125. Синтетикалық пластмассалар жəне шайырлар
Химиялық талшықтардың құрылысы мен оларды өндіру əдістері
Тоқыма талшықтарына қойылатын негізгі техникалық талап жоғары механикалық
беріктік. Ол затта ісер ететін, молекула аралық тартылыс күштеріне байланысты.
Молекулалар неғұрлым үлкен жəне бір біріне жақын орналасқан болса, соғұрлым ол
күштер көп болады. Химиялық талшықтар өндірісінде пайдаланылатын полимерлер
тəртіпсіз орналасқан сызықты молекулалардан тұрады. Полимерге беріктігі жоғары
талшықты структура беру үшін, олардың түзу бойына орналасуын тəртіптеу керек.
Полимер макромолекулаларының, олардың қайта орналасу процесінде, көбірек
қозғалғыштық пайда болу үшін, алдын ала молекула аралық күштерін кеміту қажет.
Бұл заттарды еріту немесе балқыту жолымен іске асырылады. Осыған химиялық
талшықтар өндірудің екі əдісі негізделген: ерітіндіден иіру жəне балқымадан иіру.
Синтетикалық талшықтардың шайыр балқымасынан қалыптасуы (мысалы:
капрон)схемасы суретте көрсетілген қондырғыда жүргізеді.
Ұсақталған шайырды бункерден қондырғының балқу жүретін бас тетігіне береді.
Қыздырылып тұратын торда шайыр балқиды. Қоймалжың балқыма фильерге түседі,
одан жіңішке ағым түрінде шахтаға шығады. Шахтаға суық ауа беріледі. Ағым
суығанда жіңішке талшықтар алынады. Оларды əр түрлі жылдамдықпен айналып
тұратын роликтерге созады жəне жіпке айналдырады.
Көптеген синтетикалық талшықтарды, пластмассалар қай мономерден алынатын
болса,
сол
мономерден
алады(полителен,
полипропилен,
поливинилхлорид,
полистирол жəне басқа да талшықтар).
