¦лтымыздыњ болашаѓы діни бірлігімізде
жүктеу/скачать 240,27 Kb.
|
|
Мұртаза БҰЛҰТАЙ Философия ғылымдарының кандидаты, Дінтанушы, мәдениеттанушы ҰЛТЫМЫЗДЫҢ БОЛАШАҒЫ - ДІНИ БІРЛІГІМІЗДЕ [1] «Бізді тура жолға баста! Ізгілік бергендеріңнің жолына! Ашуға ұшырағандар мен адасқандардың жолына емес!» (Фатиха сүресі) Қазақстан тәуелсіздік алғалы бері дәстүрлі және дәстүрлі емес діндердің көптеген уағызшылары үгіт-насихат жұмыстарын жүзеге асырып келеді. Бүгінгі күні Қазақстанда 46 діни конфессия тіркеуден өткен екен. Бұл дәстүрлі дініміз исламнан тыс 45 конфессия тағы бар деген сөз. Еліміз зайырлы, құқықтық және демократиялық мемлекет. Бізде діни сенім және ар-ождан бостандығы бар. Заңдарымызда белгілі тәртіппен елге келген миссионерлердің діни үгіт-насихат жасауына рұқсат етілген. Азаматтар заңда көрсетілген ережелерді сақтай отырып, діни бірлестіктер құра алады, ғибадатханалар аша алады. Әрине, жоғарыда келтірілген құқықтар мен бостандықтар әр демократиялық, зайырлы елде болуға тиісті шарттар. Дегенмен, еліміздің демографиялық, гео-саяси және гео-экономикалық жағдайын есепке алғанда, осыншама көп конфессияның ұлттық тұтастығымызға, еліміздің бүтіндігіне, ұлтымыздың болашағына нұқсан тигізуі ықтимал ма, деген заңды сұрақ мазалайды. Діндер тарихын зерттеген мамандар діни сезімдердің адамдарды біріктіруде қандастық, жерлестік, руластық, нәсілдестік қатарлы факторлардың бәрінен де күшті болғанын дәлелдеген. Демек, қоғамның алуан дінге бөлінуі ұлтты ұйымдастыратын байланыстарды әлсіздендіретін және әлеуметтік бейбітшілікті бұзатын қауіпті фактор. Жалпы, адамзат тарихы дінге бөлінушілік және діни өшпенділік салдарынан туындаған қақтығыстар мен дағдарыстарға толы... Осындай жағдайда не істей аламыз? Ұлтымызды айрандай ұйытқан дінімізді сақтау және мемлекетіміздің сенімділікте дамуын қамсыздандыру үшін не жасауымыз керек? Ең бастысы, Қазақстандағы конфессияаралық татулықты сақтауымыз шарт. Бұл басқа дін уәкілдеріне толеранттылықпен қарауды қажет етеді. Ислам дінде зорлық-зомбылық жоқ екенін (Құран, 2/109) және адамдардың түрлі діндерге сену еркіндігін мойындаған бірегей дін (Құран, 109/1-6). Дініміз адам құықтарын таптауға, бейкүнә адамдарға жәбір көрсетуге, фитнә жасауға, лаң салуға, бейбітшілікті бұзуға жол бермейді. Сонымен қатар, ислам діні мұсылмандардың өз имандарына берік болуын, адастырушы күштердің арбауына түспеуін, ізгі амал істеп, пайдалы ой және өнім өндіруін бұйырады. Қазіргі заңдарды пайдаланып, миссионерлер елімізге дендеп кіріп, жаппай азаматтарымызды көндіріп жатқанда, саналы мұминдердің қарап отырғаны болмас. Біз нағыз мұсылмандар, нағыз отансүйер қауым Құрандағы «Аллаһтың жолына хикметпен және әдемі үгітпен шақыр! Олармен ең әдемі түрде күрес! Шынында, сенің Раббың өз жолынан адасқандарды ең жақсы білуші! Ол, тура