Грамматика: просто о сложном
жүктеу/скачать 9,27 Mb.
|
Глагол болу – можноКонструкция с глаголом болу в значении "можно" следующая: глагол + ға/ге болады К основному глаголу в неопределённой форме (с суффиксом у) добавляются окончания дательно-направительного падежа ға/ге, затем следует глагол болады. Кiруге болады. – Войти можно. Мына кiтапты оқуға болады. – Эту книгу читать можно. Менен сұрауға болады. – Мне задать вопрос можно (меня спросить можно). Қыста қар лақтырысып ойнауға болады. – Зимой можно играть в снежки. Машинаңызды сонда қалдыруға болады. – Вашу машину там оставить можно. В отрицательной форме отрицательный суффикс добавляется к глаголу болу – болмайды. Кiруге болмайды. – Войти нельзя. Мұнда темекi тартуға болмайды. – Здесь курить нельзя. Кiтапқа жазуға болмайды. – В книге писать нельзя. Балаларға алдыңғы орындыққа отыруға болмайды. – Детям на переднее сидение садиться нельзя. Примеры вопросительных предложений, когда присутствует вопросительное слово: Қандай нөмiрмен такси шақыртуға болады? – По какому номеру можно заказать такси? Қай жерде тамақтануға болады? – Где можно перекусить? Қай жерде киiнуге болады? – Где можно переодеться? Абай көшесiне қалай баруға болады? – Как можно проехать до улицы Абая? Баланы мектепке қанша жастан беруге болады? – С какого возраста можно отдать ребёнка в школу? Так как глагол болу употребляется в переходном времени, то соответственно в вопросительных предложениях, когда задается общий вопрос с отрицательными частицами, окончание ды отбрасывается, остаётся – бола ма?: Газеттердi оқуға бола ма? – Газеты прочитать можно? Сiзден сұрауға бола ма? – Вам задать вопрос можно? (Вас спросить можно ?) Қабылдауына жазылуға бола ма? – Можно записаться на приём? Сiздерден бiр аптаға кiтап алуға бола ма? – Можно у вас взять книгу на неделю? Кешiрiңiз, кiруге бола ма? – Простите, можно войти? Вторую конструкцию можно назвать "притяжательной". В данном случае местоимения употребляются в притяжательной форме. К глаголу сначала добавляются притяжательные окончания, а затем окончания дательно-направительного падежа. Надеюсь, вы не забыли, что после притяжательных окончаний первого и второго лица (ым/iм, ың/iң) нужно добавлять окончания а/е. Для сравнения посмотрите рисунок: 
Ресейге қалай телефон шалуыма болады? – Как я могу позвонить в Россию? Мына жерде отыруыма бола ма? – Можно мне здесь присесть? Сiздiң досыңызбен танысуыма бола ма? – Могу я познакомиться с вашим другом? Қандай тағамдарды жеуiңе бола ма? – Какую еду тебе можно кушать? Сенiң суық су iшуiңе болмайды. – Тебе нельзя пить холодную воду. Сiздiң жауап беруiңiзге болады. – Вы можете ответить. Каталог: arhiv arhiv -> Оқып үйренудің негізгі мақсаты Оқытуда қалыптасатын әдіс-тәсілдер arhiv -> Жүсіпбек Аймауытовтың «Әнші» әңгімесіндегі дара тұлға arhiv -> Тақырыптың туындау себептері arhiv -> Сабақ тақырыбы: Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Н.Ә. Назарбаевтың ерекше тұлғалық болмысы arhiv -> Ххі ғасыр көшбасшысы өткізген arhiv -> Жарық туралы дуализм Квант дегеніміз не? Абсолют қара дене Фотон arhiv -> Өмірбаяны 1858 жылы қазіргі Павлодар облысының Баянауыл arhiv -> Презентация №50 Абай атындағы орта мектеп arhiv -> Атақты жазушы Біздің жерлесіміз arhiv -> Сабақтың барысы: Сабақтың кезеңі Мұғалім іс-әрекеті Оқушы іс-әрекеті жүктеу/скачать 9,27 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|