6 5 4 3 2 1 СН3 СН2 СН2 СН2 СН2 СООН Молекуласында бір, екі, үш және одан да көп қос байланыстары бар қанықпаған май қышқылдарындағы қос байныстың орны белгісімен көрсетіледі де, оның шекесіне нөмірлі индекс қойылады. Мысалы, 9 деген белгі мынаны білдіреді. Карбоксильдік топтан есептегенде 9 көміртегі атомынан кейін қос байланыс орналасады, яғни қос байланыс молекуладағы 9- және 10 көміртегі атомдарының арасында орналасады. Қышқыл молекуласындағы қос байланыстарды әрқашанда бір метилен тобы (-СН2) бөліп тұрады. Мұнда да қос байланысты қосылыстар үшін цис-изомерия және транс-изомерия тән, олар белгісінің алдына қойылады. Мысалы, цис-9 немесе транс-9. Табиғи майларда әрқашанда цис-конфигурациялы қанықпаған қышқылдар кездеседі. Молекула құрамында екі немесе одан да көп қос байланысы бар қанықпаған май қышқылдары полиқанықпаған қышқылдар деп аталады. Бейтарап майлар қышқылынан құрылған күрделi эфирлер, май қышқылының глицерин эфирi немесе ацилглицерид деп аталады (ацил - карбон қышқылының қалдығы). Глицерин молекуласының бiр, екi немесе үш гидроксилі этерификациялануы мүмкiн. СН2-О-СО-R1 СН2-О-СО-R1 СН2-О-СО-R1 | | | СН-О-СООН СН-О-СО-R2 СН-О-СО-R2 | | | СН2-О-СООН СН2-О-СООН СН2-О-СО-R3 R – май қышқылдарының қалдықтары Қаныққан май қышқылдары: - Май қышқылы (С4) СН3-(СН2)2-СООН
- капрон қышқылы (С6) СН3-(СН2)4-СООН
- каприл қышқылы (С8) СН3-(СН2)6-СООН
- каприн қышқылы (С10) СН3-(СН2)8-СООН
- лаурин қышқылы (С12) СН3-(СН2)10-СООН
- миристин қышқылы (С14) СН3-(СН2)12-СООН
- пальмитин қышқылы (С16) СН3-(СН2)14-СООН
- стеарин қышқылы (С18) СН3-(СН2)16-СООН
- арахин қышқылы (С20) СН3-(СН2)18-СООН
- беген қышқылы (С22) СН3-(СН2)20-СООН
- лигноцерин қышқылы (С24) СН3-(СН2)22-СООН
Достарыңызбен бөлісу: |