жолдағыларды да ең жақсы білуші!» (Құран, 16/125) аяты бойынша, өз дінімізді халқымызға түсіндіруші және мұсылмандар арасындағы береке-бірлікті нығайтушы іс-әрекеттерді ұдайы жасап тұруымыз шарт. Басқа ағымдар мен теріс пыйғылды діни секталармен, адастырушы тариқаттармен күресудің ең басты жолы, тіпті басты шарты – алдымен хақ жолды, яғни ислам дінін, оның бұрмаланбаған, хұрафасыз, бидғатсыз, яғни қоспасыз, саф формасын үйрену. Нағыз исламды білу үшін біз мұсылмандар қасиетті Құран Кәрімді басшылыққа аламыз. Өйткені, Құран «адамзатты тура жолға бастаушы» (2/185), «өз ішінде қайшылықтары жоқ және тақуа иелерін тура жолға бастаушы» (2/2), «барлық әлемдерге арналған үгіт» (6/90, 38/87), «Аллаһ тарапынан жіберілген анық нұр» (4/174), «ұлы хабар» (38/67), «теңі жоқ кітап» (41/41), «көңілдегі дерттерге шифа» (10/57), «нағыз шындық» (69/51).... Құран бізге бұ дүниеде бақытты болу жолын ұсынады, ахиреттегі қуанышты сыйлайды, бұрынғы үмметтердің ғибратты өмірінен хабарлайды, басқа діндердің қателескен тұстарын ашып береді, олардың даулы мәселелеріне жауап береді. Пайғамбарымыз барлық елшілік жылдарын қасиетті Құранды түсіндірумен өткізген. Құран былай дейді: «Күдіксіз Құран аса абыройлы бір елшінің сөзі! Ол, бір ақынның сөзі емес! Қаншама аз сенесіңдер! Ол, бір сәуегейдің яки көріпкелдің де сөзі емес! Қаншама аз ойлайсыңдар! Ол, әлемдердің Иесі тарапынан түсірілген! Егер кейбір сөздерді біздің сөзіміз сияқты етіп көрсеткенінде, оның оң қолын жұлып алар едік! Соңыра, оның күре тамырын міндетті түрде үзер едік! Сонда, ешқайсыларың оған қорған бола алмас еді! Шынында, Құран тақуа иелері үшін үгіт һәм ескертуші! Іштеріңде оны жалған деушілердің бар екенін әлбетте білеміз! Даусыз, Құран кәпірлер үшін қасірет! Және ол, нағыз шындықты қамтыйтын білік! Ендеше, сен Ұлы Раббыңның атымен ұлықта!» (Құран, 69/40-52). Исламтанушы ғалымдардың ұйғарымы бойынша мына аят әзиз Пайғамбарымызға түсірілген ең соңғы аят: «Дәл бүгін сендер үшін діндеріңді кемеліне жеткіздім! Сендерге деген ізгілігімді (нығметімді) тәмам еттім! Сендер үшін дін ретінде исламды таңдадым, исламға разы болдым!» (Құран, 5/3). Осы аят ислам дінінің толықтай түсіп болғандығын анық баяндайды. Құранның осы аятынан кейін ешкім дінге ешнәрсе қоса алмайды және діннен еш нәрсені алып тастай алмайды. Бұл маңызды қағиданы мұқият түсініп алуымыз шарт, ағайын. Өйткені, діндегі теріс ағымдар мен дінді бұрмалаушылықтар ылғи да Құранның кейбір үкімдерін жою яки жоққа шығару арқылы, немесе Құранға сәйкес емес жаңа үкімдер шығару арқылы жасалған. Әрқандай нәрсенің ислам дініне сәйкестігін Құран Кәрім арқылы тексеріп алуымыз шарт. Құран Кәрімді жан-жақты зерттегенімізде, Аллаһ Тағаланың мына 5 қағиданы басшылыққа алуымызды бұйыратыны белгілі болады. Олар кезегімен: 1. АҚЫЛ (10/100, 10/42, 20/128, 