Лекцияның мәтіні: Әрбір топтың ұйым болып есептелінуіне төмендегідей талап тар қойлады:
Осы топтың мүшесі болатын кем дегенде екі адамның бар болуы.
Барлығының Алдана қойылған ортақ мақсаты мен нәтижесінің болуы.
Топтың мақсатына жетуі үшін топ мүшелерінің бірегей арнайы еңбектенуі.
Осыдан барып төмендегі анықтамаға тоқталамыз.
Ұйым—Жалпы бірдей мақсаттарға жетуі үшін қызметтері санаулы түрде реттелетін адамдар тобі.
Ұйымның мақсаты Жан-жақты болуы мүмкін, мысалы: кәсіпорынның бастр міндеті белгілі бір мөлшерде өнім өндіру немесе қызмет көнсету болса, ал осы бастапқы міндеттің өзі оның орындалуын қамтамасыз ететін бірнеше мақсатқа бөлінеді. Бұлар: өндірісті жетілдіру және оның тиімділігін арттыру, қаржы көздерімен мүмкіндіктерін іздестіру, сыртқы ортаға бейімделу,ғылыми жетістіктерді пайдалану, ұйым қызметкерлерін әлеуметтік қорғау т.б. Яғни, ұйым мақсатына қол жеткізуде сан қилы іс-әрекеттер орындалады және осы мақсаттың өзі әртүрлі ұйымдарға байланысты болып келеді.
Ұйымдардың негізгі түрлері.
Мақсатты орындауда, нәтижеге қол жеткізуде ұйымдар құрылады және олар ресми, бейресми және күрделі болып жіктеледі.
Ресми ұйым дегеніміз—мақсатты орындауда басқару процес сін жүйелі үйлестіретін нақтылы құрылымға ие болатын басшылық еркімен құрылған адамдар тобі.
Бейресми ұйым дегеніміз – заңды тіркелмеген бір-ақ қоғам танитын ұйым. Бейресми ұйымдар қызмет барысындағы әлеуметтік қатынастарға , ішкі себептерге байланысты ойламаған жерден құрылады.
К‰рделі ±йымдар – ќ±рылым мен маќсаттар жан-жаќты кешенді сипаты жаѓдайында пайда болады. Ресурстар мен м‰мкіндіктер,маќсаттар басымдылыќтарына ќарай ти імді ‰йлестіруді талап етеді.
‡кіметтік емес ±йымдар – ашыќ ќоѓамдыќ ±йымдар,олар кєсіптік ерекшелік пен шектелмейді жєне мемлекеттік билікке ±мтылмайды. Ќаѓида бойынша,олар µз алдарына єбден наќты жєне ќоѓамдыќ мєні бар маќсаттар мен міндеттер ќояды,жєне µз ќызметінде соларды басшылыќќа алады.
Германияда осындай ±йымдар кедей жєне бай адамдар арасындаѓы ќарама-ќайшылыќтарды бєсењдетуге арналѓан ќ±рал ролін атќарады.М±ндаѓы ‰кметтік емес секторда 2 миллионнан астам азаматтар ж±мыс істейді.¦лыбританияда 200 мыњѓа жуыќ ќайрымдылыќ ±йымдары тіркелген.
2001 жылдыњ соњына ќарай Ќазаќстанда 1767 ‡Е¦ тіркелді.
¦йымдардыњ жалпы сипаты. ¦йымдар міндеттерді орындау барысында µздеріне тєн бірќатар сипаттамаларѓаие болады. Оларѓа ресурстардыњ орын алуы,сыртќы ортадан тєуелділігі, кµлденењ жєне тік ењбек бµлінісі жєне басќарудыњ ќажеттілігі енгізіледі.
1.Ресурстар. Жалпы алѓанда кез-келген ќызметі – нєтижеге,маќсатќа ќол жеткізуде ресурстарды тиімді пайдалану. ¦йымдаѓы ресурстар: адамдыќ,ќаржылыќ, материалдыќ,технологиялыќ жєне аќпараттыќ болып жіктелінеді.
Адамдыќ ресурстардыњ нєтижелілігі – басќару ісініњ сан ќилы міндеттерін орындайтын басќарушылар,мамандар,техникалыќ ќызметкерлердіњ кєсіптілігіне байланысты. Ќаржылыќ жєне материалдыќ ресурстар бастапќы µндірістік ж‰йені ќолдаушы жєне м‰мкіндіктерін іздестіруші ќызметтерді орындайды.
Технологиялыќ жєне аќпараттыќ ресурстар – алдынѓы ќатарлы ѓылымныњ жетістіктерін тєжірибеде ќолдануды жєне басќаруѓа ќажетті аќпарат тасќыны мен тиімді ќамтамасыќ етуді береді.
2.Сыртќы ортадан тєуелділігі. ¦йымныњ ќызметі мен нєтижесі кµп жаѓдайда оныњ ќоршаѓан ортасындаѓы экономикалыќ, саяси, нарыќтыќ, технологиялыќ,халыќаралыќ,єлеуметтік,мєдени факторларѓа байланысты болады.Басшылыќ аталѓан факторларды талдау арќылы ±йымѓа тµнетін ыќтимал ќауіп-ќатерді орныќты баѓалап,м‰мкін болар зардаптарын саналы т‰рде алдын алуы жєне сыртќы ортаѓа бейімделуі керек.
Кµлденењ жєне тік ењбек бµлінісі. Басќару ісініњ тиімділігі сондаѓы єрекеттердіњ наќтылы жаѓдайѓа ќарап ±йымдастырылуы сипатына байланысты болады.
Кµлденењ ењбек бµлінісі дегеніміз – Басќару процесіндегієрт‰рлі ќызметтерді икемді орындау маќсатында компоненттерге жіктелінуі,яѓни ±йым ішіндегі µндірістік жєне функционалдыќќызметтердіњ орын алуы.
