Қоғамлық-саяси ойдың бастауы және дамуы
жүктеу/скачать 100,09 Kb.
|
Қ тарих 11Г 2бөлім
- Бұл бет үшін навигация:
- Мөде б.з.б 1893
- - Күлтегін
|
23-23.Қоғамлық-саяси ойдың бастауы және дамуы Ежелгі түркілер (протототүрік)(protos)-алғашқы.Алғашқы түркі немесе түркілердің ата-бабалары Сопылық- ислам діні ағымдарының бірі .Сопы деп дін жолына түскен құдайшыл тақуа адамды айтады . Күлтегін-Шығыс түрік қағанаты әскерінің бас қолбасшысы,саяси қайраткері. Қазақстан аумағында алғашқы қауымдық құрылыс б.з.б 8-3 ғ сақ тайпалық одақ қалыптастырды . Мыңдаған жылдар бойы Ұлы далада қазақ мемлекеттілігі прототүрік ,түркі тайпалары негізінде қалыптасты Тарихта скиф Анрахасис деген атпен белгілі сақ ғүламасы қоғамдық құрылыс мәселесімен айналысқан.Ол әділ өмірсу үшін жақсы заңдардың жеткіліксіз ,заңды әділ қорғаушылар керек деп есептеген .Анархасистен :’’қызғаныш пен қорқыныш адамның ең жаман қасиеттері’’ деген сөз қалдырған. Ғұндардың атақты билеушісі Мөде б.з.б 1893 ж билікке келді.Ол ел басқару жүйеснде бірқатар реформалар жүргізіп ғұн мемлекетін бір орталыққа біріктірді. Қытай деректеріне қарағанда Мөдеде 300 мыңдық тұрақты әскер құрды.Мөде мемлекет пен халықтың негізгі байлығы ең алдымен оның жері екендігін жұртына терең ұқтырып : “Жер ол-мемлекеттің негізі.Оны қалай береміз”-деп атқа қонып,білектің күшімен найзаның ұшымен қорғап ,ұрпаққа аманат еткен. Асыл текті түркі жұртының ұрапағы- Күлтегін.Күлтегін жазуы ежелгі түркі жазба ескеркішініңғажайып үлгісі саналады.1893 ж даниялық ғалым В.Томсен Моңғолияда табылған руналық ескерткіштердің түркі тіліндегі мағынасын анықтап,жазулар осы билеушімен байланысты деген қорытынды жасады. Күлтегін құрметіне оның айтқан сөздері тасқа қашап жазылған:’’өлімші халықты тірілттім,жалаңаш халық тооңды,кедей халықты бай қылдым,аз халықты көп қылдым,Тату елге жақсылық қылдым’’,-деген Күлтегіннің түпкі мұраты – ел бірлігі мен оның бақытты өмірін аңсау қазіргі мемлект басшыларының үлгісіне айналып отыр. ‘’Түнде ұйықтамадым , күндіз отырмадым.Қызыл қанымды төктім,қара терімді ағыздым.Күш-қуатымды аямадым’’-деген Күлтегін сөздері оның түркі елі үшін аянбай қызмет еткенін айшықтайды. жүктеу/скачать 100,09 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|