20/53, 13/23, 13/20, 13/22) 2. УАХИ (Құран) 3. ЖАРАТЫЛЫС ЗАҢДАРЫ (Сұннетұллаһ, 48/23, 8/38, 35/43) 4. ҒЫЛЫМ (34/6, 58/11, 3/18, 3/78, 17/107-109, 20/114) 5. МАҒРҰФ (Күллі адамзатқа ортақ ізгі құндылықтар, 2/178-180-228, 4/5-8, 3/104-114, 9/71) Мұнда ақылдың бірінші орынға қойылуы тегін емес. Имам ағзам Әбу Ханифа (699-767), Имам Матұриди (уаф. 944.), Қазы Абдұлжаббар (уаф. 1025), Нәжмұддин әл-Туфи (уаф. 1316) сияқты ғалымдар мен ақида имамдары, әл-Фараби (870-950), Ибн Сина (980-1037), әл-Бирұни (973-1048), Ибн Рұшд (1126-1198) сияқты хакімдер ақылды уахидың алдына қойған. Араб тілінің теңдесі жоқ шебері Рағыб әл-Исфаһани (уаф. 1108) бір еңбегінде былай деп жазған: «Ақыл қолбасшы болғанда, дін әскер. Ақыл болмаса дін жарамды және баянды болмайды. Әлбетте, дін болмағанда ақыл да тентіреп қалады. Бұл екеуінің бірігіп, құшақтасуы болса «нұр үстіне нұр» болады. Нұр сүресіндегі (Құран, 24/35) «нұр-ұн ғала нұр» осыны білдіреді» (әл-Исфаһани, әз-Зәриға ила мекарими әш-Шәриға, 207-бет). Аллаһ Тағала Йұнұс сүресі 100-аятта ақылдың маңыздылығын қандай ғаламат паш еткен: «Аллаһ ақылын пайдаланбағандардың үстіне кір-қоқыс құяды!» (Құран, 10/100). Осы аяттың басында «Аллаһтың рұқсаты болмайынша ешкім иман етпейді!» делінген. Демек, Аллаһтың иман етуге рұқсат беруінің басты шарты адамдардың ақылды болуы һәм ақылды қолдануына тікелей байланысты. Өйткені, Рәсұлұллаһ бір хадисінде: «Адамның сүйеніші – ақылы. Ақылы жоқтың діні де жоқ!» деген. Ақыл мен уахидың, яғни Құранның Жаратушысы бір – Аллаһ Тағала. Сондықтан, ақыл уә Құран ешқашанда қайшылыққа түспейді. Басқа діндердің кітаптары мен ақылдың нәтижелерінің көпшілік жағдайларда қайшылыққа түсетінін аңғару қыйын емес. Бүгінгі ислам үмметі ішінде пайда болған көптеген теріс ағымдардың іс-әрекеттерінің Құран Кәрімге және ақылға қайшы келетіні де сондықтан. Ақыл арқылы білуге болатын нәрселерді дінге телудің қажеті жоқ, ал ақыл біле алмайтын нәрселерді бізге уахи (Құран) ғана білдіреді. Ислам діні абсолютті монотеист дін, яғни Жаратушы ретінде тек Аллаһ Тағаланы ғана таныйтын, Оған ортақ қосуға үзілді-кесілді тыйым салатын дін. Құран Кәрім басынан аяғына дейін осы бұлтартпас қағиданы қайталайды. Аллаһ Тағалаға ортақ қосуға «шірк» дейді. Шірктің өзі «ашық шірк» және «жасырын шірк» болып екіге бөлінеді. Ашық шірк дегеніміз адамдардың пұттарға табынуы яки Аллаһ Тағалаға жанама тәңірлер қосуы. Жасырын шірк дегеніміз болса, Аллаһ Тағаланы Жаратушы ретінде мойындай отырып, оның кейбір биліктерін, құқықтарын, аттрибуттарын фәни адамдарға да беру. Аллаһ Тағала Құранда барлық күнәларды кешіруі мүмкін екенін айта келіп, шіркті ешқашанда кешірмейтінін білдіреді: «Күдіксіз, Аллаһ өзіне серік қосылуын әсте кешірмейді! Бұдан басқа күнәларды қалаған құлдары үшін кешіреді. Аллаһқа серік қосқан адам шексіз үлкен күнә істеп, жала жапқан болады!» (Құран, 4/48). Тәухид, яғни исламдағы Аллаһ Тағаланың бірлігі ақидасына аса сақтықпен ие болуымыз шарт. Бұл дініміздің ең маңызды мәселесі, Пайғамбарымыздың ақтық деміне дейін қайталаған өсиеті. Әз Елші шіркке апаруы ықтимал әр нәрседен бас тартып ғана қалмай, олардан аулақ болуды бұйырған. Бірде сахабалар жасырын шірк туралы сұрағанда Пайғамбарымыз: «біреудің харам дегенін харам, ал халал дегенін халал деп тану» деген екен. Осы мәселеде де ойланатын көп тұстар бар... Қазір елімізде ислам атын жамылып, әр түрлі үгіт насихат жасап жатқан топтар бар. Олардың бір сыпырасы саяси мақсатты көздейтін топтар болса, енді біреулері экономикалық мүдделер төңірегінде ұйымдастырылған. Қазақстанымыздың жер асты һәм жер үсті байлықтарына көз алартқан кейбір сыртқы күштер тарапынан арнайы ұйымдастырылған және ислам үмметінің ішіне келбетін ауыстырып кірген шіркшіл, фитнәшіл, бидғатшыл һәм пасық топтардың бар екенін ескерелік. Олардың жалған уағыздарына инанып кетушілер қаншама десеңізші! Бір нәрсені нақтылы түсініп алуға мәжбүрміз: Қазақстанның тәуелсіздігінің сақталуы, еліміздің аман, жеріміздің тыныш болуы халқымыздың мығым бірлігіне тікелей байланысты. Жас мемлекеттің керегесін керісіп, уығын қадасқан бүгінгі ұрпақ ұлттық бірлік пен татулықтың үлгісін көрсетуі керек. Ал, ұлттық бірліктің берік болуы діни бірлігімізге тәуелді. Бөтен ағымдарға жол бермейік ағайын! Сол үшін хақ дінімізді екі қолымызбен мықтап ұстайық! Қасиетті Құран өзгеріссіз халде алдымызда тұр және ол күллі замандарға уә күллі адамзатқа жіберілген кітап ретінде барлық сұрақтарымызға жауап бере алады! Тек, оны оқыйық һәм зерттейік! Сөздерімді Ғасыр сүресінің аяттарымен аяқтағым келеді: «Ғасырға (заманаға) ант болсын! Адам баласы, шынында, зиянда! Иман еткендер, салих (жақсы, хайырлы) амал (іс) істегендер, бір-біріне хақты үгіттегендер мен сабырды насихаттағандар ғана зиянда емес!» (Құран Кәрим, 103/1-3) Каталог: userdata -> users -> user 21 user 21 -> Егемен Қазақстанның user 21 -> Уәлиханов Шоқан Шыңғысұлы user 21 -> Қай заманда қазақ үшін ән өнердің ұшар басында тұрды. Көшпелілердің сахнасын өлеңмен ашу ата дәстүрі болса, сол рухани азығымыздың өрісі өрлеп, өркендей түсті user 21 -> Төлеген Айбергенов user 21 -> Ұлт ұстаздары Ы. Алтынсарин мен А. Байтұрсынұлы мектеп оқушыларына кезінде Ленинді дәріптегеннен артық ұлықталуы тиіс user 21 -> «Мұражай тәрбие өзегі» Ақселеу Сейдімбековтің user 21 -> Әож 37. 013: 908:[574+008] Қолжазба құқығында Шаушекова Баян Кырыкбаевна user 21 -> 1.Қазақ халқы үшін төрт түліктің осалы жоқ. Дегенмен ілгері заманда жылқы мен түйенің адам үшін атқаратын қызметі өте жоғары бағаланатын user 21 -> Балам, мынаны сындырып көрші? жүктеу/скачать 240,27 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|