
туы тиіс. 
АЙТЫЛЫМ
6
-тапсырма. 
«Кубизм» стратегиясы бойынша сұрақтарға жауап бер.
1. Зертте.
Жырдың тақырыбы қандай?
Жырдың негізгі ойы қай бейнелер арқылы көрінген?
Жыр қай ғасырда шыққан?
2. Суретте.
Қозы мен Баянның махаббатын бейнелейтін жерлерді тап.
3. Салыстыр.
Қозы мен Қодарды салыстыр. Олар — қандай кейіпкерлер?
4. Қолдан.
Жырда қазақтың қандай салт-дәстүрлері көрініс береді?
Жырдан түсініксіз сөздерді тап.
5. Талқыла.
Баянның өзін өзі өлтіруі дұрыс па?
ЖАЗЫЛЫМ
3
-тапсырма. 
Мәтіндегі есімше тұлғалы етістіктерді теріп жаз. Оларды шақ 
түрлеріне қой. Қандай өзгеріс байқадың? Айт.
лгі: әкелген. ­келер — болжалды келер ша; әкелмек — масатты ке-
лер ша; әкелетін — ауыспалы ткен ша. 

жүктеу/скачать 12,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: