Инженерлі технологиялық институты


– тапсырма: Топырақ ылғалдылығын анықтау



бет67/103
Дата27.04.2020
өлшемі1,97 Mb.
#64861
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   ...   103
Байланысты:
Мелиорат. зем.на каз

1 – тапсырма: Топырақ ылғалдылығын анықтау

Танап ___________ Дақыл _______________ Күн ________________




Топырақ үлгісінің алу тереңдігі

Бюкстің №

салмағы (г)

Топырақ ылғалдылығының және(бюкстің)

Құрғақ топырақтың және (бюкстың)

Бюкс ыдысы-ның

Буланған судың

Үлгідегі құрғақ топырақ-тың (бюкссыз)

Топырақ ылғалды-лығы, %
















































Топырақтағы жалпы (барлық) ылғалды өсімдік пайдалана алмайды.

Өсімдік пайдалана алатын ылғалдылықтың мөлшерін білу үшін топырақтың агрогидрологиялық қасиеттерін білу керек:

1. Көлемдік салмақ (d), г/см3;

2. Солу коэффициенті (К), % немесе мм.

Кмм ═ d ∙ К, %

3. Ең жоғары ылғал тартқыштықты (максималды гигроскопиялық) 1,34 коэффициентіне көбейтіп, солу коэффициентінің мәнін табуға болады.



Әр түрлі топырақтардың жоғары ылғал тартқыштығының мәндері:



Топырақ

Жоғары ылғал тартқыштығы, %

Топырақ

Жоғары ылғал тартқыштығы,

%


1

Құм

0,001-1,5

Орта құмайт

5-6

2

Құмайт

1,5-3

Ауыр құмайт

6-8

3

Жеңіл құмайт

3-5

Ауыр балшық

12-18

4. Топырақтың еркін су сиымдылығы (ЕСС) дегеніміз – топырақтың суды сіңіріп, оны ұстап тұру қаблеттілігі. ЕСС әр түрлі топырақтардағы мәндері:

1. Саздақ топырақтар үшін 0 – 100 см ═ 170-180 мм

2. Құмдауыт топырақтар үшін ═ 150-160 мм

3. Құм топырақтар үшін ═ 80-120 мм

Ылғалдың топырақтағы жалпы қоры (W) мм төмендегі формуламен, әр қабатқа анықталады:



W ═ 0.1 ∙ d ∙ h ∙ P, мм

Мұнда: Р – топырақ ылғалдылығы, %;

d – топырақтың көлемдік салмағы, г/см;

h – топырақ қабаты, 10 см;

0,1 – мм-ге айналдыратын көбейткіш

Өсімдік пайдалана алатын ылғалдылықтың қоры (W1) мына формуламен анықталады:



W1 ═ 0.1 ∙ d ∙ h ∙ (P – К), мм
мұнда: К – солу коэффициенті (%).

Бір метр тереңдіктегі топырақ ылғалдылығының қоры сол топырақтың ЕСС 60% төмен болатын болса, ол жерде егілген ауыл шаруашылық дақылдардың өнімі төмен болады, 60-70% аралығында болса – қанағаттандырылған, ал 70-90% аралығында болса – жақсы деген баға беріледі (топыраққа байланысты).



2 тапсырма: W және W1 есеп жүргізу

Пункт ______________ жыл ____________ дақыл ________________

Топырақ _______________________________


Терең


дігі

Тұрақты көрсеткіштер



Орташа ылғалдылық,

% (Р)


Ылғалдылықтың жалпы қоры

(W)


Өсімдік пайдаланатын ылғал, мм (W)

солу ылғалдылы-ғы (К,%)

көлемдік салмақ г/см3 (d)

пайдалын-байтын ылғал, мм (К)

8.06

18.06

28.06

8.06

18.06

28.06

8.06

18.06

28.06

10





































20





































30





































8.06

Топырақ үлгісінің алу тереңдігі


Бюкстің №



Салмағы, г

топырақтың ылғалы және бюкстің

құрғақ топырақтың және бюкстің

бюкс ыдысы-ның

буланған судың

үлгідегі құрғақ топырақтың (бюкссіз)

топырақ ылғалдылығы, %

10

1

51,1

47,1

22,2










20

2

53,9

50,0

22,0










30

3

50,6

45,8

22,1










40

4

58,4

53,4

22,3









18.06

Топырақ үлгісінің алу тереңдігі

Бюкстің №



Салмағы, г

топырақтың ылғалы және бюкстің

құрғақ топырақтың және бюкстің

бюкс ыдысы-ның

буланған судың

үлгідегі құрғақ топырақтың (бюкссіз)

топырақ ылғалдылығы, %

10

1

54,6

51,3

22,4










20

2

51,7

48,3

22,1










30

3

55,6

50,3

22,3









28.06

Топырақ үлгісінің алу тереңдігі

Бюкстің №



Салмағы, г

топырақтың ылғалы және бюкстің

құрғақ топырақтың және бюкстің

бюкс ыдысы-ның

буланған судың

үлгідегі құрғақ топырақтың (бюкссіз)

топырақ ылғалдылығы, %

10

1

56,5

50,9

22,5










20

2

55,1

49,1

22,8










30

3

52,9

44,2

22,9









1 - вариант



Терең


дігі

Тұрақты көрсеткіштер



Орташа ылғалдылық,

% (Р)


Ылғалдылықтың жалпы қоры

(W)


Өсімдік пайдаланатын ылғал, мм (W)

солу ылғалдылы-ғы (К,%)

көлемдік салмақ г/см3 (d)

пайдалын-байтын ылғал, мм (К)

8.06

18.06

28.06

8.06

18.06

28.06

8.06

18.

06


28.

06


10

13,0

1,24































20

13,0

1,16































30

13,0

1,08






























2 - вариант



Терең


дігі

Тұрақты көрсеткіштер



Орташа ылғалдылық,

% (Р)


Ылғалдылықтың жалпы қоры (W)

Өсімдік пайдаланатын ылғал, мм (W)

солу ылғалдылы-ғы (К,%)

көлемдік салмақ г/см3 (d)

пайдалын-байтын ылғал, мм (К)

8.06

18.06

28.06

8.06

18.06

28.06

8.06

18.

06


28.

06


10

13,2

1,14































20

13,2

1,20































30

13,3

1,13
































Жұмыс бойынша қорытынды.

Бақылау сұрақтары:

1. Топырақ ылғалдылығын анықтау тәсілдері

2. Еркін су сиымдылығы дегеніміз не?

3. Топырақтың жалпы ылғалдылық қоры

4. Өсімдік пайдалана алатын ылғалдылық қоры

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1.Зубаиров О.З., Тлеуқұлов А.Г. Суару мелиорациясы, Алматы, 2010 ж.

2.Әуезов Ә.Ә., Атақұлов Т.А., Сүлейменова Н.Ш., Жаңабаев Қ.Ш. Егіншілік, оқулық, Алматы, 2005 ж.

3.Атақұлов Т.А., Кененбаев Т.С. Ауыл шаруашылық мелиорациялары, Алматы, 2003 ж.



ЗЕРТХАНАЛЫҚ САБАҚ №2


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   ...   103




©www.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет