Несиелік саясат
жүктеу/скачать 130,07 Kb.
|
Документ Microsoft Word
КІРІС ЖӘНЕ ШЫҒЫС КАССА ҚҰЖАТТАРЫН ТІРКЕУ ЖУРНАЛЫ, Дебиторлық берешек есебі
| 2. Қаражат көздерін тиімді басқаруды талдауға арналған қаржылық тəуелділік коэффициенттер.
Бұл топтың коэффициенттерін талдау қарыз алушының меншікті капиталының қамтамасыз ету дəрежесіне жəне оның тартылған қаражат көздеріне жалпы тəуелділігіне баға беруге мүмкіндік жасайды. Аталған көрсеткіш коэффициенттеріне мыналар жатады: -міндеттеменің активке қатынасы; -міндеттеменің капиталға қатынасы.
Осы жəне келесі коэффициенттерді есептеген кезде банктерге берешек (қысқа жəне ұзақ мерзімді), жабдықтаушыларға, бюджетке жəне т.с.с.берешек орташа қарыздары пайдаланылады.
Бұл коэффициент жалпы қарызбен меншікті капиталдың шекті қатынасын көрсетеді. Мысалға, коэффициент 2,0 тең болса, онда əрбір қарыздың 2 теңгесіне меншікті капиталдың 1 теңгесі келеді дегенді білдіреді немесе ол активтердің 67%-ы қарыздың есебінен жəне 33%-ы меншікті капиталдың есебінен қаржыландырылатын сипаттайды.. Дүниежүізілік банктік тəжірибеде бұл көрсеткіштің нормативтік мəні клиенттердің классына қарай əр түрлі болып келуі мүмкін: Ікласс – 0,66 ІІкласс –1,00 ІІІ класс үшін – 1,10 IV класс үшін –1,25 V класс – 1,75 VI класс үшін – 2,00. 3) Компанияның ресурстарын пайдалану тиімділігін талдауға арналған айналымдылық коэффициенттер. Оларғы мыналар жатады: -дебиторлық қарыздың айналымдылық ұзақтылығы (күнмен); -кредиторлық қарыздың айналымдылық ұзақтылығы (күнмен); -ТМЗ-дың айналымдылық ұзақтылығы (күнмен).
Дебиторлық қарыздың айналымдылық мерзімі ұзақ болған сайын оны қайтармау тəуекелі туындайды. Сондықтан бұл көрсеткішті талдағанда əрбір заңды жəне жеке тұлғаға қатысты дебиторлық қарыздың құрылым мен сапасына, оның пайда болу себептері мен қайтарылу жағдайын басты назар аудару қажет. Сонымен қатар дебиторлық қарыздың айналым қаражаттарындағы үлесін бағалау қажет (қаншалықты оның үлесі жоғары болса соғұрлым компанияның активтері өтімсіз). Талдау барысында дебиторлық қарыздың құрамындағы күмəнді жəне үмітсіз қарыздардың үлесін анықтау арқылы, оның сапасын бағалауға болады (қаншалықты оларды үлесі жоғар болса, соншалықты компанияның өтімділігі төмендейді). Дебиторлық қарызды талдауда айналым-сальдолық ведмосты, ірі қарыздар бойынша төлем құжаттарын (төлем тапсырмасын, тауарлы көлік жүкқұжаттары жəне т.с.с) пайдалану қажет.
Кредиторлық қарыздың айналымдылық есептеу дебиторлық қарызды есептеумен ұқсас. Бұл жерде дебиторлық қарыздың ұзақтығы мен кредиторлық қарыздың ұзақтығын өзара салыстыру арқылы компанияның ақшалай қаражаттарының түсуі мен жұмсалуының орташа жылдамдығын бағалауға болады.
Бұл көрсеткіштің мəні өскендігі ТМЗ-дың артқанын, яғни сұраныстың азайғандығынан қоймада тауарлардың жиналып қалғандығын жəне оны сақтау шығындарының артатынын сипаттайды. Кейде оның өсуі шикізат пен материалдарға алдағы уақыттары бағаның өсуімен де байланысты болуы мүмкін. Ал оның мəнінің төмендігі, ТМЗ-дың жеткіліксіздігін, оның бизнестің дамуын тежейтіндігін көрсетеді. Сондықтан талдау объективті болуы үшін компанияның орналасқан жеріне барып, оның қоймасындағы сақталған тауарлардың барлығына көз жеткізген дұрыс. 4) Пайдалылық коэффициенттері. Бұл көрсеткіш компанияның пайдалылық жəне рентабельділік деңгейін көрсетеді жəне ол пайданың əр түрлі нұсқалары мен сатудан түскен түсімге қатынасы арқылы есептеледі. Мұндай коэффициенттерге мыналар жатады: -жалпы пайда нормасы; -таза пайда нормасы;
Есептелінетін таза пайда нормасы немесе сату рентабельдігі өткен кезеңегі аталған көрсеткіштің мəнімен өзара салыстырылады. Бұл көрсеткіштің төмендеуі қарыз алушының бəсекелестік қабілетінің төмендеуін сипаттайды. Ол өз кезегінде оның өніміне деген сұраныстың азаюына əкеледі. Қарыз алушының несиелік қабілетіне жоғарғыдағы көрсеткіштерді пайдаланып баға бергенен кейін, егер клиенттің несиелік қабілетті болса, онда несиелік сарапшы Несиелік комитеттің қарауына қарыз алушының сипаты туралы сараптамалық қорытынды жасайды (14-қосымша). Несиелік сараптаманың қорытындысына қосымша бет ретінде кепіл мүлкін бағалау есебі жүреді. Кепіл затын банкте тəуелсіз бағалаушы іске асырады. Кепіл затын бағалау нарықтық жəне шығындық əдіспен жүзеге асуы мүмкін. Кепіл затын бағалау барысында кепілдік құны анықталады. Сол кепілдік құнынының 70% көлемінен аспайтын мөлшерде банк клиентке несие бере алады. Кей жағдайда клиенттің сұрайтын несиесінің сомасы кепіл құнының мөлшерінен асып кетсе, онда банк клиенттен қосымша кепіл затын кепілге қоюды талап етеді. Сонымен қатар, несиелік сараптама қорытындысы негізінде берілетін несиеге байланысты тəуекел деңгейі анықталады. Несиелік тəуекел несиелік рейтингін бағалау көмегімен есептеледі. Несиелік тəуекелді бағалауды Тəуекел басқармасының қызметкері жүргізеді. Егер несие бойынша тəуекел деңгейі жоғары болса, онда несиенің бағасы қымбаттауы, немесе несие алуда клиенттің бастапқы салымды көбірек төлеуі, кей жағдайларда банктің несие беруден бас тартуы орын алады. Егер несиелік тəуекел төмен болса жəне Несиелік комитет оң шешім қабылдауына байланысты несиелік келісімшарт пен кепіл туралы келісімшарт жасалады. жүктеу/скачать 130,07 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|